SOSYAL YARDIM OLGUSU VE TÜRKİYE’DE ŞARTLI SOSYAL YARDIM UYGULAMALARI

Yıl 2018, Sayı: 73, 595 - 612, 29.04.2018

Abdullah Yılmaz , Yaşar Aksanyar Tahsin Güler

Öz

Türkiye, 2000’li yıllardan itibaren sosyal güvenlik alanında önemli gelişmeler kaydetmiştir. Özellikle bu gelişmeler içerisinde yoksul ve dezavantajlı kesimlere yönelik yapılan sosyal yardımlar alanında sağlanan kurumsallaşmayla birlikte uygulanan kamu politikaları da dikkat çekici olmuştur.
Bu dönemde, geçmişten bu yana toplumun yoksul kesimlerine yönelik uygulanan ancak ulusal ölçekte kapsamlı ve planlı bir politikaya dayanmayan sosyal yardımlar kurumsal ve bütünleşik bir anlayışla ele alınmaya başlanmıştır. Kurumsal yapı; katılımcı, esnek ve yerel yönetimlere yetki sağlayan, yönetişimi esas alan bir şekilde kurgulanmış,
sosyal yardım politikaları; klasik sosyal yardımlardan, istihdamı, girişimciliği ve yoksul kesimlerin gelişimini esas alan ve katma değeri daha yüksek olan şartlı sosyal yardımlara
doğru bir yönelim göstermiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Yardım, Kamu Politikası, Kurumsallaşma, Katılım, Yönetişim

Kaynakça

• Adato, M. ve Hoddinott, J. (2010). Conditional cash transfers in Latin America. Baltimo- re: The Johns Hopkins University Press.
• Aile ve Sosyal PolitkalarBakanlığı(2016). 2016 yılıfaaliyetraporu. Web: http://www.aile. gov.tr/data/58b58e4c691407119c1392 39/2016 % 20%20Faaliyet%20Raporu. pdf adresinden 10 Ocak 2018’de alınmıştır. Aile ve Sosyal Politkalar Bakanlığı (2012). Türkiye’de uygulanan şartlı nakit transferi programı’nın fayda sahipleri üzerindeki etkisinin nitel ve nicel olarak ölçülmesi projesi final raporu. Ankara, ASPB Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü Yayını.
• Web: http://sosyalyardimlar.aile.gov.tr/data/5429198a369dc32 358ee29b9/Tur- kiyede_Uygulanan_SNT_Programinin_Etkisinin_Olculmesi_Projesi_Final_ Raporu_-_TR.pdf adresinden 11 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Aktan, C. C. ve Vural İ. Y. (2002). Yoksulluk: terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri, C. C. Aktan (Ed.). Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Ankara, Hak-İş Konfederasyonu Yayınları. Web: http://www.canaktan.org/ekonomi/yoksulluk/ birinci-bol/aktan-vural-yoksulluk.pdf adresinden 11 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Akyol, E. D. (2013). Sultan II. Abdülhamit döneminde sosyal politika uygulamaları. Sos- yal Politika Çalışmaları Dergisi. 7. (31), 33-47.
• Altay, A. (2005). Yoksulluk sadece devletin sorunu mu? Kamu harcamaları açısından bir değerlendirme. Sosyo-Ekonomi Dergisi. (2), 155- 178.
• Barrientos, A. (2013). Social assistance in developing countries. Cambridge: Cambridge University Press.
• Bauman, Z. (1999). Çalışma, tüketicilik ve yeni yoksullar. (1. Basım). İstanbul: Sarmal Yayınevi.
• Beattie, R. (2000). Social protection for all: but how? International Labour Review. 139. (2). 129-148.
• Buğra, A. ve Keyder, Ç. (2006), The Turkish welfare regime in transformation. Journal of European Social Policy. 16. (3). 211-228.
• Buğra, A. ve Sınmazdemir, N. T. (2002). Yoksullukla mücadelede insani ve etkin bir yöntem: nakit gelir desteği. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Fo- rumu. Web: http://www.spf.boun.edu.tr/docs/discussionpaper1.pdf adresinden 12 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Clegg, D. (2002). The political status of social assistance benefits in european welfare states: lessons from reforms to provision for the unemployed in france and great britain. European Journal of Social Security. 4. (3). 201-226.
• Coşkun, S. ve Güneş, S. (2008). Dünyadaki gelişmeler çerçevesinde ülkemizdeki so- syal yardımları iyileştirme çalışmalarının değerlendirilmesi. 5. Aile Şurası Aile Destek Hizmetleri Bildirileri Kitabı. Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Sosyal Araştırmalar Genel Müdürlüğü Yayını.
• Çetinkaya, Ş. (2012). Türkiye'de sosyal yardımlaşma müessesi: durum analizi, sorunlar ve çözüm önerileri. Yayımlanmamış doktora tezi. Kütahya: Dumlupınar Üniver- sitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Devlet Planlama Teşkilatı (2007). Dokuzuncu kalkınma planı gelir dağılımı ve yoksulluk- la mücadele özel ihtisas komisyon raporu. Ankara: Devlet Planlama Teşkilatı.
• Field, F. (1983). The minimum wage, London: Policy Studies Institute.
• Güler, B. K. (2011). Yoksullukla mücadelede sosyal girişimcilik: ashoka üyelerinden sosyal yenilikçi örnek uygulamalar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. 13. (3). 79- 111.
• Güloğlu, T. (2000). Türkiye'de sosyal güvenlik sisteminin temel sorunları. Prof. Dr. Nusret Ekin'e Armağan. Ankara: Türk Ağır Sanayi ve Hizmet Sektörü Kamu İşverenleri Sendikası Yayını.
• Güneş,S. (2009).Yoksullukla mücadelede mikrokredi uygulamaları ve sosyal yardımlaşma ve dayanışma genel müdürlüğü proje destekleri. Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi. Ankara: T.C. Başbakanlık SYDGM.
• Güvercin, C. H. (2004). Sosyal güvenlik kavramı ve Türkiye'de sosyal güvenliğin tari- hçesi. Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Mecmuası. 57. (2). 89- 95.
• Güzel, A. ve Okur A. R. (1998). Sosyal güvenlik hukuku. (6. Basım). İstanbul: Beta Yayınları.
• İnsel, A. (2001). İki yoksulluk tanımı ve bir öneri. Toplum ve Bilim. (89). 62-72.
• Kesgin, B. (2013). Kamu sosyal politikalarında sosyal yardım, (1. Basım). İstanbul: Açı- lım Kitap.
• Koçak, O. ve Gürün, F. (2015). Ahilik geleneğinin günümüzde sosyal içerme politikala- rına olabilecek katkılar. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi. 4. (8). 126-143.
• Koşar, N. G. (2000). Sosyal hizmetlerde sosyal yardım alanı. Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Lustig, N. (2001). Social protection in the developing world. Washington: Brookings Instıtution Press.
• Macit, M. (2014). Yoksulluk insan onuru ve din. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi. (41). 101-116.
• Midgley, J. (1984). Poor law principles and social assistance in the third world: a study of the perpetuation of colonial welfare. International Social Work. 27. (1). 19-29.
• Milanoviç, B. (1998). Income, inequality and poverty during the transition from planned to market economy. Washington: Worldbank Press.
• Nolan, B. (1993). Reforming child income support. Dublin: Argus Press.
• Odabaşı, F. (2009). Yoksullukla mücadelede istihdamın rolü, Sosyal yardım uzmanlık tezi, Ankara: T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
• Ortakaya, A. F. (2009). ŞNT Programı için yapılan başvuruların zaman serileri ile mo- dellenmesi. Sosyal yardım uzmanlık tezi. Ankara: T.C. Başbakanlık Sosyal Yar- dımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü.
• Paglin, M. (1980). Poverty and transfer ın-kind. Stanford: Hoover Institution Publication:
• Ringold, D. ve Kasek, L. (2007). Social assistance in the new eu member states, strengthening performance and labor market incentives, World Bank Working Paper. (117).
• Saracel, N. (1997). Sosyal yardım ve hizmet kuruluşlarının sosyal politikası ve türki- ye yardım sevenler derneği uygulaması. Afyon: Afyon Kocatepe Üniversitesi Yayınları.
• Sosyal Yardım Yararlanıcılarının İstihdamına İlişkin Yönetmelik (2017). Web: http:// www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2017/06/20 170622-1.htm adresinden 04 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Sundaran, J. K. ve Chowdhury, A. (Ed.), (2011). Poor poverty: the impoverishment of analysis. London: A&C Black Bloomsbury Academic.
• Taşçı, F. (2008). Türkiye'nin kamusal sosyal yardım anlayışı üzerine bir analiz. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi. (55). 127- 149.
• Tuncay, C. A. (1998). Sosyal güvenlik hukuku dersleri. İstanbul: Beta Yayınevi
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2006). Dokuzuncu kalkınma planı: (2007-2013). Ankara: Türkiye Büyük Millet Meclisi. Web: https://pbk.tbmm.gov.tr/dokumanlar/kal- kinma-plani-9-genel-kurul. pdf adresinden 10 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Türkiye İstatistik Kurumu (2016). Sosyal koruma istatistikleri. Web: www.tuik.gov.tr/ PdfGetir.do?id=24575 adresinden 10 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Türkiye İş Kurumu (2016). 2016 yılı faaliyet raporu. Web: http://www.iskur.gov.tr/tr-tr/ kurumsalbilgi/raporlar.aspx#dltop adresinden 10 Ocak 2018’de alınmıştır.
• United Nations Development Programme (2013). The rise of the south: human progress in a diverse world, Human development report. Web: http://hdr.undp.org/sites/ default/ files/reports/14/hdr2013encomp lete.pdf adresinden 12 Ocak 2018’de alınmıştır.
• Yılmazer, M. (2004). Yoksulluğun önlenmesinde toplumsal reformun gerekliliği. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 2. (1). 119- 135.
• Zabcı, F. (2003). Sosyal riski azaltma projesi: yoksulluğu azaltmak mı, zengini yoksuldan korumak mı? Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi. 58. (1). 215-239.