AZINLIK VE YERLİLİK DİKOTOMİLERİNİN İNŞA ETTİĞİ YAPISAL FORMLAR EKSENİNDE ALEVİLİK: DENİZLİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 65 - 100, 28.03.2023

Merve Çetin

https://doi.org/10.37991/sosdus.1233240

Öz

Bu çalışmaya başlarken Denizli Honaz ilçesi ve çevresinde ikamet eden Alevi toplulukların yaşantı deneyimlerini analiz etmek amaçlanmıştır. Fakat alana inildiğinde sosyolojik olarak iki farklı alevi topluluğun varlığı fark edilmiştir. Dolayısıyla şunu zikretmek gerekir ki çalışma kendi kendini ve çalışma motifini yeniden üretmiş ve iki farklı Alevi grubun karşılaştırması olarak kendini şekillendirmiştir. Söz konusu farklılık ‘yerli’ ve ‘azınlık’ kavramları ile tanımlanmıştır. Zira gruplardan biri kendini Denizlili olarak ifade eden, Denizli’de ikamet eden Tahtacı ve Evci olan Denizli Alevileri diğeri ise 38 Dersim olayları sonrası iskân ile geldiğini ve Denizli’de yaşamaya devam ettiğini ifade eden Sivas-Tunceli-Muş Alevileri olarak karşımıza çıkmaktadır. Neticede çalışma kentteki “azınlık” ve “yerlilik” dikotomileri işe koşularak iki farklı topluluğun yaşantı deneyimlerini ortaya çıkarmayı hedeflemiştir. Çalışma yapılandırılmış görüşme formuyla karma yöntemle oluşturulmuş bir alan çalışmasıdır. Örneklemini Dereçiftlik Köyü, Güzelköy ve Pınarkent Mahalleleri’nde ikamet eden Alevi topluluklar oluşturmaktadır. Söz konusu beldelerde tesadüfî örneklem ve kartopu örneklem ile seçilen 57 kişi ile yüz yüze görüşme ve mülakat yapılmıştır. Çalışma ekonomi, sosyal ilişkiler, dini ritüeller, eğitim, aile gibi temalar çerçevesinde ele alınmıştır. Çalışma sonucunda; bu iki grubun söz konusu temalar nezdinde yaşantı deneyimini etkileyen en büyük faktörlerden birinin bir grubun zorunlu iç göç deneyimi yaşamış olması diğer grubun ise Denizli’nin yerli Alevi topluluğu olmasında yattığı ortaya konulmuştur.

Anahtar Kelimeler

İç göç, Alevilik, İskan, Denizli

ALEVISM ON THE AXIS OF STRUCTURAL FORMS CONSTRUCTED BY MINORITY AND NATIVE DICHOTOMIES: THE CASE OF DENİZLİ

Öz

At the beginning of this study, it was aimed to analyze the life experiences of Alevi communities residing in and around Denizli Honaz district. However, when we went down to the area, the existence of two different Alevi communities sociologically was noticed. Therefore, it should be mentioned that the work reproduced itself and the work motif and shaped itself as a comparison of two different Alevi groups. The said difference is defined by the concepts of 'indigenous' and 'minority'. Because one of the groups is Denizli Alevis, who are Tahtacı and Evci residing in Denizli, expressing themselves as Denizli, and the other is Sivas-Tunceli-Muş Alevis, who stated that they came with resettlement after 38 Dersim events and continue to live in Denizli. As a result, the study aimed to reveal the life experiences of two different communities by employing the "minority" and "indigenousness" dichotomy in the city. The study is a field study created with a mixed method with a structured interview form. The sample consists of Alevi communities residing in Dereçiftlik Village, Güzelköy and Pınarkent Neighborhoods. Face-to-face interviews and interviews were conducted with 57 people selected by random sampling and snowball sampling in the mentioned towns. The study has been handled within the framework of themes such as economy, social relations, religious rituals, education and family. In the results of working; It has been revealed that one of the biggest factors affecting the life experience of these two groups in terms of the aforementioned themes lies in the fact that one group has experienced internal migration and the other group is the indigenous Alevi community of Denizli.

Anahtar Kelimeler

Internal Displacement, Alevism, Settlement, Denizli

Kaynakça

• Akan, Y.,& Arslan, İ. (2008). Göç Ekonomisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Ekin Basım Yayın.
• Akın, Ş. (2013). “Türkiye’de Dini Azınlıklara Bakış Açısının Yansıması Olarak 6-7 Eylül Olayları”. Demokrasi Platformu, 9(34).
• Akkayan, T. (1979). “Türkiye’de iç göçler ve sorunlar”. Göç ve Değişme. İstanbul Üniversitesi Yayınları.
• Akşit, B. (1997). “İç Göçlerin Nesnel Ve Öznel Toplumsal Tarihi Üzerine Gözlemler: Köy Tarafından Bir Bakış”. Türkiye’de İç Göç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı: 6-8 Haziran Bolu Gerede.
• Arslan, A. (1998). “Yerlilik: Toprakla Tarih Arasında”. Birikim. sayı 111-112.
• Arslanoğlu, İ. (2001). “Alevilikte Temel İnanç Unsurları Ve Pratikler”. Türk Kültürü Hacı Bektaş Veli Araştırmaları Dergisi. 0(20). 33-134.
• Bayraktar, R. (2013). “Zorunlu Göçten Ulus-Ötesi Yurttaşlığa”. Hitit Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. 12(4). 109-126.
• Cengiz, A. K. (2017). “Bir Yerli Olma Bağlamında Dedikodu, Söylentiler Ve Antakyalılık”. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi. 0(51). 311-327.
• Coşkun, H. (2018). “Tokatlı Alevi Dedelerin Düşkünlük Anlayışına Sosyolojik Bir Bakış”, Turkish Studies, 13(25), 145-160.
• Çakır, F & Atmaca, H. (2018). “Kültür Sosyolojisi Çerçevesinde Fransa’nın Dil, Kültür Ve Azınlık Politikası”. Researcher. 6(4). 446-4
• Çakmak, F. (2018). “Zorunlu Göç Sürecinde Mekanın Kaybı Ve Evin Yitimiyle Başlayan Yersiz Yurtsuzluğun Ürettiği Bir Travma Olarak “Kimliğin Anonimleşmesi””. TurkishStudies. 13(18).349-364.
• Çetin, M. (2022). “İranlı Mültecilerin Toplumsal Uyum Süreci Ve Sosyal Sermayenin Etkisi: Denizli Kenti Örneği”. İran Çalışmaları Dergisi, 6(2), 251-287.
• Çetin-Dağdelen M. (2022). “Ulus-Devletlerin Özet Metni Milli Marş Stratejileri”. Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi. 10(30). 354-385.
• Duman, Ö. (2016). “Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Doğu Anadolu’dan Samsun’a Zorunlu Göç Ve İskân”. Karadeniz İncelemeleri Dergisi, 11(21). 215-224.
• Erman, T. (1997). “Göç Olgusunda Kalitatif Yöntem Olarak Etnografik Araştırma: Bir Gecekondu Araştırmasının Düşündürdükleri”. Türkiye’de İç Göç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı: 6-8 Haziran Bolu Gerede.
• Fırat, M., Yurdakul, İ. K. & Ersoy, A. (2014). “Bir Eğitim Teknolojisi Araştırmasına Dayalı Olarak Karma Yöntem Araştırması Deneyimi”. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 2 (1) , 64-85.
• Göker, G. (2015). Göç Kimlik Aidiyet: Kültürlerarası İletişim Açısından İsveçli Türkler. LiteratürkAcademia.
• Güreşçi, E. (2016). “Ortak Ve Farklı Yönleriyle İç Ve Dış Göçler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 9(43).
• İçduygu, A. Sirkeci, İ. Aydıngün İ. (1997). “Türkiye’de İç Göç Ve İç Göçün İşçi Hareketine Etkisi”. Türkiye’de İç Göç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı: 6-8 Haziran Bolu Gerede.
• İlyas, A. (2016). “1925-1945 Yılları Arasında Doğu Ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde İdari Düzenlemeler”. Tarih Okulu Dergisi. 9(26).
• Nisbet, R. (2013). “Sosyoloji Ve Din”. Din Toplum ve Kültür: Din Sosyolojisi ve Antropolojisine Giriş. (Çev. Ali Coşkun). İz Yayıncılık.
• Özcan, Y. Z. (1997). “İç Göçün Tanımı Ve Verileri İle İlgili Bazı Sorunlar”. Türkiye’de İç Göç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı: 6-8 Haziran Bolu Gerede.
• Schroeder, R. (1996). Max Weber Ve Kültür Sosyolojisi. (çev. Mehmet Küçük). Bilim ve Sanat Yayınları. Şener, C. (2000). Alevilik Nedir: Şaha Doğru Giden Kervan, Ant Yayınları.
• Tekeli, İ. (1997). “Türkiye’de İç Göç Sorunsalı Yeniden Tanımlanma Aşamasına Geldi”. Türkiye’de İç Göç Sorunsal Alanları ve Araştırma Yöntemleri Konferansı: 6-8 Haziran Bolu Gerede.
• Tekten-Aksürmeli, Z. S. & Sağlam, S. (2021). “Geçim Stratejilerinin Yerlilik Ve Göçmenlik Ekseninde İncelenmesi: Gaziantep Örneği”. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 20(2). 790-820.
• Türk Dil Kurumu. (6 Kasım 2022). www. tdk. gov.tr
• United Nations, (2001). Guiding Principles on Internal Displacement. https://www.unhcr.org/43ce1cff2.pdf.
• Yalçın, H. (2016). “Alevi Kültüründe Çocuk Yetiştirme Ve Kadının Konumu”. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Veli Araştırmaları Dergisi. (79). 79-94.
• Yılmaz, A. (2014). “Uluslararası Göç: Çeşitleri, Nedenleri Ve Etkileri”. Turkish Studies. 9/2. 1685-1704.