ŞEYHÜLİSLAM YAHYA DİVANINDA YER ADLARININ KULLANIMINA DAİR

Yıl 2017, Sayı: 72, 31 - 50, 25.12.2017

Bilal Elbir Merve Yorulmaz Kahve

Öz

Divan şairleri, şiirlerinde çok değişik mekân unsurlarına yer vermişlerdir. Şairlerin şiirlerinde kullandıkları bu mekânların bir kısmı hayâlî, bir kısmı kutsal, bir kısmı da gerçek mekânlardır. Şeyhülislam Yahya Efendi, XVII. yüzyılın en büyük klasik şairlerinden biridir. Yahya Efendi, İstanbul Türkçesini en güzel kullanan şairlerden biridir. Dinî ve tasavvufi konulara pek ilgi göstermeyip din dışı konulara divanında yer vermesiyle bilinir. Araştırmada Şeyhülislam Yahya Efendi’nin divanında mekân unsuru olarak kullandığı kelimeler tespit edilerek sanatçının mekân coğrafyası belirlenecektir. Sanatçının kullandığı yer adlarının sanatçının hayatıyla irtibatı da araştırmada ayrıca sorgulanacaktır. Klasik edebiyat sanatçılarının, mekân kullanımında gerçekliği yansıtıp yansıtmadıkları Şeyhülislam Yahya örnekleminde irdelenecektir.

Anahtar Kelimeler

Şeyhülislam Yahya, Mekân, Yer Adları, 17. Yüzyıl, Şeyhülislam Yahya, Mekân, Yer Adları, 17. Yüzyıl,, Klasik Edebiyat

Kaynakça

• Akbayar, N. (2003). Osmanlı yer adları sözlüğü. İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları.
• Aksan, D. (1999). Anlambilim. Ankara: Engin Yayınevi.
• Aksoy, Ö. A. (1995). Atasözleri ve deyimler sözlüğü I. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Aksoy, Ö. A. (1995). Atasözleri ve deyimler sözlüğü II. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Ankaralı, U. K. (2013). Şeyhülislâm yahya dîvânında türkçe deyimler ve atasözleri. Ya- yımlanmamış yüksek lisans tezi, Girne: Girne Amerikan Üniversitesi Sosyal Bi- limler Enstitüsü.
• Arıkoğlu, İ. (2008). Divan şiirinde şehir adlarının tevriyeli kullanımı aydın-tire örne- ği. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 23. 177–186.
• Başbakanlık Devlet Arşivleri. (1996). 12 Numaralı mühimme defteri. Ankara, Başbakan- lık Devlet Arşivleri.
• Batislam, H. D. (2009). Şehir şiirleri ve şeyhülislâm yahyâ’nın edirne gazelleri. A.Ü. Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi. 39. 483-498.
• Bayraktutan, L. (1990). Şeyhülislâm yahya hayatı, edebî kişiliği, sanatı, eserleri ve diva- nından seçmeler. İstanbul: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Çetin, O. (1999). Horasan. DIA. 18. 234-241.
• Devellioğlu, F. (1995). Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lûgat. Ankara: Aydın Kitabevi Yayınları.
• Doğan, M. N. (2006). Hüsn ü aşk. İstanbul: Yelkenli Yay.
• Kahraman, D. M. (2004). Klasik Türk şiirinde dinî-tasavvufî ve dindışı (profane) şiir tas- nifinin incelenmesi ve şeyhülislâm yahya örneği. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kapal, N. (2013). Zâti divanında kozmik unsurlar. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Der- gisi. 24. 160-170.
• Kavruk, H. (2001). Şeyhülislam yahyâ dîvânı. Ankara: MEB Yayınevi.
• Kaya, B. A. (2013). Yahyâ Efendi. TDIA. 43. 245-246. İstanbul: TDV Yayınları.
• Mazıoğlu, H. (1982). Türk Edebiyatı (Eski). Türk Ansiklopedisi, 32. 126. Ankara: MEB Yayınları.
• Pala, İ. (2004). Ansiklopedik divan şiiri sözlüğü. Ankara: Kapı Yayınları.
• Şahin, İ. (2015). Adbilim. Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
• Türk Dil Kurumu (2005). Türkçe sözlük (10.Baskı). Ankara: TDK.
• Türk Dil Kurumu (2005). Yazım kılavuzu. Ankara: TDK.
• Turan, S. (2009). Necâtî beğ’in şiirlerinde yer adları. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi. 220. 135–154.
• Türkiye Diyanet Vakfı (1999). Türkiye diyanet vakfı islâm ansiklopedisi (DIA). Ankara: TDV.
• Uzun, Ş. (2008). Cem sultan’ın türkçe divanı’nda hacca dair unsurlar. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi. 24. 177–186.
• Uzun, Ş. (2009). Şair sultanların şiirlerinde hacca dair unsurlar. İstem Dergisi. 13. 331– 340.
• Yekbaş, H. (2009). Mahallileşme ve şeyhülislam yahya. Turkish Studies International Periodical For The Languages. Literature And History Of Turkish Or Turkic. 4. (5), 330-335.
• Yeniterzi, E. (2009). Klasik türk şiirinde ülke ve şehirlerin meşhur özellikleri. Uluslara- rası Sosyal Araştırmalar Dergisi. 3. 301-334.