OBSERVATION ON THE EFFECT OF TECHNIQUE ON HUMAN RELATIONS

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 64 - 79, 25.12.2020

Mehmet Furkan Ören

https://doi.org/10.37991/sosdus.670387

Öz

The relationship between technique, social change and transformation is a fundamental debate. As Mary Shelley has shown in his novel named Frakenstein, the technique sometimes not only transforms human relations but sometimes begins to dominate, direct and shape it. The establishment of the printing press, the invention of the telescope, and the use of gunpowder marked the history of humanity. From this point of view, the technique cannot be understood technically in its pure sense.
In this article, starting from the Yeşilalıç neighborhood /village of Saray district of Van district, analyzes have made based on the data obtained from field observations and interviews regarding the effect of the technique on human relations. Based on a qualitative research and interviews with the selected target audience, it was compared, in the article, human relations before electricity and tractor arrived the village and the relations after electricity and tractor arrived. In this respect, the sample of Yeşilialıç village, which was far from the center and relatively unaware of technology, was chosen as a study area. The main goal here is to make a clear inference between pre-technology and post-technology. Of course, technique is a broad concept. Many vehicles such as wheelbarrows, shovel, wheels, sickles are actually technical. In this respect, especially electric and tractor were determined as focus.

Anahtar Kelimeler

Sociology, Village, Technique, Human, Change

TEKNİĞİN İNSAN İLİŞKİLERİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİNE DAİR BİR GÖZLEM

Öz

Teknikle sosyal değişim ve dönüşüm arasındaki ilişki köklü bir tartışmadır. Mary Shelley’nin Frakenstein romanında güzel bir şekilde gösterdiği gibi teknik kimi zaman insan ilişkilerini dönüştürmekle kalmaz bazen ona hükmetmeye onu yönetmeye ve şekillendirmeye başlar. Matbaanın bulunması, teleskopun icadı, barutun kullanılması insanlık tarihine damga vurmuştur.
Bu yazıda Van’nın Saray ilçesine bağlı Yeşilalıç mahalle/köyünden hareketle tekniğin insan ilişkileri üzerindeki etkisine ilişkin saha gözlemlerine dayalı olarak analizler yapılacaktır. Nitel bir araştırma olan bu yazıda yaşlılarla yapılan görüşmelerden hareketle köye elektrik ve traktör gelmeden önceki insan ilişkileriyle sonraki ilişkiler karşılaştırılacaktır. Bu açıdan özellikle merkeze uzak, teknolojiyle görece sonradan tanışmış Yeşilialıç Köyü örneklem seçilmiştir. Buradaki temel amaç teknoloji öncesiyle teknik sonrası arasında net bir çıkarsama yapabilmektir. Elbette teknik geniş bir kavramdır. El arabası, kürek, tekerlek, orak gibi pek çok araç aslında tekniktir. Bu açıdan makalenin sınırlarını aşmamak için özellikle elektrik ve traktör odak olarak belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyoloji, Köy, Teknik, İnsan, Değişim

Kaynakça

• ARSLAN, Hüsamettin. (1992). Epistemik Cemaat: Bir Bilim Sosyolojisi Denemesi. İstanbul: Paradigma Y.
• BARNES, Barry. (1990). Bilimsel Bilginin Sosyolojisi. çev. Hüsamettin Arslan, Ankara: Vadi Y.
• BECK, Ulrich. (2014). Risk Toplumu: Başka Bir Modernliğe Doğru. çev. Bülent Doğan, İstanbul: İthaki Y.
• BELLİ, Oktay ve VELİ, Sevin. (1976). “Yeşilalıç Urartu Kutsal Alanı ve Kalesi”, Anadolu Araştırmaları Dergisi. 4-5, s. 367-393.
• BERGER, Peter ve LUCKMAN, Thomas. (2008). Gerçekliğin Sosyal İnşası (Bir Bilgi Sosyolojisi İncelemesi). çev. Vefa Saygın Öğütle, İstanbul: Paradigma Y.
• BOZKURT, Veysel. (2015). “Toplumsal Dönüşümün Evreleri: Pre-endüstriyel, Endüsriyel ve Post- endüstriyel Toplumlar”, Endüstri Sosyolojisi. İçinde (2-36), 5. Bs. Eskişehir: Anadolu Üni. Y.
• CASTELLS, Manuel.(2008). Enformasyon Çağı: Ekonomik, Toplum ve Kültür (Ağ Toplumunun Yükselişi). Çev. E. Kılınç, Cilt. 1, 2.bs. İstanbul: Bilgi Üniv. Y.
• COOPER, James Fenimore. (2008). Son Mohikan. çev. Okan Özler, Ankara Abis Y.
• CRESWELL, John W. (2013). Nitel Araştırma Yöntemleri. çev. Üstün ve Diğerleri, Ankara: Siyasal Y.
• DEVLET PLANLAMA TEŞKİLATI RAPORU.(1970). Türk Köyünde Modernleşme Eğilimleri Araştırması: Rapor 1. Ankara: Başbakanlık Basımevi.
• ELLUL, Jacques.(2003). Teknoloji Toplumu. çev. Musa Ceylan, İstanbul: Bakış Y.
• ENGLES, Friederich ve MARX, Karl. (2013). Alman İdeolojisi. çev. Sevim Belli, Ankara: Sol Y.
• ERSOY, M. Akif. (2007). Sefahat. (hz. A. Vahap Akbaş), İstanbul: Beyan Y.
• FLANAGAN, Kieran. (2007). Teolojideki Sosyoloji: Düşünümsellik ve İnanç. çev. Emrullah Ataseven, İstanbul: Ayrıntı Y.
• GIDDENS, Anthony. (2012). Sosyoloji. çev. Cemal Güzel, İstanbul: Kırmızı Y.
• GIDDENS, Anthony. (2014). Modernliğin Sonuçları. çev. Ersin Kuşdil, 14. bs. İstanbul: Ayrıntı Y.
• GÖLE, N. (1986). Mühendisler ve İdeoloji. çev. Eli Levi, İstanbul: İletişim Y.
• HARVEY, David. (2015). Kent Deneyimi. çev. Esin Soğancılar, İstanbul: Sel Y.
• HARVEY, David.(2015). Asi Şehirler: Şehir Hakkında Kentsel Devrime Doğru. çev. Ayşe Deniz Temiz, İstanbul: Metis Y.
• KARA, Selin. “Teknoloji ve Toplumsal Değişim İlişkisinin Sosyal İnşa Kuramı Bağlamında İncelenmesi”, Dört Öge.Sayı: 12, (Ekim 2017), 117-131.
• KURTKAN, Amiran. (1969). Köy Sosyolojisi, İstanbul: İstnabul Üniversitesi Y.
• MİNKAN, Ferya Çalış.(2019). “Dünyanın Altında Atlas Üstünde Öküz: ‘Dünya Neyin Üzerinde’ Sorusunun Mitolojideki Cevabı ve Uygulamalı Halk Bilimindeki Sonucu”, Mitoloji Araştırmaları. (Ed). İbrahim Gümüş, 241-277. İstanbul: Hiper Y.
• PARETO, Vilfredo. (2005). Seçkinlerin Yükselişi ve Düşüşü. İstanbul: Doğubatı Y.
• RITZER, George. (2011). Toplumun McDonaldlaştırılması: Çağdaş Toplum Yaşamının Değişen Karakteri Üzerine Bir İnceleme. çev. Ş. Süer Kaya, 2.bs. İstanbul: Ayrıntı Y.
• ROSTOW, W.W. (1971). “Sanayi Devrimi Nasıl Başladı?”, İktisat Fakültesi Mecmuası. Cilt. 30, (Eylül-Ekim).
• SIMMEL, George. (2014). Paranın Felsefesi. çev. Yavuz Alogan, 1. bs. İstanbul: İthaki Y.
• ŞAHİN, İbrahim ve ÖMER Güneş. (2019). Antolojiyan Dengbejan. 2. İstanbul: Nübuhar Y.
• TANYOL, C.(2014). “Traktör Giren 50 Köyde Nüfus Hareketlerinin ve İçtimai Değişimlerin Kontrolü”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi. 2 (13-14), 198-218.
• TOURAINE, Alain. (2012). Modernliğin Eleştirisi. çev. Hülya Uğur Tanrıöver, 9.bs. İstanbul: Yapı Kredi Y.
• TÖNNIES, Ferdinand. (2019). Cemaat ve Cemiyet. çev. Emre Güler, İstanbul: Vakıfbank Kültür Y.
• TÜRKDOĞAN, Orhan.(1977). Türkiye’de Köy Sosyolojisinin Temel Sorunları. 2 bs. İstanbul: Dede Korkut Y.
• TÜRKDOĞAN, Orhan.(2009). Türk Sanayi Toplumu. İstanbul: Timaş Y.
• Uluslararası Dengbejlik Kültürü ve Dengbejler Sempuzyumu.(2019). (ed). Baz ve diğerleri, Şırnak: Şırnak Üniversitesi Y.
• WOLF, Eric R. (2000). Köyler. çev. Abdulkerim Sönmez, Ankara: İmge Y.
• YASA, İbrahim. (1956). Hasanoğlan Köyü’nün İctimai-İktisadi Yapısı. Ankara: Doğuş Ktd Matbası.