MEVSİMLİK TARIM İŞÇİSİ OLARAK ÇALIŞAN AİLELERİN ÇOCUKLARININ EĞİTİM SÜRECİNDE YAŞADIKLARI SORUNLAR

Yıl 2024, Sayı: 98, 62 - 74, 30.06.2024

Engin İş , Başkan Özkan

https://doi.org/10.17753/sosekev.1426395

Öz

Mevsimlik tarım çocuk işçiliği sorunu tüm ülkelerde olduğu gibi, ülkemiz için önem taşıyan bir konudur. Türkiye'de tarımsal alanlarda çalışmak üzere her yıl on binlerce aile mevsimsel olarak göç etmektedir. Aileler yaptıkları göçlerde eğitim alması gereken çocuklarını da yanında götürmekte, onları tarımda çalıştırmakta ve bu çocuklar eğitime erişememe veya kısmen mahrum bırakılmak zorunda kalmaktadırlar. Yapılan bu çalışmanın amacı mevsimlik tarım işçisi çocukların eğitimleriyle ilgili yaşadıkları sorunları, okul yöneticileri ve öğretmenlerin bakış açısıyla incelemektir. Yapılan bu araştırmada nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması modeli kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubunu 10 Öğretmen 5 yönetici toplam 15 kişiden oluşmaktadır. Verilerin toplanmasında yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır. Yönetici ve öğretmen görüşleri elde edildikten sonra tema ve kodlara ayrılarak içerik analizi yapılmıştır. Araştırma sonucunda mevsimlik tarım işçisi çocuklarının eğitimde yaşadığı sorunlara ilişkin eğitim-öğretim sorunu, devamsızlık sorunu, uyum sorunu ve psikososyal sorunlar yaşadığı ve mevsimlik tarım işçisi çocuklarının okula devam durumlarının akademik başarılarına olumsuz etkide bulunduğu sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonucundan hareketle mevsimlik tarım işçisi çocuklara yönelik esnek eğitim modelleri geliştirilmeli ve bu modeller çocukların taşınabilirlik sorunlarına uygun olmalıdır. Ailelere ekonomik destek sağlamak ve çocuklara burslar sunmak, eğitimde devamlılığı artırabilir. Ailelerin eğitim önemine dair farkındalıklarını artırmak önemlidir. Öğretmenlere, mevsimlik tarım işçisi çocukların özel ihtiyaçlarına uygun olarak eğitim verilmelidir. Kültürel farkındalık ve çok kültürlü eğitim stratejileri önemlidir.

Anahtar Kelimeler

Mevsimlik tarım işçisi ailelerin çocukları, Temel eğitim, Çocuk istismarı, Çocuk işçi

Kaynakça

• Akbıyık, N. (2011). Malatya’da çalışan mevsimlik tarım işçilerinin sosyal ve ekonomik sorunlarının incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 36(10), 132-154.
• Avşar, Z., & Öğütoğulları, E. (2012). Çocuk işçiliği ve çocuk işçiliği mücadele stratejileri. Sosyal Güvenlik Dergisi, 2(1), 9-40
• Benek, S., & Ökten, Ş. (2011) Mevsimlik tarım işçilerinin yaşam koşullarına ilişkin bir araştırma: Hilvan İlçesi (Şanlıurfa) Örneği. Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (12), 653-676.
• Creswell, J. W. (2020). Nitel araştırma yöntemleri (Çev. Ed. M. Bütün & S.B Demir). Siyasal Kitapevi.
• Çınar S., & K. Lordoğlu (2011). Mevsimlik tarım işçiliğinde tekil bir analiz: Karasu fındık toplama işçileri. Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 38, 23-33.
• Çıtırık, M., & Ali, T. A. Ş. (2021). İlköğretimdeki mevsimlik gezici tarım işçisi öğrencilerin eğitim yönetimine olan etkilerinin incelenmesi (Şanlıurfa Örneği). İnsan ve Toplum Bilimleri Akademi Dergisi, 1/1, 020-037
• Çocuk Haklarına Dair Sözleşme https://www.unicef.org/turkey/%C3%A7ocuk-haklar%C4%B1na-dair-s%C3%B6zle%C5%9Fme adresinden 24.01.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Dayıoğlu, M.(2023). Çocuk işçiliğinin değişen yüzü. Bahçeşehir Üniversitesi Ekonomik ve Toplumsal Araştırmalar Merkezi(Betam), Araştırma Notu 23/271.
• İpekçioğlu, Ş., Büyükhatipoğlu, Ş., Monis, T., Özel, R., & Bayraktar, M. (2012). Mevsimlik tarım işçilerinin ekonomik-sosyal sorunları ve çözüm önerileri. Bildiri]. Türkiye, 10, 214-217.
• Kahraman, Z. (2013). Mevsimlik tarım işçisi çocukların eğitim hakkına erişim durumları ve sosyal beceri yeterliliklerinin öğretmen görüşlerine göre belirlenmesi (Tez No. 339063) [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Karademir, D., & Yurtseven, M. (2022). Şanlıurfa’da mevsimlik gezici tarım işçisi öğrencilerin göç süreçleri. International Journal of Management Academy, 5(1), 163-176.
• Kaştan, Y., & Bozan, İ. (2016). Yöneticiler Açısından göçün eğitim üzerindeki etkisi: Bir durum çalışması. Uluslararası Sosyal ve Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(5), 105-129.
• Lordoğlu, K., & Etiler, N. (2014). Batı karadeniz bölgesinde mevsimlik gezici tarım işçiliğinde çalışan çocuklar üzerine sınırlı bir araştırma. Çalışma ve Toplum, 41(2), 115-134.
• Merriam, S. B. (2023). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber (3.baskı). Nobel.
• Sevinç, G., & Sevinç M.R. (2012). Gezici mevsimlik tarım işçisi ailelerin ilköğretim seviyesindeki çocuklarının eğitim sorunları. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi Dergisi. Konya.
• Şimşek, Z., & Koruk, İ. (2010). İhmal edilen bir grup: Şanlıurfa il merkezinde göçebe mevsimlik tarım işçilerinin çocukları, Türk Tabipler Birliği Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi. Ekim-Kasım-Aralık Sayısı, 18-23.
• Şimşek, Z. (2012). Mevsimlik tarım işçilerinin ve ailelerinin ihtiyaçlarının belirlenmesi araştırması. Ankara: Harran Üniversitesi Tıp Sağlığı Anabilim Dalı ve Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu.
• Tabcu, G. (2015). Mevsimlik tarım işçilerinin ortaokul çağındaki çocuklarının eğitim sorunlarının sosyolojik olarak incelenmesi (Tez No. 383797) [Yüksek lisans tezi, Adıyaman Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Tanır, F. (2012). Adana’da mevsimlik tarım işçiliğinin sorunları. I. Tarım Sağlığı ve Güvenliği Sempozyumu. Şanlıurfa.
• TÜİK, (2020). “TÜİK Haber Bülteni”, Sayı: 33786, 1.5.2020, http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=33786 adresiden 24.01.2024 tarihinde erişilmiştir.
• TÜİK, (2021). https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Cocuk-2021-45633#:~:text=Adrese%20Dayal%C4%B1%20N%C3%BCfus%20Kay%C4%B1t%20Sistemi,7'sini%20k%C4%B1z%20%C3%A7ocuklar%20olu%C5%9Fturdu adresinden 24.01.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Türkoğlu Üstün, K. (2020). Kadının ücretsiz bakım emeğinin azaltılması kapsamında kurumsal çocuk bakım hizmetlerine erişim (kreş) hakkı. Çalışma ve Toplum, 3(66), 1557-1590.
• Uysal, M., Sayilan, F., Yıldız, A., Eylem, T., Türkmen, N., & Korkmaz, N. (2016). The basic educational problems of children of seasonal agricultural workers. Ankara University Journal of Faculty of Educational Sciences (JFES), 49(1), 183-202.
• ÜNİCEF,(2023). [Internet] https://www.unicef.org/protection/child-labour adresinden 24.01.2024 tarihinde erişilmiştir.
• Yavuz, M. (2019). Mevsimlik tarım işçisi çocukların eğitimde yaşadıkları sorunlara yönelik okul yöneticilerinin ve öğretmenlerin görüşleri: Şanlıurfa İli örneği (Tez No. 594317) [Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi]. Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2021). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.