1908 Elections in The Province of Baghdad in The Second Constitutional Era and The Deputies of Baghdad

Yıl 2023, Cilt: 24 Sayı: 44, 1 - 17, 31.01.2023

Emine Şahin

https://doi.org/10.21550/sosbilder.1152675

Öz

The transition to the constitutional period in the Ottoman Empire took place with the declaration of the The Second Constitutional Era on July 23 1908. Abdulhamid II announced that the Kanun-i Esasi had come into force that the Assembly of Deputies would be opened, and therefore an election would take place as soon as possible. Upon this, an election process was started in the country and the candidates who would enter the parliament both in the center and in the provinces began to be determined. In the elections of 1908, the Unity and Progress Committee succeeded to become the dominant element, as it overthrew the tyranny and restored the constitutionalism. However, in the province of Baghdad, located in the center of Iraqi region, they could not be fully active in the elections and only two deputies were able to enter the parliament as members of the Committee of Union and Progress. This study addresses the 1908 elections in the province of Baghdad as an example of the election process in the Arab provinces during the The Second Constitutional Era. In addition, identities of the elected deputies from Baghdad and their experiences in the parliament are subjects of this article.

Anahtar Kelimeler

Baghdad, The Second Constitutional Era, Iraq, deputy, election

II. MEŞRUTİYET DÖNEMİ BAĞDAT VİLAYETİNDE 1908 SEÇİMLERİ VE BAĞDAT MEBUSLARI

Öz

23 Temmuz 1908’de II. Meşrutiyet’in ilan edilmesiyle Osmanlı İmparatorluğu’nda anayasal döneme geçiş gerçekleşti. II. Abdülhamid Kanun-ı Esasi’nin devreye girdiğini, Meclis-i Mebusan’ın açılacağını ve bu yüzden en yakın sürede bir seçimin gerçekleşeceğini duyurdu. Bunun üzerine ülkede bir seçim sürecine girildi ve hem merkezde hem de taşrada meclise girecek olan adaylar belirlenmeye başladı. 1908 seçimlerinde İttihad ve Terakki Cemiyeti istibdadı yıkıp meşrutiyeti yeniden getirdiği için hâkim unsur olmayı başarmıştı. Ancak Irak kıtasının merkezinde yer alan Bağdat vilayetinde cemiyet, seçimlerde tam anlamıyla etkin olamadı ve yalnızca İttihat ve Terakki Cemiyeti’nin mensubu olarak iki mebus meclise girebildi. Bu çalışma II. Meşrutiyet Dönemi’nde Arap vilayetlerindeki seçim sürecine bir örnek olarak Bağdat vilayetinde gerçekleşen 1908 seçimlerini ele almaktadır. Ayrıca Bağdat’tan seçilen mebusların kimler olduğu ve meclisteki deneyimleri bu makalenin konusunu teşkil etmektedir.

Anahtar Kelimeler

Bağdat, II. Meşrutiyet, Irak, mebus, seçim

Kaynakça

• Ahmad, F. & Dankward, R. A. (1976). II. Meşrutiyet Dönemi’nde meclisler: 1908-1918. Güney-doğu Avrupa Araştırmaları Dergisi, (5), 245-284.
• Ahmad, F. (2017). Jön Türkler ve Osmanlı’da milletler: Ermeniler, Rumlar, Arnavutlar, Yahudiler ve Araplar. (Çev: A. Gür), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akşin, S. (2017). Jön Türkler ve İttihat ve Terakki. İmge Kitabevi.
• el-Azzavi, A. (1955). Tarihu’l-Irak beyne’l-ihtilaleyn: min Sene 941-1335 ila sene 1534-1917. Şeriketü’t-Ticare.
• Babanzade İ. H. (1329). Irak mektubları. Kanaat Matbaası.
• Babanzade İ. H. (2002). Irak mektupları: Beyrut’tan Kuveyt’e 1876-1913. (Haz: M. Çulcu), Büke Yayıncılık.
• Bostancı, E. (2019). Kerbela ve Necef isyanları (1915-1916). (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çankaya, A. (1968-9). Yeni mülkiye tarihi ve mülkiyeliler. Mars Matbaası.
• Demir, F. (2007). Osmanlı Devleti’nde II. Meşrutiyet Dönemi Meclis-i Mebusan seçimleri. İmge Kitabevi Yayınları.
• Duri, A. (1987). The historical formation of the Arab nation: A study in identity and consciousness. (Çev: L. I. Conrad), Croom Helm.
• Güneş, İ. (1997). Türk parlamento tarihi Meşrutiyet’e geçişi süreci: I. ve II. Meşrutiyet. Türkiye Büyük Millet Meclisi Vakfı.
• Harel, Y. (2010). The Jewish community of Baghdad and the Young Turks revolution. XV. Türk Tarih Kongresi: Kongreye Sunulan Bildiriler içinde, 7, (2137-2144. ss.), Türk Tarih Kurumu.
• Hut, D. (2006). Musul Vilayeti’nin idari, iktisadi ve sosyal yapısı (1864-1909). (Yayımlanmamış doktora tezi). İstanbul: Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü.
• Hut, D. (2013). II. Meşrutiyet Dönemi’nde bir Osmanlı entelektüeli Babanzade İsmail Hakkı (1876-1913). Z. Kurşun, H. Çoruh (Ed.), Tarihimizden Portreler: Osmanlı Kimliği Prof. Cevdet Küçük Armağanı içinde (101-122. ss.), Ordaf Derneği.
• Issawi, C. (1988). The Fertile crescent: A documentary economic history 1800-1914. Oxford University Press. Kansu, A. (2002). 1908 Devrimi. İletişim Yayınları.
• Kayalı, H. (1994). Jewish representation in the Ottoman parliaments. A. Levy (Ed.) The Jews of the Ottoman Empire içinde (511-515. ss.), The Darwin Press.
• Kayalı, H. (1995). Elections and the electoral process in the Ottoman Empire, 1876-1919. International Journal of Middle East Studies, 27(3), 265-286.
• Kayalı, H. (2008). Arapların 1908 Meşrutiyet tecrübesi. Divan Disiplinlerarası Çalışmaları Dergisi, (13), 31-45.
• Kayalı, H. (2018). Jön Türkler ve Araplar, Osmanlıcılık, erken Arap milliyetçiliği ve İslamcılık (1908-1918). (Çev: T. Yöney), Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kedouire, E. (1971). The Jews of Baghdad in 1910. Middle Eastern Studies, (7), 355-361.
• Keiko, S. (1994). Political parties and social networks in Iraq, 1908-1920. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Durham: Durham University Centre for Middle Eastern and Islamic Studies.
• Kuneralp, S. (1999). Son dönem Osmanlı erkanı ve ricali: (1839-1922). İsis Yayımcılık.
• Kurşun, Z. (1992). Yol ayrımında Türk-Arap ilişkileri. İrfan Yayınevi.
• Kurt, B. (2009). Osmanlı Irak’ında İngiliz nüfuzuna tepkiler ve Dicle ve Fırat’ta seyr-i sefain imtiyazı teşebbüsü (1909-1913). Osmanlı Bankası Arşiv ve Araştırma Merkezi.
• Kurt, B. (2015). Osmanlı Basra’sında devlet ve toplum 1908-1914. Küre Yayınları.
• Locwood-Drummond, V. O. (1997). The role of religion in Iraqi nationalism: 1918-1932. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Montreal: McGill University Institute of Islamic Studies.
• Mayak, F. (2010). Babanzade İsmail Hakkı’nın Tanin’de yayımlanmış makalelerine göre Osmanlı Devleti ve dış politika (1911). Journal of International Social Research, 3(11), 421-437.
• Sancaktar, F. M. (2021). Osmanlı’dan Cumhuriyet’e anayasa, seçim ve meclis tecrübesi (1876-1923). Ötüken Neşriyat.
• Shaw, S. J. (2017). Osmanlı İmparatorluğu ve modern Türkiye. (Çev: M. Harmancı), E Yayınları.
• Şerif Paşa (1990). Bir muhalifin hatıraları, İttihat ve Terakki’ye muhalefet. Nehir Yayınları.
• Tanör, B. (1998). Osmanlı-Türk anayasal gelişmeleri (1789-1980). Yapı Kredi Yayınları.
• Tauber, E. (1993). The Emergence of the Arab movements. Frank Cass.
• Tunaya, T. Z. (1989). Türkiye’de siyasi partiler: İttihat ve Terakki, bir çağın, bir kuşağın, bir partinin tarihi. Hürriyet Vakfı Yayınları.
• el-Verdi, A. (1417). Lemehatu ictimaiyye min Tarihi’l-Irak el-hadis. Mektebetü’l-Haydariyye.
• Yalçın, H. C. (2019). Tanıdıklarım. (Haz: G. Ö. Çakır), Ötüken Yayınevi.
• Yalman, A. E. (2020). Modern Türkiye’nin gelişim sürecinde basın (1831-1913). İş Bankası Kültür Yayınları.