CİNSİYETE DAYALI MESLEKİ AYRIMCILIK: CAM TAVAN VE KRALİÇE ARI SENDROMU

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 127 - 138, 25.12.2020

Emel Özkan

https://doi.org/10.37991/sosdus.826813

Cited By: 3

Öz

Eşitlik kavramının en çok vurgulandığı ve ayrımcılığın en çok yapıldığı konu, ‘toplumsal cinsiyet eşitsizliği’, toplumun kadına ve erkeğe karşı olan algısından kaynaklanmaktadır. Bireylerin kadınsı ve erkeksi özellikleriyle ele alındığı bir toplumda, iş hayatının ayrımcılıktan yoksun kalması mümkün değildir. Öyle ki ‘cinsiyete dayalı mesleki ayrımcılığın’ yapılması işlerin, kadın işi, erkek işi olarak ayrılmasını sağlamıştır. Bununda ötesinde kadınlar yönetici pozisyonlarında neredeyse hiç bulunamamaktadır. Örgütsel kalıplar ve önyargılar tarafından yaratılan, kadın çalışanların üst kademe yönetici pozisyonlarına gelmelerini engelleyen yapay, görünmez engeller ‘Cam Tavan’ kavramı ile tanımlanmıştır. Kadınlar iş hayatlarında çoğunlukla orta kademelere kadar ilerleyebilmektedir ve cam tavan sendromunda sorunlar belirsizlik taşımaktadır. Kadınların iş hayatlarında, dikey anlamda yükselmelerini engelleyen cam tavan sendromunun dışında, hemcinslerinin de ilerlemelerinin önlerine engeller koyduğu belirtilmektedir. Yönetici pozisyonunda bulunan başarılı kadınların, hemcinslerine karşı sergilemiş oldukları bu tutumlar ‘Kraliçe Arı Sendromu’ olarak tanımlanmaktadır. Kraliçe arı sendromunda kadınların bulundukları noktalara gelirken kadınlara yönelik uygulanmış olan tüm ayrımcılıkların onlar üzerinde bıraktığı olumsuz etkiler ve yaşadıkları zorluklar sebep gösterilerek kendileri gibi diğer kadınlarında bir o kadar emek vermeleri gerektiği düşüncesi öne sürülmektedir. Kadınların iş hayatlarında; toplumun, erkek çalışanların, hem cinslerinin ve kendilerinin kendilerine koymuş olduğu bu engeller iş hayatına tutunmalarını oldukça güç ve çekilmez hale getirmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ayrımcılık, Cinsiyet Eşitsizliği, Cam Tavan Sendorumu

VOCATIONAL DISCRIMINATION BASED ON GENDER: GLASS CEILING AND QUEEN BEE SYNDROME

Öz

The issue where the concept of equality is emphasized the most and discrimination is made the most, 'gender inequality' stems from the perception of the society towards women and men. In a society where individuals are handled with their feminine and masculine characteristics, it is not possible for business life to be free from discrimination. So much so that "gender-based occupational discrimination" has enabled the separation of jobs as women's jobs and men's jobs. Beyond this, women are hardly ever held in managerial positions. Invisible, artificial barriers created by organizational prejudices and patterns that prevent women from reaching senior management positions are defined with the concept of "Glass Ceiling". Women often progress to the middle levels in their business lives, and the problems in glass ceiling syndrome are uncertain. It is stated that apart from the glass ceiling syndrome, which prevents women from rising vertically in their business lives, it also puts obstacles in front of their fellow women to advance. These attitudes of successful women in executive positions towards their fellows are defined as "Queen Bee Syndrome". It is suggested that women in queen bee syndrome should work as much on other women like themselves, showing the negative effects of all the discrimination against women and the difficulties they experience. In women's business life; These obstacles imposed by the society, male employees, both their gender and themselves, make it difficult and unbearable to cling to business life.

Anahtar Kelimeler

Discrimination, glass ceiling syndrome, gender inequality

Kaynakça

• ALPARSLAN, A. M., ÇETİNKAYA BOZKURT, Ö. ve ÖZGÖZ, A. (2015), ‘İşletmelerde Cinsiyet Ayrımcılığı ve Kadın Çalışanların Sorunları’. Makü İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. Cilt 2, Sayı 3, ss. 66-81.
• ATAÖV, T. (1996), ‘Çatışmaların Kaynağı Olarak Ayrımcılık’. A.U. S.B.F. İnsan Hakları Merkezi Yayınları. No: 20.
• BAYKAL, E. (Aralık 2018), Sosyal Kimlik Teorisi Perspektifiyle Kraliçe Arı Sendromu’ Karadeniz Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Dergisi, Yıl 8 Sayı 16. ss. 159-175.
• BİNGÖL, O. (2014), ‘Toplumsal Cinsiyet Olgusu ve Türkiye’de Kadınlık’. Sosyal ve Ekonomı̇k Araştırmalar Dergı̇si. Cilt 16, Özel Sayı 1. ss. 108-114.
• DEMİRGÖZ BAL, M. (2014), ‘Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliğine Genel Bakış’. Kashed, Cilt 1 Sayı 1, ss. 15-28.
• ER, O. ve ADIGÜZEL, O. (2015), ‘Cam Tavan Gölgesindeki Kraliçe Arılar: Kadınların Kariyer İlerlemelerinde Karşılaştıkları Engeller ve Etkili Liderlik’. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. Cilt 1, Sayı 2. ss.163-175.
• İMAMOĞLU AKMAN, G. ve AKMAN, Y. (2016). ‘Kraliçe Arı Sendromu Bağlamında Kadın Öğretmenlerin Kadın Yöneticilere İlişkin Görüşleri’. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. Cilt: 5, Sayı: 3, ss. 748-763.
• İSPİR, Z. (25-27 Mart 2015), ‘Bir İnsan Hakları Sorunu Olarak Cinsiyete Dayalı Ekonomik Ayrımcılık’ 5. Uluslararası Kadın ve Toplumsal Cinsiyet Araştırmaları Konferansında Sunulmuş Bildiri.
• ÖRÜCÜ, E., KILIÇ, R. ve KILIÇ, T. (2007), ‘Cam Tavan Sendromu ve Kadınların Üst Düzey Yönetici Pozisyonuna Yükselmelerindeki Engeller: Balıkesir İli Örneği’ , Yönetim Ve Ekonomi. Cilt 14 Sayı 2 ss. 117-135.
• ÖZDEVECİOĞLU, M., BULUT E.A., TEKÇE E.A., ÇİRLİ Y., GEMİCİ T., TOZAL M. ve Y.DOĞAN (2003), ‘Kadın ve Erkek Yöneticilerin Yönetimi Altındaki Personelin Motivasyon, Stres ve Tatmini Farklılıklarını Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma’,Yönetim ve Ekonomi Dergisi, Cilt 10, Sayı 2. ss. 125- 138.
• PARLAKTUNA, İ. (Ekim 2010), ‘Türkiye’de Cinsiyete Dayalı Mesleki Ayrımcılığın Analizi’. Ege Akademik Bakış. Cilt 10, Sayı 4. ss. 1217 – 1230.