İKTİSAT BÖLÜMÜ ÖĞRENCİLERİNİN VERGİ BİLİNÇ VE VERGİ AHLAK DÜZEYLERİ: AZERBAYCAN DEVLET İKTİSAT ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

Yıl 2023, Sayı: 96, 182 - 198, 27.12.2023

Özlem Sökmen Gürçam , Ahmet Tekin , Ayşe Nur Çırak

https://doi.org/10.17753/sosekev.1378727

Öz

Bu çalışma, Azerbaycan’ın başkenti Bakü’de öğrenim gören 2., 3. ve 4. sınıf İktisat bölümü öğrencilerine yapılmıştır. Çalışma ile öğrencilerin vergi bilinç ve vergi ahlak düzeylerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışmada nicel yöntemlerden biri olan anket yöntemi kullanılmıştır. Öncelikle çalışmanın yapılabilmesi için anket sorularının etik kurallara uygunluğu Iğdır Üniversitesi Bilimsel Araştırma ve Yayın Etik Kurulu Başkanlığı tarafından incelenmiş ve anket sorularının etik kurallara uygunluğuna karar verilmiştir. Daha sonra hazırlanan anket uygulanmaya başlanmıştır. Anket Şubat, Mart, Nisan ve Mayıs aylarını kapsayan dönemlerde yapılmış ve Bakü’de okuyan 419 İktisat bölümü öğrencisine ulaşılmıştır. 419 öğrenciye yapılan anketler SPSS paket programı ile analiz edilmiştir. Analiz sonuçlarına göre ankette katılanların çoğu erkek öğrenci (230) olmaktadır. Ankete katılanların çoğunluğunu üçüncü sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Ankete katılan öğrencilerin not ortalamaları (GANO) 3,51 ve üstündedir. Ankete katılan öğrencilerin büyük bir çoğunluğu “Sizce göre vergi nedir?” sorusuna “kamu hizmeti için para” cevabını vermiştir. Analiz sonuçlarından bir diğeri de öğrencilerin vergi bilinç düzeyi arttıkça vergi ahlakı düzeyi de artmaktadır. Ayrıca ankete katılan öğrencilerin sınıf düzeylerinin artması ile vergi bilinç ve vergi ahlak düzeylerinin arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Türkiye’de vergi bilinci ve vergi ahlakı konusunda çok sayıda çalışma bulunmaktadır. Ancak bu çalışma daha önce yapılmamış bir çalışma olup Türkiye ve Azerbaycan arasında bir karşılaştırma yapmak açısından da önemli bir çalışma olarak görülebilir.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergi bilinci, Vergi ahlakı

Etik Beyan

Yapılan çalışmada anket uygulanmıştır. Anket için üniversitenin etik kurul başkanlığından onay alınmıştır. Çalışmada da onay alındığı belirtilmiştir.

Destekleyen Kurum

AZERBAYCAN DEVLET İKTİSAT ÜNİVERSİTESİ tarafından anketlerin öğrenciler tarafından yapılması desteklenmiştir.

Teşekkür

Çalışmada yer alan anketlerin öğrencilere yapılmasına destek veren AZERBAYCAN DEVLET İKTİSAT Üniversitesine ve Doç. Dr. Səmədov Pərviz Həbib oğlu'na çok teşekkür ederiz.

Tax Awareness And Tax Morality Levels of Economics Department Students: A Research on Azerbaijan State Economics University Students

Öz

This study was conducted on 2nd, 3rd and 4th grade Economics students studying in Baku, the capital of Azerbaijan. The aim of the study was to examine students' tax awareness and tax morale levels. The survey method, one of the quantitative methods, was used in the study. First of all, in order to conduct the study, the compliance of the survey questions with ethical rules was examined by Iğdır University Scientific Research and Publication Ethics Committee and it was decided that the survey questions were in compliance with ethical rules. Then, the prepared survey started to be implemented. The survey was conducted in the months of February, March, April and May and 419 Economics students studying in Baku were reached. The surveys given to 419 students were analyzed with the SPSS package program. According to the analysis results, most of the participants in the survey are male students (230). The majority of the survey participants are third-year students. The grade point averages (CGPA) of the students participating in the survey are 3.51 and above. The majority of the students who participated in the survey answered the question "What is tax in your opinion?" He answered the question "money for public services". Another analysis result is that as students' tax awareness level increases, their tax morale level also increases. In addition, it was concluded that as the grade levels of the students participating in the survey increased, their tax awareness and tax morale levels increased. There are many studies on tax awareness and tax morale in Turkey. However, this study has not been done before and can be seen as an important study in terms of making a comparison between Turkey and Azerbaijan.

Anahtar Kelimeler

Tax, Tax awarness, Tax morale

Kaynakça

• Abbas, Y., Tjen, C., & Wicaksono, P. T. (2021). Tax education and tax awareness: An analysis on Indonesian tax education program (LPEM-FEBUI Working Paper No. 202160). Faculty of Economics and Business, University of Indonesia.
• Akdoğan, A. (2013). Kamu maliyesi (15. baskı). Gazi.
• Akkara, Ö., & Gencel, U. (2016). Yükseköğretim öğrencilerinin vergiye yönelik algılarının çeşitli değişkenler açısından incelenmesi: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi örneği. Organizasyon ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 8(1), 28-48.
• Aktan, C. C. (2012). Vergi psikolojisinin temelleri ve vergi ahlaki. In C. C. Aktan, A. Kesik, & D. Dileyici (Eds.), Yeni maliye, değişim çağında kamu maliyesi: Yeni trendler, yeni paradigmalar, yeni öğretiler, yeni perspektifler (pp. 167-181). T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı.
• Alm, J., & Torgler, B. (2006). Culture differences and tax morale in the United States and in Europe. Journal of Economic Psychology, 27(2), 224-246. https://doi.org/10.1016/j.joep.2005.09.002
• Arıkan, R. (2018). Anket Yöntemi Üzerinde Bir Değerlendirme. Haliç Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 1(1), 97-159.
• Ayas, I., & Saruç, N. T. (2015). Vergi kültürü ve vergi ahlakı: İtalya Türkiye. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(2), 177-188. https://doi.org/10.5578/jeas.10734
• Avcı, O., Tabakan, G., & Kıral, G. (2019). Vergi ahlakını etkileyen faktörler üzerine bir inceleme. In S. A. Oktar & Y. Taşkın (Eds.), Maliye araştırmaları-3 (pp. 84-106). İstanbul.
• Buyrukoğlu, S., & Erasa, İ. (2012). Vergi bilincinin oluşmasında mükellef haklarının yeri ve önemi. Vergi Dünyası Dergisi, 375(2012), 116-127.
• Erge, S. (2016). Vergi bilinci ve vergi ahlakı; Muhasebe ve vergi uygulamaları lise ve ön lisans öğrencileri üzerinde nitel bir çalışma. Selçuk Üniversitesi Sosyal ve Teknik Araştırmalar Dergisi, (12), 232-244.
• Güngüneş, S. N., & Uğur, A. (2023). Çocuklarda vergi algısına yönelik Kırıkkale ilköğretim öğrencileri üzerine bir inceleme. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 30(1), 93-112. https://doi.org/10.18657/yonveek.1183928
• Gür, E. (2019). Ortaöğretim öğrencilerinde vergi bilinci ve vergi ahlakı: Bingöl İli örneği. (Tez No. 567777) [Yüksek lisans tezi, İnönü Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Sökmen Gürçam, Ö., & Moç, T. (2019). Vergi bilincinin vergi ahlakı üzerindeki etkisi: Iğdır Üniversitesi İktisat ve İlahiyat Bölümü öğrencileri üzerine bir araştırma. Business & Management Studies: An International Journal, 7(4), 1405-1426. https://doi.org/10.15295/bmij.v7i4.1194
• Hasuti, R. (2014). Tax awareness and tax education: A perception of potential taxpayers. International Journal of Business, Economics and Law, 5(1), 83-91.
• İslamoğlu, A. H., & Alnıaçık, Ü. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri (4. baskı). Beta.
• Karaca, R. (2015). Vergi bilinci ve vergi algısı: Kütahya İlinde İlköğretim öğrencileri üzerine bir araştırma. (Tez No. 413862) [Yüksek lisans tezi, Dumlupınar Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karlılar, S., & Kıral, G. (2018). Vergiye öğrenci bakış açısı: Çukurova Üniversitesi örneği. Çukurova Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 22(1), 45-66.
• Luttmer, E. F., & Singhal, M. (2014). Tax morale. Journal of Economic Perspectives, 28(4), 149-168. http://dx.doi.org/10.1257/jep.28.4.149
• Martinez-Vazquez, J., & Torgler, B. (2009). The evolution of tax morale in modern Spain. Journal of Economic Issues, 43(1), 1–26.
• Martins, A., & Gomes, C. (2014). Tax morale, occupation and income level: An analysis of Portuguese taxpayers. Journal of Economics, Business and Management, 2(2), 112-116.
• Nurkhin, A., Novanty, I., Muhsin, M., & Sumiadji, S. (2018). The influence of tax understanding, tax awareness and tax amnesty toward taxpayer compliance. Jurnal Keuangan Dan Perbankan, 22(2), 240-255, https://doi.org/10.26905/jkdp.v22i2.1678
• Organ, İ., & Yegen, B. (2013). Vergi bilinci ve vergi ahlakı oluşumunda muhasebe meslek mensuplarının rolü: Adana örneği. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 27(4), 241-271.
• Ömürbek, N., Çiçek, H. G., & Çiçek, S. (2007). Vergi bilinci üzerine bir inceleme: Üniversite öğrencileri üzerinde yapılan anketin bulguları. Maliye Dergisi, 153(2007), 102-122.
• Öztürkçü Akçay, A., & Pınar, R. (2022). Vergi ahlakını etkileyen faktörler: Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi lisans öğrencileri örneği. Dicle Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 12(23), 240-262. https://doi.org/10.53092/duiibfd.1030444
• Sağbaş, İ., & Başoğlu, A. (2005). İlköğretim çağındaki öğrencilerin vergileri algılaması: Afyonkarahisar İli örneği. Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(2), 123-144.
• Sağlam, M. (2013). Vergi algısı ve vergi bilinci üzerine bir araştırma: İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencilerinde vergi algısı ve bilinci. Sosyoekonomi, 19(19), 317-334.
• Sekaran, U., & Bougie, R. (2016). Research methods for business: A skill-building approach. John Wiley & Sons.
• Şahpaz, K., Akgül, Ö., & Yardımcıoğlu, F. (2014). Fırıncı esnafının vergi bilinci ve vergi algısı: Sakarya ili örneği. Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, 2(3), 59-82.
• Serinkan, C., & Erdoğan, M. (2017). Vergi bilinci üzerine ampirik bir araştırma: Kırgızistan-Türkiye Manas Üniversitesi örneği. MANAS Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(4), 515-529.
• Tabachnick, B. G., & Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
• Taytak, M. (2010). İlköğretim II. Kademe öğrencilerinde vergi bilincinin tespiti: Ampirik bir araştırma. Maliye Dergisi, 158, 97-512.
• Teyyare, E., & Kumbaşlı, E. (2016). Vergi bilinci ve vergi ahlakının gelişmesinde maliye bölümü eğitiminin rolü. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 1-30. https://doi.org/10.11616/basbed.vi.455401
• Torgler, B., & Schaltegger, C. A. (2006). Tax morale: A survey with a special focus on Switzerland. Swiss Society of Economics and Statistics (SSES), 42(3), 395-425.
• Torgler, B. (2006). The importance of faith: Tax morale and religiosity. Journal of Economic Behavior & Organization, 61(1), 81-109. https://doi.org/10.1016/j.jebo.2004.10.007
• Yanık, A., & Doğan, E. (2022). Vergi bilinci ve vergi algısı: Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi öğrencileri üzerine bir uygulama. Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 2(44), 1-24. https://doi.org/10.35343/kosbed.1164995
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (12. Baskı) Seçkin.
• Yıldız, G., & Bakır, Z. (2019). Lise öğrencilerine yönelik vergi bilinci: Eskişehir örneği. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi (ASEAD), 6(4), 294-307.
• Yurtseven, Ş. (2015). Vergi bilincinin vergi ahlakı üzerindeki etkisi: Maliye ve İlahiyat Bölümü öğrencileri örneği. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12(32), 36-56.
• Yoruldu, M. (2020). Maliye ön lisans öğrencilerinin vergi ahlâkı ve vergi bilincinin ölçülmesi: Kula Meslek Yüksekokulu örneği. Vergi Dünyası Dergisi, 1(469), 76-84.
• Wardani, D. K., & Wati, A. I. (2023). The effect of taxpayer awareness on intention to pay taxes. Reslaj: Religion Education Social Laa Roiba Journal, 5(3), 726-732. https://doi.org/10.47467/reslaj.v5i3.2021
• Williams, C. C., & Krasniqi, B. (2017). Evaluating the individual- and country-level variations in tax morale: Evidence from 35 Eurasian countries. Journal of Economic Studies, 44(5), 816–832. https://doi.org/10.1108/JES-09-2016-0182
• Xin Li, S. (2010). Social identities, ethnic diversity and tax morale. Public Finance Review, 38(2), 146-177. https://doi.org/10.1177/1091142110369239