EASTERN MEDITERRANEAN GEOPOLITICS, REGIONAL ACTORS AND TURKEY’S ENERGY SECURITY

Yıl 2022, Cilt: 7 Sayı: 1, 92 - 122, 30.06.2022

Tacettin Gökhan Özçelik , Mustafa Aykut Çügen

https://doi.org/10.37991/sosdus.1133449

Öz

Eastern Mediterranean geography, which has been the center of many civilizations throughout history; It has been in an important position in commercial, economic and geopolitical axes. With the "energy" dimension, the region has once again turned into a competitive arena in the regional and global sense. In particular, regional actors have made moves in order to get a larger share from the Eastern Mediterranean energy basin. In the legal context, the titles of the exclusive economic zone and the continental shelf have created another dimension of competition in order for the parties to protect their rights. However, in addition to the moves of the regional actors on the legal ground, the Eastern Mediterranean basin has been in a strategic position for Turkey. This study aims to focus on four perspectives within this general framework. The first is to analyze the geopolitical and geostrategic importance of the Eastern Mediterranean. The second is the evaluation of the discussions focusing on the exclusive economic zone and maritime jurisdictions. Third, the approaches of regional actors (Turkey, TRNC, Greek Cypriot Administration of Cyprus, Greece, Israel, Lebanon, Egypt and Syria) in the Eastern Mediterranean policies are discussed. The fourth is seeking an answer to the question of why the Eastern Mediterranean is important for Turkey.

Anahtar Kelimeler

Eastern Mediterranean, Geopolitics, Energy, Turkey.

DOĞU AKDENİZ JEOPOLİTİĞİ, BÖLGESEL AKTÖRLER VE TÜRKİYE’NİN ENERJİ GÜVENLİĞİ

Öz

Tarih boyunca birçok uygarlığın merkezini oluşturan Doğu Akdeniz coğrafyası; ticari, ekonomik ve jeopolitik eksenlerde önem arz eden bir konumda yer almıştır. “Enerji” boyutu ile birlikte ise bölge yeniden bölgesel ve küresel anlamda bir rekabet alanına dönüşmüştür. Özellikle bölgesel aktörler, Doğu Akdeniz enerji havzasından daha fazla pay alabilmek adına hamleler gerçekleştirmişlerdir. Hukuki bağlamda, münhasır ekonomik bölge ve kıta sahanlığı başlıkları tarafların haklarını muhafaza edebilmeleri adına rekabetin bir diğer boyutunu oluşturmuştur. Ancak bölgesel aktörlerin hukuki zemindeki hamlelerinin yanı sıra Türkiye için de Doğu Akdeniz havzası stratejik bir konumda yer almıştır. Bu çalışma bu genel çerçeve dahilinde, dört perspektife odaklanmak amacını taşımaktadır. Birincisi, Doğu Akdeniz’in jeopolitik ve jeostratejik öneminin analiz edilmesidir. İkincisi, münhasır ekonomik bölge ve deniz yetki alanları odağındaki tartışmaların değerlendirilmesidir. Üçüncüsü, bölgesel aktörlerin (Türkiye, KKTC, GKRY, Yunanistan, İsrail, Lübnan, Mısır ve Suriye) Doğu Akdeniz politikalarındaki yaklaşımlarının ele alınmasıdır. Dördüncüsü ise Türkiye için Doğu Akdeniz’in neden önemli olduğu sorusuna yanıt aranmasıdır.

Anahtar Kelimeler

Doğu Akdeniz, Jeopolitik, Enerji, Türkiye

Kaynakça

• Bloomberg HT. (2022, Mart 11). Cari açık 4 yılın zirvesine çıktı. Haziran 11, 2022 tarihinde Bloomberg HT: https://www.bloomberght.com/cari-acik-4-yilin-zirvesine-cikti-2301250 adresinden alındı.
• BOTAŞ. (2022, Nisan 30). Ham Petrol. Haziran 5, 2022 tarihinde BOTAŞ: https://www.botas.gov.tr/Sayfa/ham-petrol/13 adresinden alındı.
• Doğru, S. (2003). Uluslararası Hukukta Kıta Sahanlığı ve Ege Denizi Kıta Sahanlığı Uyuşmazlığı. Ankara: T.C. Ankara Üniversitesi Basımevi.
• EIA. (2019, Haziran 23). The Suez Canal and SUMED Pipeline are critical chokepoints for oil and natural gas trade. Haziran 5, 2022 tarihinde EIA: https://www.eia.gov/todayinenergy/detail.php?id=40152 adresinden alındı.
• EMGF. (2022, Haziran 4). Overview. Haziran 4, 2022 tarihinde Eastern Mediterranean Gas Forum: https://emgf.org/about-us/overview/ adresinden alındı.
• ENI. (2019, Aralık 31). Zohr: the giant offshore field in Egypt. Haziran 5, 2022 tarihinde ENI: https://www.eni.com/en-IT/operations/egypt-zohr.html adresinden alındı.
• Gürdeniz, C. (2005). Security, Stability and Cooperation in the Mediterranean Region: Building a Vision (s. 101-106). Roma: Centro Militare Studi Strategici.
• Henderson, S. (2021, Mayıs 3). Lines in the Sea: The Israel-Lebanon Maritime Border Dispute. Haziran 1, 2022 tarihinde Washington Institute: https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/lines-sea-israel-lebanon-maritime-border-dispute adresinden alındı.
• Hürriyet. (2002, Mayıs 30). KKTC, karasularını 3 milden 12 mile çıkarıyor. Haziran 1, 2022 tarihinde Hürriyet: https://bigpara.hurriyet.com.tr/haberler/genel-haberler/kktc-karasularini-3-milden-12-mile-cikariyor_ID416587/ adresinden alındı.
• ICJ. (1982, Şubat 24). Continental Shelf (Tunisia/Libyan Arab Jamahiriya). Şubat 8, 2022 tarihinde Uluslararası Adalet Divanı: https://www.icj-cij.org/en/case/63 adresinden alındı.
• ICJ. (1967, Şubat 20). North Sea Continental Shelf (Federal Republic of Germany/Netherlands). Nisan 17, 2022 tarihinde International Court of Justice: https://www.icj-cij.org/en/case/52 adresinden alındı.
• IILSS. (2021, Nisan 10). Legal Status of the Territorial Sea (international law of the sea, LOSC, cases). Haziran 5, 2022 tarihinde International institute for Law of the Sea Studies: http://iilss.net/legal-status-of-the-territorial-sea-international-law-of-the-sea-losc-cases/ adresinden alındı.
• İsrail Enerji Bakanlığı. (2022, Ocak 1). Exploration History. Haziran 5, 2022 tarihinde İsrail Enerji Bakanlığı: https://www.energy-sea.gov.il/English-Site/Pages/Oil%20And%20Gas%20in%20Israel/History-of-Oil--Gas-Exploration-and-Production-in-Israel.aspx adresinden alındı.
• JAGC. (2019, Aralık 20). Egypt. Haziran 5, 2022 tarihinde U.S. Navy Judge Advocate General’s Corps: https://www.jag.navy.mil/organization/documents/mcrm/Egypt%202019.pdf adresinden alındı.
• Kahraman, Ö. F. (2019). Doğu Akdeniz Enerji Sarmalını İsrail Enerji Politikaları Penceresinden Değerlendirmek. Ortadoğu Etütleri, 11(2), 420-438.
• Karagöl, E. T., Ateş, S. A., Kaya, S., & Kızılkaya, M. (2016). Türkiye’nin Enerjide Merkez Olma Arayışı. İstanbul: SETA.
• Kaya, Ş. (2007). Uluslararası Deniz Hukuku Kapsamında Doğu Akdeniz'in Hukuki Statüsü ve Türkiye Cumhuriyeti İçin Stratejik Önemi. Stratejik Araştırmalar Dergisi, 5(9), 19-54.
• Kedikli, U., & Çalağan, Ö. (2017). Enerji Alanında Bir Rekabet Sahası Olarak Doğu Akdeniz’in Önemi. Sosyal Bilimler Metinleri, 2017(1), 120-138.
• Loengarov, A. (2022, Mart 24). Between Maritime Law and Politics in the East Mediterranean. Haziran 8, 2022 tarihinde Washington Institute: https://www.washingtoninstitute.org/policy-analysis/between-maritime-law-and-politics-east-mediterranean adresinden alındı.
• Lübnan. (2011, Kasım 16). Delineation of the boundaries of the exclusive economic zone of Lebanon. Haziran 3, 2022 tarihinde United Nations: https://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/lbn_2011decree6433.pdf adresinden alındı.
• Özalp, M. (2018). Küresel Enerji Denkleminde Merkez Ülke: Türkiye. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Paraschos, P. E. (2013). Offshore Energy in the Levant Basin: Leaders, Laggards, and Spoilers. Mediterranean Quarterly, 24(1), 38-56.
• Sevim, C. (2012). Küresel Enerji Jeopolitiği ve Enerji Güvenliği. Yaşar Üniversitesi E-Dergisi, 7(26), 4378-4391.
• Suriye. (2003, Kasım 19). Law No. 28 dated 19 November 2003 - "Definition Act of Internal Waters and Territorial Sea Limits of the Syrian Arab Republic". Haziran 2, 2022 tarihinde United Nations: https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/syr_2003e.pdf adresinden alındı.
• Topsoy, F. (2013). Deniz Yetki Alanlarının Sınırlandırılmasında “Hakkaniyet İlkesi” ve Dağıtıcı Adaletin Sağlanmasındaki Rolü. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 191-203.
• TPAO. (2022, Haziran 1). KKTC. Haziran 1, 2022 tarihinde Türkiye Petrolleri Anonim Ortaklığı: https://www.tpao.gov.tr/kktc adresinden alındı.
• TRT World. (2020, Eylül 1). Turkey-Greece tensions: eastern Mediterranean claims in maps. Haziran 7, 2022 tarihinde TRT World: https://www.trtworld.com/magazine/turkey-greece-tensions-eastern-mediterranean-claims-in-maps-39358#:~:text=As%20Turkey%20and%20Greece%20are,giving%20disproportionate%20territory%20to%20Greece. adresinden alındı.
• UN. (1982, Aralık 10). United Nations Convention on the Law of the Sea. Şubat 4, 2022 tarihinde Birleşmiş Milletler: https://www.un.org/depts/los/convention_agreements/texts/unclos/unclos_e.pdf adresinden alındı.
• UN. (2004, Ocak 7). Agreement between the Republic of Cyprus and the Arab Republic of Egypt on the Delimitation of the Exclusive Economic Zone 17 February 2003. Haziran 4, 2022 tarihinde United Nations: https://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/EGY-CYP2003EZ.pdf adresinden alındı.
• UN. (2011, Haziran 12). List of Geographical Coordinates for the Delimitation of the Northern Limit of the Territorial Sea and Exclusive Economic Zone of the State of Israel. Haziran 5, 2022 tarihinde United Nations: https://www.un.org/depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/isr_eez_northernlimit2011.pdf adresinden alındı.
• Yaycı, C. (2012). Doğu Akdeniz'de Yetki Alanlarının Paylaşılması Sorunu Ve Türkiye. Bilge Strateji, 4(6), 1-70.
• Yıldız, D., & Yaşar, D. (2012). Doğu Akdeniz’de Küresel Satranç. İstanbul: Truva Yayınları.