Lise Öğrencilerinin Para Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Aracılığıyla İncelenmesi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 49 - 63, 30.06.2020

Turan Şimşek

https://doi.org/10.37991/sosdus.637956

Öz

Toplumda iş bölümünün gelişimiile birlikte artan mübadele ve yoğunlaşan
ticari ilişkiler takas edilen mallar arasında uyumsuzlukları beraberinde
getirmiş, bu uyumsuzluklara çare olarak insanlar arasında seçilecek bir malın
değerini öbürleri için değer ölçüsü kabul etme eğilimini ortaya çıkarmıştır.
Bir ortak değer bulma zorunluluğu paranın ortaya çıkışına yol açarken tarihsel
süreç içinde paraya ilişkin gelişmelerle birlikte, bireylerin parayı kullanma
ve anlamlandırma biçimi değişmiştir. Bu bağlamda günlük yaşamın hemen hemen her
anında kullanılan paranın bireyler tarafından nasıl algılandığı ve bireylerin para
kavramına yükledikleri anlamların bilinmesi önemlidir. Lise öğrencilerinin para
kavramına ilişkin metaforik algılarını ortaya çıkarmayı amaçlayan bu
araştırmada nitel araştırma deseni kullanılmıştır. Araştırma,lise öğrencilerinin
para kavramına ilişkin metaforik algılarının tespit edilmesine, bilinçli
tüketim bağlamında para yönetimi ve finansal okuryazarlık düzeyinin artırılması
için önerilerde bulunulmasına odaklanmıştır.

Çalışma grubu, sosyo ekonomik özellikleri birbirinden farklı üç farklı
lisede öğrenim gören 256 öğrenciden oluşmaktadır. Öğrencilerin % 10.93’ü 9.
Sınıfta (n= 28), % 17.57’si 10. Sınıfta (n= 45), % 39.84’ü 11. Sınıfta (n=102)
ve % 31.64’ü 12. Sınıfta (n=81) okumaktadır. Veriler, lise öğrencilerinin,
“Para……. gibidir; çünkü, ……….” cümlesini tamamlamasıyla elde edilmiştir. İlk
bölümde “para” kavramını tek bir sözcükle ifade etmeleri, ikinci bölümde
kullandıkları metaforun nedenini açıklamaları, bir gerekçe ya da mantıksal
dayanak sunmaları istenmiştir. Verilerin analizinde, üretilen bütün
metaforların geçici bir listesi oluşturulmuş, listesi çıkarılan metaforların
belli bir metaforu net bir şekilde ifade edip etmediği incelenmiştir. Tüm
metaforlar ve gerekçeleri incelenerek, ortak özellikleri belirlenmiş ve bunları
temsil edebileceği düşünülen kategoriler oluşturulmuştur. Bulgulara göre, lise
öğrencilerinin, para kavramına ilişkin olarak toplam 104 adet geçerli metafor
ürettikleri, üretilen bu metaforların on kavramsal kategori altında toplandığı
tespit edilmiştir. Araştırmada üretilen metaforlar ve bu
metaforlara yönelik olarak geliştirilen kavramsal kategoriler genel olarak
değerlendirildiğinde, öğrencilerin paraya yönelik sahip oldukları algıların
olumlu bir nitelikte olduğu finansal okuryazarlık bağlamında para kullanımı ve
yönetimine ilişkin farkındalık düzeylerinin ise düşük olduğu sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Para, Metafor, Ekonomi

Kaynakça

• ANILAN, B. (2017). Fen Bilimleri Öğretmen Adaylarının Kimya Kavramına İlişkin Metaforik Algıları. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi. 5 (2), 7-28. ASLAN, U.V. (2019). Parayı Bir Toplumsal İlişki Olarak Kavramak. Yıldız Socıal Scıence Revıew. Vol. 5, no. 2. s, 263 - 286. FİDAN, M. DİLEK, S ve ESEV, A. (2019). Dünden Bugüne Paranın Tarihi ve Türkiye’de Kâğıt Para Kullanımı. Sosyal Bilimler Dergisi. 9 (18): 141-162. KÖKSAL, S. (2019). Gençlerin Para Yönetimi Algısı: Osmaniye Korkut Ata Üniversitesi Ön Lisans Öğrencileri Üzerine Bir İnceleme. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD) .C. 6. S.11, s. 70-80. MCLEAY, M. RADİA, A. ve THOMAS, R. (2014). Money in The Modern Economy: An İntroduction. Quarterly Bulletin. Q1say.4-13. SABAN, A. (2009) Öğretmen Adaylarının Öğrenci Kavramına İlişkin Sahip Oldukları Zihinsel İmgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi. 7(2), 281- 326. ŞENBAYRAM, E.A. (2019). Paranın Geldiği Uç Nokta: Bitcoin. Econharran Harran Üniversitesi İİBF Dergisi. Cilt: 3 Sayı: 4. 72-92. THAGARD, P ve BEAM, C. (2004). Epistemological Metaphors and The Nature of Philosophy, Blackwell Publishing, USA. USTA, A. (2018). Paranın Serüveni. İstanbul: Bankalararası Kart Merkezi. YILDIRIM, A ve ŞİMŞEK, H . ( 2013 ). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Seçkin Yayıncılık.