DİYALİZ TEDAVİSİ MALİYETLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI

Yıl 2022, Sayı: 22, 880 - 905, 28.07.2023

Mutlu Bankur , İsmail Ağırbaş

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1187468

Cited By: 1

Öz

Sağlık insanlık için diğer bütün göstergelerden daha öncelikli öneme sahiptir. Hayatta olmaktan sonra yaşamın gereklerini yerine getirebilmek için öncelikli ve olmazsa olmaz olgu sağlıktır. Günümüzde insanların yitirmiş oldukları sağlıklarına kavuşabilmek için yaptıkları sağlık harcamaları sürekli bir artış göstermektedir. Kronik hastalıklar genellikle yavaş ilerleyen, düzenli ve sürekli tedavi, bakım ve izlem gerektiren uzun dönem sağlık sorunlarıdır.
Kronik Böbrek Hastalığı Türkiye’de ve dünyada sürekli artış gösteren önemli bir sağlık sorunudur. Hastalığın artan sıklığı, yaşam kalitesini önemli bir seviyede etkilemesi, farkındalığının toplum tarafından oldukça düşük olması ve tedavisinin son derece yüksek maliyetler içermesi nedeniyle toplumsal yükü büyük olan bir hastalıktır.
Bu çalışmada; Türkiye’de son dönem böbrek yetmezliğinde uygulanan renal replasman tedavisi yöntemlerinden merkez hemodiyalizi, ev hemodiyalizi ve periton diyalizinin doğrudan maliyetlerinin belirlenerek karşılaştırılması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda geri ödeme kurumu perspektifi esas alınmış olup, Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumunca diyaliz hastalarına yapılan tüm harcamalar ortaya konulmuştur. Çalışma verilerinin belirli bir dönemi kapsaması nedeniyle bu çalışma kesitsel türde bir çalışmadır.
Verilerin analiz edilmesinde farklı istatistiksel yöntemlerden faydalanılmış olup, öncelikle tanımlayıcı bulgular frekans analizi ve çeşitli grafikler aracılığıyla sunulmuştur.
Son dönme böbrek yetmezliği tedavisinde kullanılan diyailz tedavilerinin birbirlerine üstünlükleri noktasında literatürdeki çalışmalarda bir kesinlik bulunmamaktadır. Ancak çalışmada ev hemodiyalizi kişi başı ortalama maliyetinin diğer diyaliz türlerine göre düşük olarak saptanması ve aynı zamanda düşük hastaneye yatış sayıları nedeniyle tercih edilmelidir. Bu nedenle Sosyal Güvenlik Kurumunun bu uygulamanın yaygınlaştırılması için Sağlık Uygulama Tebliğinde teşvik edici düzenlemeler yapması uygun olabilir.

Anahtar Kelimeler

Diyaliz, Kronik Böbrek Yetmezliği, Maliyet, Sağlık Ekonomisi.

Kaynakça

• Acar C (2016). Kronik Böbrek Yetmezliği Hastalarında Hemodiyaliz Uygulaması Sırasında Besin Tüketme Miktarının Kan Basıncına Etkisi, Yüksek Lisans Tezi, Acıbadem Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dâhili Hastalıklar Hemşireliği Anabilim Dalı, İstanbul.
• Atapour A, Eshaghian A, Taheri D, Dolatkhah S (2015). Hemodialysis versus peritoneal dialysis, which is cost-effective? Saudi J Kidney Dis Transpl. 2015 Sep;26 (5):962-5.
• Beaudry A, Ferguson Tw, Rigatto C, Tangri N, Dumanski S, Komenda P (2018). Cost of Dialysis Therapy by Modality in Manitoba. Clin J Am Soc Nephrol. 2018 Aug 7;13(8):1197-1203.
• Chen J. Y, Wan, E, Choi, E, Chan, A, Chan, K, Tsang, J, & Lam, C (2017). The Health-Related Quality of Life of Chinese Patients on Hemodialysis and Peritoneal Dialysis. The patient, 10(6), 799–808.
• Çakır, N. Z. (2019). Sağlık Harcamalarını Etkileyen Faktörlerin Panel Tobit Modelleri İle Analizi: Avrupa birliği Ülkeleri Uygulaması. İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Efe D (2012). Hemodiyaliz Tedavisi Alan Bireylerin Diyet ve Sıvı Kısıtlamasına Uyumu ve Etkileyen Faktörler. Erciyes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kayseri.
• GBD 2019 Diseases and Injuries Collaborators (2020). Global burden of 369 diseases and injuries in 204 countries and territories, 1990-2019: a systematic analysis for the Global Burden of Disease Study 2019. Lancet (London, England), 396 (10258), 1204–1222.
• Gökçe S. (2010). Renal Replasman Tedavisi Alan Hastalarda Yaşam Kalitesi, Uzmanlık Tezi, İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Anabilim Dalı, İstanbul.
• Klarenbach S, Manns B (2009). Economic evaluation of dialysis therapies, Seminars in Nephrology, 29 (5):524-532.
• Natıonal Kidney Foundatıon, NKF (2002). Clinical practice guidelines for chronic kidney disease: evaluation, classification and stratification, Am J Kidney Dis, 39(2):1-266.
• Karopadi A, Mason G, Rettore E, Ronco C (2013). Cost of peritoneal dialysis and haemodialysis across the world. Nephrol Dial Transplant. 2013 Oct; 28(10):2553-69.
• Malindretos P, Sarafidis P, Spaia S, Sioulis A, Zeggos N, Raptis V, Kitos V, Koronis C, Kabouris C, Zili S, Grekas D. Adaptation and validation of the Kidney Disease Quality of Life-Short Form questionnaire in the Greek language. Am J Nephrol. 2010; 31 (1):9-14.
• Moreno F, López Gomez, J. M., Sanz-Guajardo, D, Jofre, R, & Valderrábano, F. (1996). Quality of life in dialysis patients. A spanish multicentre study. Spanish Cooperative Renal Patients Quality of Life Study Group. Nephrology, dialysis, transplantation: official publication of the European Dialysis and Transplant Association - European Renal Association, 11 Suppl 2, 125–129.
• Ören Besey G (2010). Hemodiyaliz Ve Periton Diyalizi Olan Hastaların Yaşam Kalitesi Ve Öz-Bakım Gücünü Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Doktora Tezi, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Özlem KS (2007). Organ ve doku naklinin yasal ve etik açıdan incelenmesi, TBB Dergisi, 73:174-195. Öztürk, S (2014). Kronik Böbrek Yetmezliği Olan Hastaların Kendini Algılama Durumunun Yaşam Kalitesi Üzerine Etkisi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Rodrıguez CA, Perez FM, Bouza P, Garcıa FT, Valdes F (1996). The economic cost of dialysis: a comparison between peritoneal dialysis and in-center hemodialysis in a spanish unit” advances in peritoneal dialysis, Adv Perit Dial, 12(3):93-96.
• Sağlık Bakanlığı (SB) (2004). OECD Sağlık Hesapları Sistemine Göre Türkiye Ulusal Sağlık Hesapları 1999-2000. Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkez Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü
• San A (2009). Ülkemizde Hemodiyalizin Tarihçesi. Hekimler İçin Hemodiyaliz Kaynak Kitabı. Ed: Arık N, Ateş K, Süleymanlar, G, Tonbul HZ, Türk S, Yıldız A, Güneş Kitabevi, Ankara.
• Serdengeçti K, Seyahi N (2009). Diyaliz Endikasyonları ve Renal Raplasman Tedavisi Seçimi. Hekimler İçin Hemodiyaliz Kaynak Kitabı. Ed.: Arık N, Ateş K, Süleymanlar, G, Tonbul HZ, Türk S, Yıldız A, Güneş Kitabevi, Ankara.
• Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) (2021). Faaliyet Raporu. Erişim Adresi: [https://www.sgk.gov.tr/Politikalar/Kurumsal/b55336ad-0af5-4e78-a7c5-79734c4c476f/]. Erişim Tarihi: 08.03.2022 Squıfflett JP (2012). The history of kidney transplantation: past, present and future (with special references to the belgian history,1-40. Erişim Adresi: [http://cdn.intechopen.com/pdfs/19039/InTechThe_history_of_kidney_transplantation_past_present_and_future_with_special_references_to_the_belgian_history_.pdf]. Erişim Tarihi: 08/01/2022.
• Süleymanlar G, Serdengeçti K, Altıparmak M (2010). Türkiye’de Nefroloji – Diyaliz ve Transplantasyon Registry 2009. 1. Baskı, İstanbul: Metris Matbaacılık, 2010: 3-28. Şentürk, B. (2019). Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Cepten Sağlık Harcamaları Üzerine Etkisi. Muğla: Muğla Sıtkı Kocaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toprak H (2018). Kronik Böbrek Hastalığı Eğitimi Ve Periton Diyalizinin Önemi Ve Maliyet Analizi Yüksek Lisans Tezi Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Yönetimi Anabilim Dalı Hastane Ve Sağlık Kurumları Yönetimi Bilim Dalı.
• Türkiye Halk Sağlığı Kurumu (THSK) (2014). Türkiye Böbrek Hastalıkları Önleme ve Kontrol Programı Eylem Planı (2014-2017), Ankara.
• Trivedi H. S Pang, Campbell A, Saab, P (2002). Slowing the progression of chronic renal failure: Economic benefits and patients’ perspectives. American Journal of Kidney Diseases, 39(4), 721–729.
• Türker P (2019). Kronik Böbrek Yetmezliği Gelişen Diyabetli Bireylerde Beslenme Tedavisi Bes Diy Derg 2019; 47(Özel Sayı):74-81
• U. S. Renal Data System, USRDS (2019). Annual Data Report: Atlas of End Stage Renal Disease in the United States. National Institutes of Health, National Institute of Diabetes and Digestive and Kidney Diseases, Bethesda, 2019.
• U. S. Renal Data System, USRDS (2021). Atlas of Chronic Kidney Disease and End-Stage Renal Disease in the United States. Annual Data Report. https://adr.usrds.org/2021/end-stage-renal-disease/9-healthcare-expenditures-for-persons-with-esrd [Erişim Tarihi: 08.03.2022.]
• Ünal, E. Ö. (2017). Türkiyede Seçilmiş Temel Sağlık Göstergeleri İle Kişi Başı GSYİH ve Sağlık Harcamaları Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. İstanbul: Okan Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Üstündağ H, Gül A, Zengin N, Aydın M (2007). Böbrek Nakli Yapılan Hastalarda Yaşam Kalitesi, Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, Cilt:2, Sayı:6 (2007)
• Yang F, Lau T, Luo N. Cost-effectiveness of haemodialysis and peritoneal dialysis for patients with end-stage renal disease in Singapore. Nephrology (Carlton). 2016 Aug; 21(8):669-77.
• Wang V, Vilme H, Maciejewski M.L, Boulware L.E (2016) The Economic Burden of Chronic Kidney Disease and End-Stage Renal Disease, Seminars in Nephrology, Volume 36, Issue 4,2016, Pages 319-330, ISSN 0270-9295.
• Wong CKH, Chen J, Fung SKS, Mok MMY, Cheng YL, Kong I, LO WK, Lui SL, Chan TM, Lam CLK (2019). Direct and indirect costs of end-stage renal disease patients in the first and second years after initiation of nocturnal home haemodialysis, hospital haemodialysis and peritoneal dialysis. Nephrol Dial Transplant. 2019 Sep 1;34(9):1565-1576.