GELECEĞİN SAĞLIK PROFESYONELLERİNE VERİLEN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ DERSİNİN İŞ SAĞLIĞI VE GÜVENLİĞİ YETERLİLİK ALGILARINA ETKİSİ

Yıl 2022, Sayı: 89, 141 - 155, 03.03.2022

Melike Yağcı Hasan Tuna Mustafa Özdemir , Sirer Albayrak

Öz

Çalışanların sağlıklı ve güvenli davranışlar sergileyebilmeleri için iş sağlığı ve güvenliği eğitimi
ile kazandıkları bilgi ve becerileri işyeri ortamında uygulamaları gerekmektedir.
Alınan eğitim çalışanların davranışlarını değiştirebilir ve bu durum sağlıklı ve
güvenli çalışma ortamları oluşturabilir. Nitelikli ara elemanları yetiştiren meslek yüksekokullarında
eğitim alan geleceğin sağlık profesyonelleri, okulda gördükleri dersleri
işyerlerinde de uygulamalı olarak gördükleri için iş sağlığı ve güvenliği konusunda yeterlilik sahibi olmalıdırlar.
Bu çalışmada Doğu Karadeniz Bölgesinde eğitim gören geleceğin sağlık profesyonellerinin iş sağlığı ve
güvenliği yeterlilik algılarının, okul hayatında
aldıkları iş sağlığı ve güvenliği derslerinden ve uygulama öncesi aldıkları iş sağlığı ve
güvenliği eğitiminden ne şekilde etkilendiğinin tespiti amaçlanmıştır.
Çalışmanın örneklemini, basit örnekleme yöntemiyle saptanan Bayburt, Rize ve Gümüşhane illerinde
eğitim gören 521 geleceğin sağlık profesyoneli oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak
Kocaay (2020) tarafından geliştirilen “İş Sağlığı ve Güvenliği Yeterlilik Algısı Ölçeği”
kullanılmıştır. Verilerin normal dağılım göstermesi nedeniyle de parametrik testler kullanılmıştır.
Araştırmanın bulgularına göre iş sağlığı ve güvenliği dersi ile uygulama öncesi
iş sağlığı ve güvenliği eğitimi alan öğrencilerin iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algılarının,
almayanlardan anlamlı şekilde yüksek olduğu görülmüştür. Sağlıklı ve güvenli iş
yerleri ve ortamlar sağlamak, iş kazası ve meslek hastalıklarını önlemek ve öğrencilerde
İSG bilinci oluşturmak için geleceğin sağlık profesyonellerin yetiştiği sağlık hizmetleri
meslek yüksekokullarında eğitim müfredatının içerisine İSG eğitiminin zorunlu olarak
konulmalıdır.

Anahtar Kelimeler

Sağlık profesyonelleri, İş sağlığı ve güvenliği dersi, Yeterlilik, Doğu Karadeniz, Meslek yüksekokulu.

Kaynakça

• Akalp, G. ve Yamankaradeniz, N. (2013). İşletmelerde güvenlik kültürünün oluşumunda yönetimin rolü ve önemi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 96-109.
• Akpınar, T. ve Öğütoğulları, E. (2016). OHSAS 18001 iş sağlığı ve güvenliği yönetim sistemi. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 2(3), 97-104.
• Aktay, N. (2014). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin iş güvenliği kültürüne etkisi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aydın, U., Karaca, N. G., Özgüler, V. C. ve Karaca, E. (2013). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin iş kazaları ve meslek hastalıklarını önlemesindeki rolü. Çimento Endüstrisi İşverenleri Sendikası Dergisi, 27(4), 24-45.
• Aydoğan, Z. (2021). Meslek yüksekokulu öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ve bu eğitimin çevre sağlığı farkındalığına etkisi. İstanbul Aydın Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 261-284.
• Bayhan, S. (2005). Ankara üniversitesi cebeci sağlık yüksekokulu hemşirelik bölümü öğrencilerinin ve tıp fakültesi hemşirelerinin mesleki riskler konusunda bilgi düzeyleri. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı.
• Bilir, N. (2016). İş sağlığı ve güvenliği profili-Türkiye. Ankara: Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Genel Yayın.
• Büyüköztürk, Ş. (2010). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Ankara: Pegem Akademi.
• Centers for Disease Control. (1988). Guidelines for protecting the safety and health of health care workers (No. 88-119). Web: https://www.cdc.gov/niosh/docs/88- 119/default.html adresinden 20 Aralık 2021’de alınmıştır.
• Ceylan, H. (2012). Türkiye’deki iş sağlığı ve güvenliği eğitimi sorunlar ve çözüm önerileri. Electronic Journal of Vocational Colleges, 2(2), 94-104.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı. (2017). Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği algısı araştırma raporu. Ankara: ÇSGB Yayınları.
• Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi. (2016). Sağlık sektöründe tehlike ve riskler. Web: https://casgem.gov.tr/dosyalar/kitap/104/dosya-104-7290. pdf adresinden 20 Aralık 2021’de alınmıştır.
• Çelikkalp, Ü., Saraçoğlu, G. ve Tokuç, B. (2017). Hemşirelik öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği hakkında bilgi düzeylerinin artırılması. Namık Kemal Tıp Dergisi, 5(1), 36-43.
• Demirbilek, T. (2005). İş güvenliği kültürü. İstanbul: Legal Yayıncılık.
• Dursun, S. (2013). İş güvenliği kültürünün çalışanların güvenli davranışları üzerine etkisi. Sosyal Güvenlik Dergisi, 3(2), 69-73.
• Dursun, S. ve Keser, A. (2014). İş güvenliği farkındalığı ve iş güvenliği davranışları arasındaki ilişkilerin araştırılması: uygulamalı bir araştırma. Çalışma İlişkileri Dergisi, 5(2), 5-7.
• George, D. and Mallery, P. (2010). SPSS for windows step by step: A simple guide and reference. Boston: Pearson.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. and Tatham, R. L. (2013). Multivariate data analysis. Pearson Education Limited.
• İşler, M. C. (2013). İş sağlığı ve güvenliği eğitimleri ile güvenlik kültürünün iş kazası ve meslek hastalıklarının önlenmesindeki etkisi. Ankara: İş Müfettişi Yardımcılığı Etüdü.
• Karacan, E. ve Erdoğan, Ö. N. (2011). İşçi sağlığı ve iş güvenliğine insan kaynakları yönetimi fonksiyonları açısından çözümsel bir yaklaşım. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 102-117.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Kılkış, İ. ve Demir, S. (2012). İşverenin iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verme yükümlülüğü üzerine bir inceleme. Çalışma İlişkileri Dergisi, 3(1), 23-47.
• Kocaay, F. (2020). Bir fakülte çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği yeterlilik algılarına ilişkin ölçek geliştirme çalışması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Laberge, M. and Ledoux, E. (2011). Occupational health and safety issues affecting young workers: A literature review. Work, 39, 215-232.
• Meydanlıoğlu, A. (2013). Sağlık çalışanlarının sağlığı ve güvenliği. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(3), 192-199.
• Önder, Ö. R., Ağırbaş, İ., Yenimahalleli, Y. G. ve Aksoy, A. (2011). Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi’nde çalışan hekim ve hemşirelerin geçirdikleri iş kazaları ve meslek hastalıkları yönünden değerlendirilmesi. Ankara Üniversitesi Dikimevi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 10, 31-44.
• Özer, M. A. (2005). Etkin öğrenmede yeni arayışlar: işbirliğine dayalı öğrenme ve buluş yoluyla öğrenme. Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 135, 105-131.
• Reşitoğlu, B., Tubay Bağdatoğlu, Ö., Bahar, L., Erden, S., Apaydın, S. ve Pekoğlu, E. (2018). İş sağlığı ve güvenliği eğitiminin sağlık hizmetlerindeki öğrencilerin bilgi ve tutumlarına etkisi. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi (IBAD), 3(2), 459-473.
• Sarıkaya, M., Güllü, A. ve Seyman, M. N. (2010). Meslek yüksekokullarında iş sağlığı ve güvenliği eğitimi verilmesinin önemi (Kırıkkale meslek yüksekokulu örneği). TÜBAV Bilim Dergisi, 2(3), 327-332.
• Savcı, C., Şerbetçi, G. ve Kılıç, Ü. (2018). Sağlık disiplini öğrencilerinin iş sağlığı ve güvenliği konusunda eğitim alma ve iş kazasına maruz kalma durumu. Sağlık ve Hemşirelik Yönetimi Dergisi, 5(1), 36-47.
• Saygun, M., Önal, B. ve Yavuz, C. I. (2020). Sağlık çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği. A. N. Yıldız ve A. Sandal. (Editörler). İş Sağlığı ve Güvenliği Meslek Hastalıkları. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Açık Erişim Sistem Yayınları, s.487-508’deki makale.
• Somuncuoğlu, S., Ağırbaş, İ., Tengilimoğlu, D., Çelik, Y., Erdem, R., Akbulut, Y. ve Erigüç, G. (2012). Sağlık kurumları yönetimi-I. Eskişehir: T.C. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını.
• Sünbül, A. U. (2015). Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği eğitimi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Şahmaran, T., Kar, H. ve Arısal, İ. (2019). İş sağlığı ve güvenliği ön lisans programında verilen eğitim ve öğretimin iş sağlığı ve güvenliği algısı üzerine etkisi. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 11(18), 1799-1827.
• T. C. Resmi Gazete. İş sağlığı ve güvenliğine ilişkin işyeri tehlike sınıfları tebliği. 26.12.2012, Sayı: 28509.
• T. C. Resmi Gazete. Sağlık uygulama tebliği. 24.03.2013, Sayı: 28597.
• Tabachnick, B. G. and Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics. London: Pearson Education.
• Topgül, S. ve Alan, Ç. (2017). Öğrencilerin iş güvenliği ve iş güvenliği eğitimi algısının değerlendirilmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(2), 587-598.
• Uçak, A. (2009). Sağlık personelinin maruz kaldığı iş kazaları ve geri bildirimlerinin değerlendirilmesi. (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Afyonkarahisar: Kocatepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Uçkun, C. G., Alkan, E., Uçkun, S. ve Demir, B. (2017). Meslek liselerinde okuyan öğrencilerin iş güvenliği farkındalığı. International Journal of Academic Value Studies, 3(15), 328-347.
• Ulutaşdemir, N., Dokur, M., Bayraktar, N., Bostanoğlu, H., Çopur, E. ve Çolakfakıoğlu, İ. (2015). Gaziantep’te özel bir fabrikada iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin değerlendirilmesi, Hacettepe University Faculty of Health Sciences Journal, 1. Ulusal Sağlık Bilimleri Kongre Kitabı.
• Yar, N. S. (2018). İş sağlığı ve güvenliği uygulamalarının çalışanların iş sağlığı ve güvenliği farkındalığı üzerine etkilerinin incelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Üsküdar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Yıldırım, E. (2010). İşçi sağlığı ve iş güvenliğinde eğitimin rolü ve iş görenlerin işçi sağlığı ve iş güvenliği eğitimi konusundaki bilinç düzeylerini ölçmeye yönelik bir araştırma. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yılmaz, F. (2009). Küreselleşme sürecinde gelişmekte olan ülkelerde ve Türkiye’de iş sağlığı ve güvenliği. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(1), 45-72.