SEYYİD SİBĞATULLAH ARVÂSÎ (ö. 1287/1870) VE BAZI TASAVVUFÎ KAVRAMLARA YAKLAŞIMI

Yıl 2014, Sayı: 58, 251 - 264, 20.03.2014

Bülent Akot

Öz

Makalemizde ele aldığımız Seyyid Sibğatullah-i Arvâsî, 19. yüzyılda Van’da doğmuş Bitlis/Hizan civarında yaşamış bir mutasavvıftır. Ayrıca medrese ve tasavvuf eğitimini bir arada yapabilen ender mollalardan olup Nakşîbendîliğin Hâlidî geleneğinin önemli bir temsilcisidir. Bundan dolayı makalenin ilk aşamasında kısaca hayatı ve tarîkatından bahsedilmiştir. Gavs-i Hizanî ismiyle şöhrete kavuşan Arvâsî, Minah adlı eserinde tasavvuf yoluna girenlere ve mürîdlerine seyr u sülûk sırasında karşılaşabilecekleri tehlikeleri ve yapılması gerekenleri anlatmıştır. Bu kapsamda, özellikle eserde bahsi geçen seyr u sülûk, sâlik, mürîd ve mürşidin durumu, rabıta ve fenâ’ya ulaşma gibi konulara değinilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sibğatullah-i Arvâsî, Gavs-i Hizanî, tarîkat, mürşid ve mürîd.

Kaynakça

• Algar, H. (1985). Hâlid el-Bağdâdî. TDV İslâm ansiklopedisi, XV, 284.
• -------------------------Âsım Efendi (1852). Kāmûs. İstanbul.
• Arvâsî, A. (1994). Rabıta-i Şerîfe. Haz., N. Fazıl Kısakürek. İstanbul: Büyük Doğu Yayınları.
• Arvâsî, S. (1979). el-Minah. Kişisel Kütüphanemizdeki Arapça Nüsha. (Kelimat-ı Kudsiyye İçinde)
• Cebecioğlu, E. (2004). Tasavvuf terimleri ve deyimleri sözlüğü. İstanbul: Anka Yayınları. Cevherî, İ. (tsz.) es-Sıhah fi’l-Lüğa. Mısır.
• Chittick, W. (1999). Hayal âlemleri. Çev., Mehmet Demirkaya. İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• -----------------------Cürcânî, Ali b.Muhammed eş-Şerif. (2007). Ta’rifat. Beyrut.
• Durgut, C. (1992). Evliyalar ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Gazetesi Yayınları.
• Eraydın, S. (1981). Tasavvuf ve tarikatlar. İstanbul: Ma‘rifet Yayınları.
• Erginli, Z. (2006). Metinlerle tasavvuf terimleri Sözlüğü. İstanbul: Kalem Yayınları.
• Ertürk, R. (2004). Sûfî tecrübenin epistemolojisi. Ankara: Fecr Yayınları.
• Esad Sahib (1334). Buğyetü’l-Vâcid fî Mektûbât-ı Hazreti Mevlânâ Hâlid. Matbaatü’t- Terakki, Dimaşk.
• Firuzâbâdî, M. (1993). Kāmûsu’l-Muhît. Beyrut: Müessesetu’r-Risâle.
• ------------------Gazzâlî, M. (1994). Mükâşefetü’l-Kulûb. Beyrut: Dâru İhyâi’l-Ulûm.
• --------------------Hâni, A. (1308). Hadâiku’l-Verdiyye fi Hakâiku’l-Nakşibendiyye. Kahire.
• --------------------Hanî, M. (1303). Behcetu’s-Seniyye fi Âdabi et-Tarîkatu’l-Hâlidiyye. Kahire.
• ------------------Hayderî, İ. (1308). Mecdü’t-Tâlid fî Menâkibi’ş-Şeyh Hâlid. İstanbul.
• İbn Manzûr (1990). Lisânu’l-Arab. Beyrut: Daru Sadır.
• Kâşânî, A. (1992). Istılahâtu’s-Sûfîyye. Kahire.
• Kutlu H. (2006). Hâce Muhammed Lütfi hayatı, şahsiyeti ve eserleri. İstanbul: Efe Hazretleri Vakfı Yayınları.
• Memiş, A. (2000). Hâlid-i Bağdâdî ve Anadolu’da Hâlidîlik. İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Muhammed b. Süleyman (1313). el-Hadîkatu’n- Nâdiyye. Kahire.
• Ocak, A. (2005). Osmanlı toplumunda tasavvuf ve sûfîler. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
• Mustafa, İ. (1996). el-Mu‘cemu’l-Vasît. İstanbul: Çağrı Yayınları.
• ----------------Onur, B. (1995). Gelişim psikolojisi. Ankara: İmge Yayınları.
• Öleki, H. (1983). Minah. Çev.,Yahya Pakiş. Adıyaman: Menzil Yayınları.
• Seccâdî, S. (2007). Tasavvuf ve irfan sözlüğü. Çev., Hakkı Uygur. İstanbul: Ensar Yayınları.
• Serrâc, T. (1960). el-Lüma’. Tah., Dr. Abdulhâlim Mahmud, Taha Abdulbaki Sürûr.
• -------------------------Dâru’l-Kütübi’l-Hadîse. Mısır
• Seyyid Mustafa Rasim Efendi (2008). Tasavvuf sözlüğü. Haz., İhsan Kara. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Spiegelman, M. (1997). Jung psikolojisi ve tasavvuf. Çev., Kemal Yazıcı-Ramazan Kutlu. İstanbul: İnsan Yayınları.
• Tan, Z. (2013). Mevlânâ Hâlid-i Bağdâdî’nin Talebelerinden Seyyid Tâhâ el-Hakkârî. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, III, 100-104.
• Uçan, S. (1983). Nakşibendî Şeyhlerinin Mukaddes Sözleri. İstanbul: Akpınar Yayınları.
• Uludağ, S. (1985). Hâlidiyye, Anadolu’da Hâlidilik. TDV İslâm Ansiklopedisi, XV, 295.
• Uyan, A. (1983). Menkıbelerle İslam meşhurları Ansiklopedisi. İstanbul.
• Yücer, M. (2004). Osmanlı toplumunda tasavvuf. İstanbul: İnsan Yayınları.