SINIF ÖĞRETMENLERİNİN OKUL YÖNETİCİLERİ İLE İLGİLİ HİZMETKÂR LİDERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Sayı: 91, 92 - 108, 05.10.2022

Hatice Vatansever Bayraktar , Orhan Korkmaz

https://doi.org/10.17753/sosekev.1135318

Öz

Bu araştırmanın amacı; sınıf öğretmenlerinin okul yöneticileri ile ilgili hizmetkâr liderlik algılarının hangi düzeyde olduğunu belirlemek ve çeşitli değişkenlere göre farklılaşma durumunu incelemektir. Tarama modeline göre yürütülen araştırma, 2020-2021 eğitim ve öğretim yılı içerisinde İstanbul’un Küçükçekmece İlçesindeki Millî Eğitim Bakanlığı bünyesindeki devlet ilkokullarında öğretmenlik yapan toplam 208 sınıf öğretmeni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında hizmetkâr liderlik ölçeğinin yanında demografik bilgi formu kullanılmıştır. Aslan ve Özata (2011)’nın geliştirdiği “Hizmetkâr Liderlik Ölçeği” 3 boyuttan ve 14 sorudan oluşmaktadır. “Hizmetkâr Liderlik Ölçeği” güçlendirme, hizmet ve vizyon olarak boyutlandırılmıştır. Araştırmada elde edilen verilerin analizi SPSS 26.00 programı ile yapılmıştır. Verilerin analizinde bağımsız grup t testi, aritmetik ortalama ve standart sapma kullanılmıştır. Verilerin analiz sonuçlarına göre sınıf öğretmenlerinin okul yöneticileri ile ilgili algılarının yüksek seviyede olduğu tespit edilmiştir. Hizmetkâr liderlik algısının güçlendirme alt boyutunun yüksek seviyede; Hizmet alt boyutunun orta seviyede ve Vizyon alt boyutunun yüksek seviyede olduğu saptanmıştır. Sınıf öğretmenlerinin okul yöneticileri ile ilgili hizmetkâr liderlik algıları cinsiyet, eğitim durumu, mezuniyet durumu ve medeni durum değişkenlerine göre incelenmiştir. Sınıf öğretmenlerinin hizmetkâr liderlik algıları mezuniyet durumu ve eğitim durumu değişkenlerine göre istatiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermektedir. Ortaya çıkan anlamlı farklılık diğer fakülteleri bitirenler ve yüksek lisans mezunları lehinedir. Sınıf öğretmenlerinin hizmetkâr liderlik algıları cinsiyet ve medeni durum değişkenine göre istatistiksel olarak anlamlı bir farklılık göstermemektedir. Araştırma sonucunda okul yöneticilerine hizmetkâr liderlik davranışlarına yönelik hizmet içi eğitimler verilebilir ve eğitim düzeylerinin arttırılması önerilebilir.

Anahtar Kelimeler

Lider, Sınıf öğretmeni, Hizmetkâr liderlik, Öğretmen, Yönetici

Servant Leadership Perceptions of Primary School Teachers About School Administrators Investigation Content

Öz

This research aims to determine the level of servant leadership perceptions of primary school teachers about school administrators and to find out whether they vary according to demographic factors. In this researc. The research is made with a total of 208 primary school teachers working in public primary schools affiliated with the Ministry of National Education in the Küçükçekmece District of Istanbul in the 2020- 2021 academic year. Within the scope of the research, demographic information form is used in addition to the servant leadership scale. "Servant Leadership Scale" improved by Aslan and Özata (2011) includes 3 dimensions and 14 questions. "Servant Leadership Scale" is categorized as empowerment, service and vision. To analyze the data, SPSS 26.00 program is used. T test, standard deviation, arithmetic mean are used in the analysis of the data. According to the consequences of the analysis of the data, it was determined that the perceptions of the classroom teachers about the school administrators are at a high level. It is determined that the empowerment sub-dimension of Servant leadership perception is high: Service subdimension is moderate and Vision sub-dimension is high. Primary school  teachers' perceptions of servant leadership about school administrators are viewed according to the variables of gender, educational status, marital status, and graduation status. Primary school teachers' perceptions of servant leadership differ considerably according to the variables of graduation status and educational status. The considerable difference that emerged is for the benefit of those who graduated from other faculties and graduates. Primary school teachers' perceptions of servant leadership do not show a statistically substantial difference according to gender and marital status. As a conclusion, in-service trainings on servant leadership behaviors can be given to school administrators and it can be suggested to increase their education levels.

Anahtar Kelimeler

Leader, Primary school teacher, Servant leadership, Teacher, Administrator

Kaynakça

• Akyüz, B. (2016). Hizmetkâr liderlik davranışlarının örgütsel adalet, örgütsel vatandaşlık davranışları ve performans üzerine etkisi eğitim sektörü üzerine bir araştırma [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Gebze Üniversitesi.
• Aslan, Ş., & Özata, M. (2011). Sağlık çalışanlarında hizmetkâr liderlik. Dennis-Winston ve Dennis-Bocernea Hizmetkâr Liderlik Ölçeklerinin geçerlik ve güvenirlik araştırması. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 18(1). 139-154. https://doi.org/ 13694/165740
• Bakan, İ. & Doğan, İ. F. (2012). Hizmetkâr liderlik. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 2(2), 1-12. https://doi.org/ pub/issue/10265/125897
• Büyüköztürk, Ş., Akgün, Ö. E., Demirel, F., Karadeniz, Ş., & Çakmak, E. K. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri yöntemleri (19. baskı). Pegem Akademi Yayıncılık.
• Cemaloğlu, N. (2007). Okul yöneticilerinin liderlik stilleri ile yıldırma arasındaki ilişki. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(33), 77-87.
• Cerı̇t, Y. (2007). İlköğretim okulu müdürlerinin hizmet yönelimli liderlik rollerini gerçekleştirme düzeyleri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,33(33), 88-98.
• Coşkunlar, E. (2011). Belediyelerde yöneticilerin hizmetkâr liderlik rollerine ilişkin personel görüşleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Çali, N. (2019). İlkokullarda görev yapan yönetici ve öğretmenlerin hizmetkâr liderlik algılarının incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek lisans tezi]. Harran Üniversitesi.
• Çoban, O. (2019). Okul müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile öğretmenlerin iş doyumu arasındaki ilişkiler [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Pamukkale Üniversitesi.
• Dennis, R. & Winston, B. E. (2003). A factor analysis of page and wong’s servant leadership instrument, Leadership ve Organization Development Journal, 24(8), 455-459. https://doi.org/10.1108/01437730310505885
• Doğan, Ü. (2015). Özel eğitim kurumlarında çalışan öğretmenlerin örgütsel adanmışlık düzeyleri ile müdürlerinin hizmetkâr liderlik davranışları arasındaki ilişki [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi]. On dokuz Mayıs Üniversitesi.
• Erdem, O. (2009). Liderlik ve kurum kültürü etkileşimi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 8(29), 199-211.
• Eren, E. (2001). Yönetim ve organizasyon. Beta.
• Fındıkçı, İ. (2013). Bir gönül yolculuğu. Hizmetkâr Liderlik. Alfa Yayınları.
• Greenleaf, R. K. (2002). Servant leadership: A journey into the nature of legitimate power and greatness. Paulist Press. https://doi.org/10.1108/978-1-78756-191-520191015
• Gülebi, N. Z. ve Bayar, A. (2019). Sınıf öğretmenlerinin liderlik ve yöneticilik kavramına ilişkin algıları. Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(2), 312-333.
• İş, E. & Balcı, S. (2017). Okul müdürlerinin (ilkokul-ortaokul-lise) hizmetkâr liderlik davranış boyutlarının öğretmen algılarına göre değerlendirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10 (50). 517-529 Kahveci, H. (2012). İlköğretim okullarında hizmetkâr örgüt liderliğinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Osmangazi Üniversitesi.
• Kırmızı, İ. (2014). Sivil toplum kuruluşlarında hizmetkâr liderliğin rolü: Kütahya ili örneği[Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Dumlupınar Üniversitesi.
• Marakçı, D. B. (2020). İlkokulda görev yapan yöneticilerin hizmetkâr liderlik özellikleri ile öğretmenlerin motivasyonları ile arasındaki ilişkinin incelenmesi [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Siirt Üniversitesi. MEB. (2018).http://personel.mebgov.tr
• Milli Eğitim Temel Kanunu, T.C. Resmî Gazete, 14574, 24 Haziran 1973.
• Öner, Z.H. (2008). Hizmetkâr yöneticilik ile işe kapılma değişkenleri arasındaki ilişkide, örgütsel adaletin ara değişken olarak etkisi; tutarlılık anlayışı ve işin karmaşıklık düzeyinin şartlı değişken olarak rolleri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Özgür, S. & Özel, M. Y. (2021). Hizmetkâr liderlik. Hümanist Ajans A.Ş
• Sağlam, M. (2017). Öğretmen algılarına göre yöneticilerin kişilik özelliklerini ve hizmetkâr liderlik davranışları [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Marmara Üniversitesi.
• Suçiçeği, A. (2021). Okul yöneticilerinin hizmetkâr liderliğine ilişkin öğretmen algıları [Yayınlanmamış Yüksek lisans Tezi]. Adnan Menderes Üniversitesi.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2013). Using multivariate statistics. Pearson.
• Temiz, E. (2016). İlkokul yöneticilerinin sahip olması gereken hizmetkâr liderlik özelliklerine ilişkin öğretmen görüşleri [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gaziantep Üniversitesi.
• Usta, M. E & Ünsal, Y. (2018). Okullarda algılanan hizmetkâr liderlik düzeyinin incelenmesi. Sakarya University Journal of Education, 168-184. https://doi.org/10.19126/suje. 443973.
• Usta, M. E. (2013). Okul yöneticilerinin pozitivist ve kaos yönetim anlayışlarının benimsemelerinin kendilerinin ve öğretmenlerin örgütsel bağlılık düzeylerine etkileri [Yayınlanmamış Doktora Tezi]. Fırat Üniversitesi
• Ünal, S. R. (2020). Okul yöneticilerinin hizmetkâr liderlik davranışları ile örgütsel sinizm algıları arasındaki ilişki [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi.
• Vatansever Bayraktar, H. & Güllü, E. (2017). Sınıf öğretmenlerinin algılarına göre ilkokul yöneticilerinin dönüşümcü liderlik özelliklerinin incelenmesi, The International Congress on Afro- Euroasian Research III, (ICAR)’te sunulan bildiri. İstanbul.
• Vatansever Bayraktar, H. & Güney, B. (2016). Öğretmenlerin yöneticilerin liderlik vasıflarıyla ilgili algılarının çeşitli demografik değişkenlere göre değerlendirilmesi. Journal of Human Science, 13(3). 4627-4643.
• Waterman, H. (2011). Principles of ‘servant leadership’ and how they can enhanc practice. Nursing management, 17(9). 24-26, https:// doi.org/10.7748/nm2011.02.17.9.24.c8299
• Yılmaz, C. (2013). Hizmetkâr liderlik ile örgütsel bağlılık arasındaki ilişki [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Gebze Üniversitesi.