THE ROLE OF AHI ORGANIZATION IN ENSURING SOCIAL SECURITY IN THE OTTOMAN EMPIRE

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 447 - 469, 30.11.2023

Erhan Gülcan

https://doi.org/10.37991/sosdus.1365573

Öz

Akhism is an organization that determines the rules of a profession, influenced by Turkish customs and traditions and the teachings of the Islamic religion, and carries out economic functioning according to these rules. Ahi organizations produced the goods and services needed by the society according to a certain hierarchy in the form of apprentices, journeymen and masters. They determined the criteria regarding the quantity, price, standard of goods to be produced, the competence with which they will be produced and the quality of labor according to the market requirements in the cities or towns where they operate. Ahi organizations, which have played an active role in the Turkification of Anatolia within the framework of the futuwwa concept since the 13th century, have strongly demonstrated their presence as organizations with economic, social and political functions in Anatolia during the Seljuk State and Ottoman Empire periods. Ahi organizations also fulfilled the social security functions needed by the society. They provided this social protection both at the professional and societal levels. Ahi organizations provide social security to their members against social risks, especially occupational risks. In addition, these organizations have provided social security at a social level in the cities and towns where they operate, by providing assistance to the poor in need, sheltering travelers and the homeless, care and treatment for the sick and elderly, aid and education to orphaned youth. The social security practices provided by Ahi organizations have become the basis of today's Turkish Social Security System.

Anahtar Kelimeler

Ahi Organization, Social Security, Central Funds, Ottoman Empire.

OSMANLI DEVLETİ’NDE SOSYAL GÜVENLİĞİN SAĞLANMASINDA AHİ TEŞKİLATININ ROLÜ

Öz

Ahilik, Türk örf ve adetlerinden ve İslam dininin öğretilerinden etkilenerek bir mesleğin kurallarını belirleyen ve bu kurallara göre ekonomik işleyişi yerine getiren örgütlenmelerdir. Ahi teşkilatları toplumun gereksinim duyduğu mal ve hizmetleri kendi içerisinde çırak, kalfa ve usta biçiminde belirli bir hiyerarşiye göre üretmişlerdir. Faaliyette bulundukları şehir veya kasabalarda pazarın ya da piyasanın gereklerine göre üretilecek malın miktarı, fiyatı, standardı, hangi yetkinlikte üretileceği ve emeğin niteliğine ilişkin ölçütleri belirlemişlerdir. 13. yüzyıldan itibaren fütüvvet anlayışı çerçevesinde Anadolu’nun Türkleşmesinde etkin bir rol oynayan Ahi teşkilatları Selçuklu Devleti ve Osmanlı Devleti dönemlerinde Anadolu’da ekonomik, sosyal ve siyasal işlevleri olan örgütler olarak varlığını güçlü biçimde göstermiştir. Ahi teşkilatları toplumun gereksinim duyduğu sosyal güvenlik işlevlerini de yerine getirmiştir. Bu sosyal korumayı hem mesleki düzeyde hem de toplumsal düzeyde sağlamıştır. Ahi teşkilatları, kendi üyelerine başta mesleki riskler olmak üzere sosyal risklere karşı sosyal güvenlik sağlamıştır. Ayrıca bu teşkilatlar faaliyet gösterdikleri şehir ve kasabalarda, gereksinim içinde olan yoksullara yardım, yolcu ve evsizlere barınma, hasta ve yaşlılara bakım ve tedavi, kimsesiz gençlere yardım ve eğitim gibi uygulamalar gerçekleştirerek toplumsal düzeyde bir sosyal güvenlik sağlamıştır. Ahi teşkilatlarının sağladığı sosyal güvenlik uygulamaları günümüz Türk Sosyal Güvenlik Sistemi’nin de temelini oluşturan uygulamalar olmuştur.

Anahtar Kelimeler

Ahi Teşkilatı, Sosyal Güvenlik, Orta Sandıkları, Osmanlı Devleti.

Kaynakça

• Arslan, R. ve Şanlı, D. (2013). “Osmanlı Devleti’nde Bir Esnaf Örgütlenmesi Olarak Lonca Teşkilatı”. Bartın Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 4 (7): 15-30.
• Ayhan, A. (2012). “Sosyal Güvenlik Kavramı ve Sosyal Güvenlik İlkeleri”. Sosyal Güvenlik Dergisi, 1 (1): 41-55.
• Bayri, O. (2013). “Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Kurum ve Kapsam Olarak Gelişimi ve Sosyal Güvenlik Adaleti”. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3 (2): 18-66.
• Bulut, M. (2011). “Sosyal Güvenlik Sistemlerinde Sosyal Yardım Yaklaşımı ve Türkiye’de Durum”. Yardım ve Dayanışma Dergisi, 2 (3): 57-64.
• Fırat, M. S. (2016). “Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi ve Sosyal Güvenlik Açıkları”. TBB Dergisi, (127): 317-338.
• Gün, S. (2019). “Ahilik ve Sosyal Politik Anlamı Üzerine”. Yönetim ve Çalışma Dergisi, 3(2): 216-222.
• Işık-Erol, S. (2014). “Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorunları ve Sosyal Güvenlik Ahlâkı”. KAMU-İŞ, 13 (3): 37-70.
• Kaçanoğlu, M. (2021). “Kapitalizm ve Ahilik Tartışmalarında İslam İktisadının Yeri”. Kırşehir Ahi Evran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi: Fütüvvet, Ahilik ve İktisadi Hayat Özel Sayısı, 5: 150-170.
• Kaleli, H. (2022). “Osmanlı Toplumunda Sosyal Güvenlik ve Ahi Sandığı”. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanatlar Dergisi (SOSGÜZ), 4(9): 119-128.
• Koç, M. (2006). “Sosyal Güvenlik ve Beveridge Raporu”. Mali Çözüm, (76): 90-100.
• Mamuti, A. (2013). “An Essay on Economic Values of Akhism”. Epiphany: Journal of Transdisciplinary Studies, 6 (1): 238-246.
• Önsal, N. (2010). Endüstri İlişkileri Notları. Ankara: Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu Yayını.
• Özdemir, R. (2021). “Bir Finansman Kurumu Olarak Orta Sandıklar”. İslami İlimler Araştırmaları Dergisi, 10 (Aralık): 93-115.
• Şen, M. (2002). “Osmanlı Devleti’nde Sosyal Güvenlik: Ahi teşkilatları, Loncalar ve Vakıflar”. Çimento İşveren Dergisi, 16 (6): 18-40, https://www.ceis.org.tr/dergiDocs/makale33.pdf, (06.07.2018).
• Şişman, Y. (2013). Çalışma İlişkilerinin Türkiye’deki ve Dünya’daki Tarihsel Gelişimi, Çalışma İlişkileri. Ed.: Deniz Kağnıcıoğlu, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2550, Açıköğretim Fakültesi Yayını No: 1520, Eskişehir.
• T.C. Başbakanlık. (2005). Sosyal Güvenlik Reformu: Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Kamu Yönetiminde Yeniden Yapılanma: 9, Ankara: Başbakanlık Yayınları.
• Tuncay, A. C. ve Ekmekçi, Ö. (2017). Sosyal Güvenlik Hukuku. 19. Baskı. İstanbul: Beta yayınları.
• Turan, A. ve Gümüş, K. S. (2015). “Türk Dünyasında Kültür, Sosyal Dayanışma ve Birlik Köprüsü Olarak Ahilik Teşkilatı ve Bu Bağlamda Türk Devletlerine Öneriler”. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (41): 597-612. Yaşar, G. (2012). Sosyal Güvenlik Sistemi. Atatürk Üniversitesi, Erzurum: Açıköğretim Yayınları.
• Yücel, Y.K. vd. (2019). “Kapitalist Sisteme Karşı Çözüm Durağı: Ahilik Teşkilatı”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6 (12): 194-203.