The Effect of Vaccıne Lıteracy Levels on Vaccıne Suspect of Health Scıences Faculty Students

Yıl 2023, Sayı: 93, 272 - 282, 16.03.2023

Hilal Akman Dömbekci , Şerife Güzel

https://doi.org/10.17753/sosekev.1226955

Öz

It is known that hesitations about vaccines are increasing worldwide. These hesitations are likely to become an important public health problem in the future. Scientific studies carried out in order to contribute directly or indirectly to the improvement of the health level of the society are important. In this direction, the research was carried out to examine the effect of vaccine literacy level on vaccine hesitancy of individuals who are candidates to be health workers. In this study, quantitative research method was used, it is descriptive in type. In the research, vaccine hesitancy scale and vaccine literacy scale was used. In the research, 507 students of the Faculty of Health Sciences were reached through convenience sampling. The data collected by the online survey method were analyzed in the computer environment through the SPSS program.As a result of the research, there was no significant difference between gender, age, total income, class and vaccine hesitancy and vaccine literacy, but a significant difference was found between departments and vaccine hesitancy and vaccine literacy. In addition, a low-level positive and significant relationship was found between vaccine literacy and vaccine hesitancy. Similarly, it was concluded that vaccine literacy had a significant and positive. It is recommended to conduct similar studies on a larger sample.

Anahtar Kelimeler

Vaccine literacy, Vaccine hesitancy, Health sciences

SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ ÖĞRENCİLERİNİN AŞI OKURYAZARLIK DÜZEYLERİNİN AŞI TEREDDÜTÜNE ETKİSİ

Öz

Dünya genelinde aşı üzerine tereddütlerin arttığı bilinmektedir. Bu tereddütlerin ilerleyen süreçte önemli bir halk sağlığı sorunu olması muhtemeldir. Toplumun sağlık seviyesinin yükseltilebilmesine dolaylı ya da dolaysız olarak katkı sağlayabilmek amacıyla gerçekleştirilen bilimsel çalışmalar önem arz eder. Bu doğrultuda araştırma, sağlık çalışanı olmaya aday bireylerin aşı okuryazarlık düzeyinin aşı tereddütüne etkisinin incelemesi amacıyla gerçekleştirilmiştir. Bu araştırmada nicel araştırma yönteminden yararlanılmıştır, tanımlayıcı türdedir. Araştırmada aşı tereddüttü ölçeği ile aşı okuryazarlığı ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada kolayda örnekleme yoluyla Sağlık Bilimleri Fakültesi öğrencisi 507 öğrenciye ulaşılmıştır. Online anket yöntemi ile toplanan veriler SPSS programı aracılığıyla analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda cinsiyet, yaş, toplam gelir, sınıfları ile aşı tereddütü ve aşı okuryazarlığı arasında anlamlı bir farklılık bulunmazken bölümleri ile aşı tereddütü ve aşı okuryazarlığı arasında anlamlı farklılık elde edilmiştir. Bunun yanında aşı okuryazarlığı ile aşı tereddütü arasında düşük seviyede pozitif yönlü ve anlamlı bir ilişki tespit edilmiştir. Benzer şekilde aşı okuryazarlığının aşı tereddütü üzerinde anlamlı ve pozitif bir etkisi olduğu sonucuna varılmıştır. Daha geniş örneklem üzerinde benzer çalışmalar yürütülmesi önerilir.

Anahtar Kelimeler

Aşı okuryazarlığı, Aşı tereddütü, Sağlık bilimleri

Kaynakça

• Akbulak, M. A., & Çöl, M. (2022). Dünyada ve Türkiye’de aşılanma tutumu ve covıd-19 aşılarına bakış. Estüdam Halk Sağlığı Dergisi, 7(3), 531-540. https://doi.org/10.35232/estudamhsd.1093147
• Aygun, E., & Tortop, H. S. (2020). Investigation of parents' vaccine hesitation levels and reasons of vaccine refusal. The Journal of Current Pediatrics, 18(3), 300-317.
• Badua, A. R., Caraquel, K. J., Cruz, M., & Narvaez, R. A. (2022). Vaccine literacy: A concept analysis. International Journal of Mental Health Nursing. 31, 857–867. https://doi.org/10.1111/inm.12988
• Biasio, L. R. (2019). Vaccine literacy is undervalued. Human Vaccines & İmmunotherapeutics, 15(11), 2552-2553. https://doi.org/10.1080/21645515.2019.1609850
• Biasio, L. R., Bonaccorsi, G., Lorini, C., & Pecorelli, S. (2021). Assessing COVID-19 vaccine literacy: A preliminary online survey. Human Vaccines & İmmunotherapeutics, 17(5), 1304-1312. https://doi.org/10.1080/21645515.2020.1829315
• Blaisdell, L. L., Gutheil, C., Hootsmans, N. A., & Han, P. K. (2016). Unknown risks: Parental hesitation about vaccination. Medical Decision Making, 36(4), 479-489. https://doi.org/10.1177/0272989x15607855
• Bulca Acar, A., & Akın, S. (2022). Cross-sectional study evaluating covıd-19 vaccine literacy: The example of Antalya province. Ankara Med J. (3), 347-358. https://dx.doi.org/10.5505/amj.2022.49932
• Coniglio, M.A., Platania, M., Privitera, D., Giammanco, G., & Pignato, S. (2011). Parents' attitudes and behaviours towards recommended vaccinations in Sicily, Italy. BMC Public Health, 11(1), 1-6. http://www.biomedcentral.com/1471-2458/11/305
• Coşkun, R., Altunışık, R., & Yıldırım, E. (2017). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri spss uygulamalı (9. baskı). Sakarya.
• Çapar, H., & Çınar, F. (2021). Pandemilerde aşı tereddüt ölçeği: Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalışması. Gevher Nesibe Journal of Medical & Health Sciences. 6(12), 40–45. https://doi.org/10.46648/gnj.198
• Çavmak, Ş., Atalay, E., & Gök, B. (2022). Üniversite öğrencilerinin covid-19 aşısına yönelik tutumunu etkileyen unsurların incelenmesi. Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 19(1), 53-65. https://dergipark.org.tr/en/pub/cagsbd/issue/70749/1137816
• Durmuş, A., Akbolat, M., & Amarat, M. (2021). COVID-19 Aşı okuryazarlığı ölçeği’nin Türkçe geçerlilik ve güvenirliliği. Cukurova Medical Journal, 46(2), 732-741. https://doi.org/10.17826/cumj.870432
• Etesaminia, S., & Bağcı Derinpınar, K. (2021). Aşı tereddütlerinde sosyal medyanın rolü. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 7(2), 377-390. https://dergipark.org.tr/en/pub/usaysad/issue/64697/988583
• Gendler, Y., & Ofri, L. (2021). Investigating the influence of vaccine literacy, vaccine perception and vaccine hesitancy on Israeli parents’ acceptance of the COVID-19 vaccine for their children: A cross-sectional study. Vaccines, 9(12), 1391. https://doi.org/10.3390/vaccines9121391
• Güneş, F. (2019). Okuryazarlık Yaklaşımları. Sınırsız Eğitim ve Araştırma Dergisi, 4 (3), 224-246. https://doi.org/10.29250/sead.634908
• Hoekstra, S., & Margolis, L. (2016). The importance of the nursing role in parental vaccine decision making. Clinical Pediatrics, 55(5), 401-403. https://doi.org/10.1177/0009922815627348
• Ishikawa H, Takeuchi T, & Yano E. (2008). Measuring functional, communicative, and critical health literacy among diabetic patients. Diabetes Care, 31, 874- 79. https://doi.org/10.2337/dc07-1932
• Kalaycı, Ş. (2014). SPSS uygulamalı çok değişkenli istatistik teknikleri (6. baskı). Asil.
• Kaya Şenol, D., Ağralı, C., & Omuş, D. C. (2022). Sağlık bilimleri fakültesi öğrencilerinin gebelikte covid-19 aşısı ile ilgili görüşleri ve covid-19 aşı okuryazarlığı. Kadın Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 8(2), 50-62. https://dergipark.org.tr/en/pub/kashed/issue/71529/1117889
• Kınalı, G., Örgev, B. K., Örgev, C., Topal, B., & Şahin, H. (2022). Aşı okuryazarlığı ve covid-19 pandemisinde yaşama yansıyan tereddüt, aşı reddi ve aşı karşıtlığı üzerine bir araştırma. Avrupa Bilim ve Teknoloji Dergisi, (38), 462-472. https://doi.org/10.31590/ejosat.1146670
• Korkut, S., Ülker, T., & Çidem, A. (2022). Covıd-19 aşı okuryazarlığı ve covıd-19 aşısına yönelik tutumları etkileyen faktörler. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(3), 1041-1050. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1051425
• Larson, H. J., Jarrett, C., Schulz, W. S., Chaudhuri, M., Zhou, Y., Dube, E., … & Wilson, R. (2015). Measuring vaccine hesitancy: The development of a survey tool. Vaccine, 33(34), 4165–4175. https://doi.org/10.1016/j.vaccine.2015.04.037
• Maraqa, B., Nazzal, Z., Rabi, R., Sarhan, N., Al-Shakhra, K., & Al-Kaila, M. (2021). COVID-19 vaccine hesitancy among health care workers in Palestine: A call for action. Preventive Medicine, 149, 106618. https://doi.org/10.1016/j.ypmed.2021.106618
• Michel, J. P., & Goldberg, J. (2021). Education, healthy ageing and vaccine literacy. The Journal Of Nutrition, Health & Aging, 25(5), 698-701. https://link.springer.com/article/10.1007/s12603-021-1627-1
• Nath, R., Imtiaz, A., Nath, S. D., & Hasan, E. (2021). Role of vaccine hesitancy, eHealth literacy, and vaccine literacy in young adults’ COVID-19 vaccine uptake intention in a lower-middle-income country. Vaccines, 9(12), 1405. https://www.mdpi.com/2076-393X/9/12/1405#
• Özdamar K. (2004). Paket programlar ile istatistiksel veri analizi. Kaan Kitabevi.
• Özmen, S., & Aksoy, N. (2022). Covid-19 aşı okuryazarlığı ve aşı tereddütü düzeylerinin incelenmesi: Üniversite öğrencileri üzerinde uygulama örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 550-558. https://doi.org/10.37989/gumussagbil.1097680
• Pala, K., Türkkan, A., Kalkan, Y., & Dönmez, S. (2022). Bir kamu kurumu çalışanlarında COVID-19 aşı tutumu ve ilişkili etmenler. Turkish Journal Of Public Health, 20(3), 391-409. https://doi.org/10.20518/tjph.1105634
• Ratzan, S. C. (2011). Vaccine literacy: A new shot for advancing health. Journal of Health Communication, 16 (3), 227-229. https://doi.org/10.1080/10810730.2011.561726
• Sur, E. (2022). Okuryazarlık Kavramı ve Türkiye’deki okuryazarlık araştırmaları üzerine bir inceleme. Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 4(2), 445-467. https://dergipark.org.tr/en/pub/akef/issue/72486/1179947
• Şimşek, E., & Baydar Artantaş, A. (2021). Hekimlerin aşı karşıtlığı hakkındaki görüş, tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi. Ankara Medıcal Journal, 21(4), 561-572. https://dx.doi.org/10.5505/amj.2021.26878
• Tabachnick, L. S., & Fidell, B. G. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson. Tanrıkulu, Y., & Tanrıkulu, G. (2021). Aşı tereddüdü ve ebeveynlerin tutumları. Balıkesir Sağlık Bilimleri Dergisi, 10(2), 199-204. https://dergipark.org.tr/en/pub/balikesirsbd/issue/64743/777829
• TDK (2022). Türk Dil Kurumu Güncel Sözlüğü. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 22.12.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Töyer Şahin, T., & Tuğba, Ö. Z. (2022) Üniversite öğrencilerinde covid-19 aşı okuryazarlığının aşılanma üzerine etkisinin incelenmesi. Güncel Hemşirelik Araştırmaları Dergisi, 2(2), 58-69. https://dergipark.org.tr/en/pub/jcnr/issue/72268/1109394
• Turan, F. D. (2022). Ulusal aşılama programında yer alan çocukluk çağı aşılarına yönelik ebeveynlerin tutumları: Aksaray örneği. Halk Sağlığı Hemşireliği Dergisi, 4(3), 239-250. https://doi.org/10.54061/jphn.1183177
• WHO (2013). World Health Organization, Health literacy the solid facts, WHO Regional Office for Europe, Denmark. https://apps.who.int/iris/handle/10665/326432 adresinden 12.15.2022 tarihinde erişilmiştir.
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Detay.
• Yılmaz, D., Uzelli Yilmaz, D., & Hakverdi Yönt, G. (2022). Determining covid-19 vaccine literacy levels of nursing students. Current Health Sciences Journal, 48(2), 169-175. https://www.chsjournal.org/CHSJ/papers/CHSJ.48.02.05.pdf