ÇOK BOYUTLU YOKSULLUK ÇALIŞMALARININ BİR SİVİL TOPLUM KURULUŞU ÖZELİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ: AKSARAY İLİ İNSAN HAK VE HÜRRİYETLERİ İNSANİ YARDIM DERNEĞİ ÖRNEĞİ

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 304 - 353, 30.07.2023

Nevin Güneş , Doç. Dr. Bora Yenihan

https://doi.org/10.37991/sosdus.1292628

Öz

Tüm dünyada geçmişten günümüze kadar büyük bir sosyal sorun olarak devam etmekte olan yoksulluğu anlamak ve çözüme kavuşturabilmek yalnızca ekonomik yaklaşımlar ile mümkün olmamaktadır. Yapılan birçok araştırma gelir boyutunda yoksul olmasa dahi çok boyutlu yoksulluk yaşayan ülkeler olduğunu ortaya koymaktadır. Yoksulluğun yaşam kalitesi ve refahı etkileyen sağlık, eğitim, konut, yaşam ve çevre koşulları gibi boyutlarını dikkate almak, yoksulluğu her yönüyle anlayabilmek ve çözüme kavuşturabilmek için önemlidir. Kamu ve özel kurumlar, sivil toplum kuruluşları ise yoksulluğu önlemek, ortadan kaldırabilmek için çeşitli faaliyetler yürütmektedir. Bu çalışmada yoksulluk alanında çalışmalar yürütmekte olan sivil toplum kuruluşu İnsan Hak ve Hürriyetleri İnsani Yardım Vakfı (İHH)’nın faydalanıcılarının çok boyutlu yoksulluk içinde olup olmadıkları ve İHH’nın Aksaray ilinde yapmış olduğu yoksulluk çalışmalarının çok boyutlu olup olmadığı anlaşılarak çok boyutlu yaklaşımın yoksulluğu anlamada ve çözümlemedeki önemini ortaya koymak amaçlanmaktadır. Bu çalışma, betimleyici/keşfedici nitel bir araştırmadır. Çalışmada, İHH çalışanlarına ve İHH yararlanıcılarına çok boyutlu yoksulluk durumlarının anlaşılabilmesi için OPHI ve UNDP’nin ortak geliştirmiş oldukları ve hesaplanmasında Alkire-Foster (AF) yönteminin kullanıldığı “Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksi” verileri temelinde yarı yapılandırılmış soru formu uygulanmıştır. Çalışmanın sonucunda ise İHH yararlanıcılarının 1’i hariç hepsinin çok boyutlu yoksulluk içinde oldukları, İHH’nın çok boyutlu yoksulluk farkındalığının ve yaklaşımının yetersiz kaldığı ortaya koyulmaktadır.

Anahtar Kelimeler

yoksulluk, çok boyutlu yoksulluk, sivil toplum kuruluşu, İHH

EVALUATION OF MULTI-DIMENSIONAL POVERTY STUDIES SPECIFIC TO A NGO'S ORGANIZATION: THE CASE OF AKSARAY PROVINCIAL THE FOUNDATION FOR HUMAN RIGHTS AND FREEDOMS AND HUMANITARIAN RELIEF

Öz

Understanding and solving poverty, which is a major social problem all over the world, is not possible only with economic approaches. Considering the dimensions of poverty such as health, education, housing, living and environmental conditions is important for understanding and solving poverty. In this study, whether the beneficiaries of the Human Rights and Freedoms and Humanitarian Relief Foundation (IHH), a non-governmental organization working in the field of poverty (IHH), are in multidimensional poverty, whether IHH's work in Aksaray is multidimensional, and whether its work takes individuals out of multidimensional poverty. It is aimed to reveal the importance of the multidimensional approach in understanding and analyzing poverty. This study is a descriptive/exploratory qualitative research. In the study, a semi-structured questionnaire was applied to the IHH employees and beneficiaries in order to understand their multidimensional poverty situation, based on the "Multidimensional Poverty Index" data developed jointly by OPHI and UNDP and in which the Alkire-Foster (AF) method was used in its calculation. As a result of the study, it is revealed that all but 1 of the IHH beneficiaries are in multidimensional poverty, and IHH's multidimensional poverty awareness and studies are not sufficient to lift individuals out of multidimensional poverty.

Anahtar Kelimeler

Multidimensional Poverty, IHH, NGO, Poverty.

Kaynakça

• Abraham, R. A., Kavi Kumar, K. S. (2008). “Multidimensional Poverty and Vulnerability”. Economic and Political Weekly, 43(20): 77-79.
• Aktan, C. C., İstiklal Y. V. (2002). Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri. Ankara: Hak-İş Konfederasyonu Yayınları.
• Alkire S., Foster J. (2007). “Counting and Multidimensional Poverty Measurement”. Oxford Poverty and Human Development Initiative Working Paper Series, 7: 1-33.
• Alkire, S., Santos, M.E. (2010). “Acute Multidimensional Poverty: A New Index for Developing Countries”. Oxford Poverty & Human Development Initiative (OPHI), 38. https://ssrn.com/abstract=1815243, 10.12.2022.
• Alkire, S., Foster, J. (2011). “Counting and Multidimensional Poverty Measurement”. Journal of Public Economics, 95(7): 476-487.
• Alkire, S., Apablaza, M., Jung, E. (2014). “Multidimensional Poverty Measurement for EU-SILC Countries”, Oxford Poverty And Human Development Initiative Working Paper Series, 36: 1-49.
• Alkire, S. Sabina, M., Foster, J., Seth, S. vd. (2015). Multidimensional Poverty Measurement and Analysis [Elektronik Sürüm] . New York: Oxford University Press. https://www.researchgate.net/publication/279980099_Multidimensional_Poverty_Measurement_and_Analysis /10.11.2022.
• Aslan, S. (2010). “Sivil Toplum ve Demokrasi”. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2): 357-374.
• Battiston, D., Cruces, G., Lopez, L. F. vd. (2013). “Income and Beyond: Multidimensional Poverty in Six Latin American Countries”. Springer, 112: 291–314.
• Bedük, A., Usta, S. Ve Kocaoğlu, M. (2006). “AB’ye Giriş Sürecinde Türkiye’de Sivil Toplum Kuruluşları ve Demokratikleşme Sürecindeki Misyonları”. Selçuk Üniversitesi Karaman İ.İ.B.F. Dergisi, 10 (9): 52-64.
• Bennett, C., Mitra, S. (2011). “Multidimensional Poverty: Measurement, Estimation, And Inference”. Econometric Reviews, 47: 1-27.
• Dansuk, E. (1997). Türkiye’de Yoksulluğun Ölçülmesi ve Sosyo-Ekonomik Yapılarla Ölçülmesi. DPT Uzmanlık Tezi, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon Genel Müdürlüğü Ücretler ve Gelirler Dairesi Başkanlığı, Ankara.
• DPT (2007). Dokuzuncu Kalkınma Planı 2007-2013: Gelir Dağılımı ve Yoksullukla Mücadele Özel İhtisas Komisyonu Raporu. Ankara: T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı. https://www.sbb.gov.tr/wp-content/uploads/2022/08/Dokuzuncu-Kalkinma-Plani-Gelir-Dagilimi-ve-Yoksullukla-Mucadele-OIK.pdf. 03.12.2022.
• Durak, R. (2011). Araştırma Yöntem ve Teknikleri. https://atauni.edu.tr/yuklemeler/e6d32be6d3b1ad4dae5f6cc23165e2da.pdf / 28.01.2023.
• Foster, J., Greer, J. Thorbecke, E. (1984). “A Class of Decomposable Poverty Measures”. Econometrica, 52(3): 761–766.
• Foster, J. (1998). “Absolute versus Relative Poverty”. The American Economic Review, 88(2): 335-341.
• Galin, D. (2004), Trade Unions and NGOs in Social Development: a Necessary Partnership, https://www.otherdavos.net/PDF/gallinengi.pdf / 28.01.2023.
• Gönenç, A. (2001). Sivil Toplum, Düsünsel Temelleri ve Türkiye Perspektifi. İstanbul: Alt Kitap.
• Gürses, D. (2007). “Türkiye'de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadele Politikaları”. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17 (1): 59-74.
• Haughton, J., Shahidur, R. K. (2009). Handbook on Poverty and Inequality. Washington, DC: World Bank.
• İHH (t.y.). 10.01.2023, http://www.aksarayihh.org.tr/index.php.
• İHH (t.y.). Erişim:10.01.2023, https://ihh.org.tr/hakkimizda).
• Kalkınma Bakanlığı (2018). On Birinci Kalkınma Planı (2019-2023) Kalkınma Sürecinde Sivil toplum Kuruluşları Özel İhtisas Komisyonu Raporu. 3020.
• Keyman, F. (2004). Avrupa’da ve Türkiye’de Sivil Toplum. https://stk.bilgi.edu.tr/media/uploads/2015/02/01/keyman_std_3.pdf, 04.01.2023.
• Köksal, S. (2022). Çok Boyutlu Yoksulluk Yaklaşımı ile Türkiye’nin Yoksulları. Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İzmir.
• Marshall, G. (1999). The Concise Oxford Dictionary of Sociology. New York: Oxford University Press. Multidimensional Poverty Measure (2022). https://www.worldbank.org/en/topic/poverty/brief/multidimensional-poverty-measure#:~:text=What%20is%20the%20Multidimensional%20Poverty,more%20complete%20picture%20of%20poverty/ 04.01.2023.
• OPHI (2015). Measuring Multidimensional Poverty: Insights From Around the World. OPHI Briefing 30, Oxford Poverty and Human Development Initiative (OPHI), University of Oxford.
• OPHI (2022). https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:NjW9vkIK_lQJ:https://ophi.org.uk/policy/alkire-foster-methodology/&cd=3&hl=tr&ct=clnk&gl=tr / 28.01.2023.
• Özaydın, M. M. (2003). “Vakıfların Sosyal Politika İşlevleri ve Günümüzde Artan Önemi”. Kamu- İş, 7 (2).
• Santos, M. E., Villatoro, V. Mancero, X., Gerstenfeld, P. (2015). “A Multidimensional Poverty Index for Latin America”. OPHI, 79: 1-47.
• Sen, A. (1999). Development As Freedom. New York: Anchor Books.
• Stebbins, R. (2001). Exploratory Research in The Social Sciences. [Elektronik Sürüm]. https://dx.doi.org/10.4135/9781412984249 .
• Sunar, L. (2018). Kurumsal Yönetim Akademisi Araştırma Raporları-1. İstanbul: İlke Yayınları.
• Şenkal, A. (2021). Yoksulluğun Politik Ekonomisi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Şenses, F. (2001). Küreselleşmenin Öteki Yüzü Yoksulluk. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Townsend, P. (1979). Poverty in the United Kingdom: A Survey of Household Resources and Standards of Living. Los Angeles: University of California Press.
• TÜİK, 2016. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=%C4%B0llerde%20Ya%C5%9Fam%20Endeksi/ 29.01.2023.
• TÜİK, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=gelir-yasam-tuketim-ve-yoksulluk-107&dil=1 /13.12.2022.
• TÜİK, 2022. https://data.tuik.gov.tr/Search/Search?text=sa%C4%9Fl%C4%B1k /29.01.2023.
• UNDP & OPHI (2020). Global Multidimensional Poverty Index 2020. https://ophi.org.uk/wp-content/uploads/GMPI_Report_2020_Charting_Pathways.pdf/ 26.10.2022.
• UNDP (1997). Human Development Report 1997: Human Development to Eradicate Poverty. http://hdr.undp.org/en/content/human-development-report-1997/ 10.12.2022.
• United Nations (1996). “Report of the World Summit for Social Development (Copenhagen, 6-12 March 1995)”. United Nations Publication, 166(9): 1-129.
• United Nations Economic and Social Council (1998). Statement of Commitment for Action to Eradicate Poverty Adopted by Administrative Committee on Coordination. https://press.un.org/en/1998/19980520.eco5759.html / 03.12.2022.
• World Bank (2001). World Development Report 2000/2001: Attacking Poverty. New York: Oxford University Press. https://openknowledge.worldbank.org/handle/10986/11856. 03.12.2022.
• Yalçınkaya, Ö., Deniz, F. (2019). “Meslek Odalarında Stratejik Planlama Çalışmaları: TMMOB Makina Mühendisleri Odası İzmir Şube Örneği”. Endüstri Mühendisliği, 30(3): 220-238. https://dergipark.org.tr/tr/pub/endustrimuhendisligi/issue/50398/633380.
• Yüksel Arabacı, R. (2019). “Dünya Bankasının Yeni Uluslararası Yoksulluk Sınırları ve Küresel Yoksulluğun Yeniden Değerlendirilmesi”. Sosyal Güvenlik Dergisi, 9 (1): 123-140.
• Zanbak, M., Çağatay, S. (2021). “Increasing Number of Children and Poverty: A Multidimensional Approach”. Ege Akademik Bakış, 21(4): 299-317.
• Zanbak, M. (2014). Yetenekler Yaklaşımı Perspektifi ile Yoksulluğun Ölçülmesi: Yoksulluğun Kayıp Boyutları Üzerine Ampirik Bir Uygulama. Doktora tezi, Akdeniz Üniversitesi, Antalya.