Bediiyye In Abdurrahman B. Ahmed B. Ali Al-Humaydi

Yıl 2022, Sayı: 92, 219 - 235, 31.12.2022

Ramazan Ege , Sadullah Tilkitaş

https://doi.org/10.17753/sosekev.1145897

Cited By: 1

Öz

Abdurrahman B. Ahmed B. Ali al- Humaydi is one of the important Egyptian poets of the Ottoman period. al-Humaydi, also known as Elh-i Varrak, wrote many poems, especially prophetic eulogies. He collected his poems in an alphabetical system in his divan. In this article, the first 40 couplets of Abdurrahman B. Ahmed B. Ali al- Humaydi, which he discussed in his work Menhu's-semi' bi serhi temlihi'l bedî' bi medhi's-sefî, which are in manuscript form in various libraries, and they are included in these couplets. While doing this, the arts will be listed on the basis of the author's system. Al-humaydi handled the literal and spiritual bedi' arts in a mixed order. The author has included 13 types of puns under the title of pun. In addition, in some couplets, he exemplified several bedî' types together. With this study, it is aimed to bring to light the couplets that are the best expression of the love of the Prophet in this work, which remained on the dusty shelves of the libraries, and to introduce the literary arts in these couplets. In addition, it is aimed to contribute to the science of bedî with this research, which is one of the most beautiful examples of the bedî'iyye type, in which at least one bedî' art is included in each couplet.

Anahtar Kelimeler

Poetry, Medih, Bedi, Bediiyyat, Eulogy

ABDURRAHMAN B. AHMED B. ALİ el-HUMEYDÎ’DE BEDΑİYYE

Öz

Abdurrahman B. Ahmed B. Ali el-Ḥumeydî, Osmanlı döneminin Mısırlı önemli şairleri arasında yer almaktadır. Elh-i Varrâk lakabıyla da bilinen el-Ḥumeydî, nebevî methiyeler başta olmak üzere pek çok şiir nazmetmiştir. O, manzumelerini alfabetik bir sistemde divanında toplamıştır.Bu makalede, Abdurrahman B. Ahmed B. Ali el-Ḥumeydî’nin çeşitli kütüphanelerde el yazma halinde bulunan Menḥu’s-semi‘bi şerḥi temliḥi’l bedî' bi medḥi’ş-şefî‘ adlı eserinde ele aldığı ilk 40 beyti ve bu beyitlerde yer alan bedî sanatları tanıtılacaktır. Bu yapılırken, sanatlar müellifin sistemi esas alınarak sıralanacaktır. el-Ḥumeydî lafzî ve manevî bedi‘ sanatlarını karışık bir düzende işlemiştir. Müellif cinâs başlığı altında 13 cinâs türüne yer vermiştir. Ayrıca bazı beyitlerde birkaç bedî‘türünü bir arada örneklemiştir. Bu çalışma ile kütüphanelerin tozlu raflarında kalmış bu eserde, Peygamber sevgisinin en güzel bir şekilde dışa vurumu olan beyitlerin gün yüzüne çıkartılması ve bu beyitlerde geçen edebî sanatların tanıtılması hedeflenmiştir. Ayrıca her bir beytinde en az bir bedî‘sanatının yer aldığı bedî‘iyye türünün en güzel örneklerinden biri olan bu araştırma ile bedî‘ ilmine katkı sunmak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Şiir, medih, bedî‘, bedî‘iyyât, kaside., Poetry, Medih, Bedi, Bediiyyat, Eulogy.

Kaynakça

• Akdemir, Hikmet, Belâğat Terimleri Ansiklopedisi, İzmir: Nil Yayınları, 1999.
• Abdülmüteâl es-Saîdî, Buġyetü’l-îżâḥ li-telḫîṣi’l-miftâḥ, b.y.: Mektebetü’l-Êdêb, 1427/2005.
• Ahmed İbrâhîm Mûsâ, es-Sıbġu'l-bedî'î fi'l-luġâti'l-‘Arabiyye, Ḳāhire: Dâru'l-Kâtibi'l- ‘Arabî, 1969.
• Ahmed Muhtar Abdulhamîd, Mu‘cemu’l-luġati’l-‘Arabiyyeti’l-muâsıra, b.y.: Âlemü’l-kütüb, 2008.
• Mustafa, Arap Dili Belâgatında Bedî‘ İlmi ve Sanatları, İstanbul: İşaret yayınları, 2018.
• Bağdatlı İsmail Paşa, Hediyyetü’l-‘Arifîn esmâü’l-müellifîn ve asârü’l-musannifîn, İstanbul: Müessesetü’t-Târîḥi’l-‘Arabi, 1951.
• Bulut, Ali, Bedî‘ İlmi, İstanbul: M.Ü. İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2016.
• ……………., Belâgat (meânî, beyân, bedî‘), İstanbul: M.Ü İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2007.
• el-Cevherî, Ebû Nasr İsmâîl b. Hammâd, Tâcü’l-luġa Ve Ṣıḥâḥu’l-‘arabiyye, thk. Ahmed Abduġafûr Attâr, Beyrut: Daru'l-İlm lilmelayin, 1987.
• Corcî Zeydân, Târîḫu âdâbi’l-luġati’l-‘arabiyye, Kâhire: Dâru’l-Hilâl, 1913.
• Durmuş, İsmail, “İltifat”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV, 2000.
• ………………, “Muvârebe”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), Ankara: TDV, 2020.
• ………………, “İftinân”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV, 2000.
• ………………, “ihtibâk”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV, 2000.
• Ebû Hilâl el-Askerî, Kitâbü's-sınâateyn el-kitâbe ve'ş-şi'r, thk. Ali Muhammed el-Bicâvî -Muhammed Ebu’l-Fazl İbrâhîm, Beyrut: el-Mektebetü’l-‘Unsuriyye, 1998.
• İbn Ebi’l-İsbaʿ el-Bağdâdî el-Mısrî, et-Taḥrîru’t-taḥbîr fî sınāati’ş-şiʿri ve’n-nes̱r ve beyâni iʿcāzi’l-ḳur’ân, Birleşik Arap Cumhuriyeti: el-Meclisü'l- ‘A’lâ li'ş-Şüûni'l-İslāmiyye, ts.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hasen Ahmed b. Fâris b. Zekeriyyâ el-Kazvînî, Muʿcemü meḳâyîsi’l-luġa, thk. Abdusselâm Muhammed Hârûn, b.y.: Dâru’l-fikr, 1979.
• el-Feyyûmî, Ahmed b. Muhammed b. Ali, Misbâhu’l-Munîr ġarîbi’ş-şerḥi’l-kebîr, Beyrut: el-Mektebetü’l- ‘ilmiyye, ts.
• Habenneke, Abdurrahmân Hasan el- Meydânî, el-Belâġatü’l-‛ arabiyye ususuhâ ve‛ ‘ulûmuhâ ve funûnuhâ, Dimeşk: Dâru’l-Ḳalem, 1996.
• Hacımüftüoğlu, Nasrullah, “Bedî‘”,Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi (DİA), İstanbul: TDV, 1992. el-Ḫafâcî, Şehâbeddin, Reyḥânetü'l-elibbâ ve zehretü'l-ḥayâti'd-dünyâ, thk. Abdülfettah Muḥammed el-Ḥulv, Ḳahire: Matbaatu İsa el-Bâbî el-Ḥalebî, 1967
• Hâmid Avnî, el-Menhecü'l-vâḍıh, b.y.: e l-Mektebetü'l- Ezheriyye li't-türâs̱, ts.
• el-Harîrî, Ebû Muhammed Kāsım b. Alî, el-Maḳāmât, Beyrut; Matbaatü’l-ma‘ârif, 1873.
• el-Hâşimî, Ahmed b. İbrahim b. Musa, Cevâhiru’l-edeb fî edebiyyâti ve inşâi luğati’l-‘arab, Beyrut, Müessesetül'l-Maârif, ts.
• el-Hâşimî, Ahmed b. İbrâhim b. Mustafa, Cevâhiru’l-belâġa fi’l-me‘ânî ve’l-beyân ve’l-bedi‘, Beyrut el-Mektebetü’l- ‘Asriyye, trs.
• Ḫatîb el-Ḳazvînî, Telḫîs ve Tercümesi, trc. Nevzat H. Yanık ve vd. İstanbul: Huzur Yayınları, trs.
• el-Hillî, Safiyyüddîn Abdülazîz b. Serâyâ b. Alî, Şerhu’l-Kâfiyeti’l-bedîʿiyye fî ʿulûmi’l-belâga ve mehâsini’l-bedîʿ, thk. Nesîb Neşâvî, Beyrut: Dâru Sâdır, 1992.
• İbn Ḥicce el-Ḥamevî, Takıyyuddîn Ebû Bekr Muhammed b.‘Ali, Ḫıẓânetu’l-edeb ve Ġâyetu’l-Ereb, thk. İsam Şuaytû, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-‘Hilâl, 2004.
• el-Ḥumeydî, Abdurrahmân b. Ahmed, Menhu’s-Semi‘ bi Şerhi Temlîhi’l- Bedî‘ bi Medhi’ş-Şefî‘, Râbat: Mektebetü’l-hizâneti’l-‘âmme, No: 876.
• Kâtib Çelebi, Mustafa Abdullah Hacı Halife, Keşfü’z-zünun an-asami’l-kütub ve’l-fünun, Beyrut: Dâru'l-Müsennâ, 1991.
• el-Kazvînî, Celaluddin Ebû Abdillâh Muhammed, el-Îḍâh fî ‘ulûmi’l-belâġa, thk. İbrahim Şemsüddîn, Beyrût: Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, 2003.
• Kocabıyık, Halil İbrahim. “Ebû Hayyân’ın el-Bahrul-Muhît adlı Tefsiri (II)”, Akademik Platform İslami Araştırmalar Dergisi. Cilt-Sayı: 3/3, 2019.
• İbn Maʿsûm, Sadruddîn ‘Ali b. Ahmed el-Medenî, Envâru’r-rabî ‘fî envâ ‘i’l-Bedî ‘, thk. Şakir Hâdî Şukr, Necef: Matba‘atu’n-Nu ‘mân, 1969.
• Muhammed Salim Muhammed, el-Medḥu’n-nebevî ḥattâ nihâyeti’l-‘asri’l-Memlûkî, Dımaşk: Dâru’l-Fikri, h.1417.
• İbn Münkiz, Ebu'l-Muzaffer Usâme b. Mürşîd b. Ali el-Kinânî, el-Bedi' fi'l-bedi' fî naḳdi'ş-şi'r, thk. Ahmed Ahmed Bedevî-Hâmid Abdulmecîd, Birleşik Arap Cumhuriyeti: Vizâratü’s-Sekāfe ve’l-İrşâd, ts.
• en-Numeyrî, Şihabüddin Ahmed bin Abdilvehhab, Nihâyetü’l-ereb fi-fünûni’l-edeb, Ḳāhire: Dâru'l-Kütübi ve'l-Vesāiḳ'l-Ḳavmiyye, 1423/2002.
• Ömer Rıza Kehhâle, Mu‘cemü’l-müellifîn (Beyrut: Mektebetü’l-Müsennâ, 1957.
• Reşîḳ el-Kayrevânî, el-ʿUmde fî meḥâsini’ş-şiʿr ve âdâbih, thk. Muhyiddîn Abdülhamîd (b.y.,: Dâru’l-Ceyl, 1401/1981.
• es-Sekkâkî, Ebû Yakûb Yusuf b. Ebî Bekr, Miftâhu’l-ulûm, Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1987.
• es-Sübkî, Ebû Nasr Tâcüddîn Abdülvehhâb b. Alî b. Abdilkâfî, Arûsu’l-efrâḥ fî şerḥi telḫîsi’l-miftâḥ, thk. Abdulhamid Hindâvî, Beyrut: el-Mektebetü’l-‘asriyye, 2003.
• es-Süyûtî, Celâlüddîn Abdurrahmân b. Ebî Bekr, Naẓmü’l-bedîʿ fî medḥi ḫayri şefî‘, thk. Ali Muhammed Muavvaz- Adil Ahmed Abdülmevcud, Haleb: Dâru’l-ḳalem, 1995.
• Vankulu Mehmed Efendi, Vankulu Lügati, İstanbul: Türkiye Yazma Eserler Kurumu Başkanlığı Yayınları, 2015. Yusuf ‘İlyân Serkîs, Mu’cemu’l-maṭbûati’l- ‘arabiyye ve’l-mu‘arrabe, Mısır: Maṭbaatu Serkîs, 1928.
• Yüksel, Ahmet, Arap Dilinde İltifat Sanatının Tarihi Seyri Üzerine Bir İnceleme, Ondokuz Mayıs Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, Sayı: 28, Çanakkale, 2010.