Sami Paşazade Sezai'nin “Pandomima” Hikâyesindeki Sembol ve Çağrışımlar

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 330 - 346, 30.12.2019

Selami Alan , Büşra Koçak

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.619200

Öz

Türk
edebiyatında 19. yüzyıla kadar yalnızca geleneksel anlatılar mevcutken, bu
tarihten itibaren Batı’daki modern edebî türlerden izler taşıyan eserler yazılmaya
başlanmıştır. Türk
edebiyatında tam anlamıyla modern öykücülüğün başlangıcı ise Sami Paşazade
Sezai’nin 1891’de yayımladığı ve Küçük
Şeyler adını verdiği eserde topladığı öyküler olmuştur. Bu öyküler, Sezai
Bey’in hassas kişiliği ve detaycılığından izler taşımaları bakımından
birbirlerine benzemektedir. Sezai Bey bu
hikâyelerde, hikâyenin “küçük şeyler”den oluştuğunu fark eden bir yaklaşımla
günlük yaşamın dikkat çekmeyen, silik tiplerini ele almıştır. Bunu yaparken de
daha yoğun bir ifade biçimi yakalayabilmek için düz bir anlatım yerine
sembollerle, çağrışımlarla dolu mecazî bir anlatım tercih etmiştir. Bu makalede
de yazarın böyle bir yöntemi tercih etmesinin nedenleri ve bu yaklaşımın hikâye
kurgusuna katkıları tespit edilmeye çalışılmıştır. Daha ayrıntılı bir inceleme
yapabilmek için ise Küçük Şeyler’deki
hikâyelerden biri olan “Pandomima” ve özellikle de bu hikâyenin başkişisi olan
Paskal ele alınmıştır. 

Anahtar Kelimeler

Sami Paşazade Sezai, Küçük Şeyler, Pandomima, Modern Türk Hikâyesi

SYMBOL AND CONNOTATIONS IN SAMİPAŞAZADE SEZAİ’S THE STORY OF “PANDOMİMA”

Öz

While
there were only traditional narratives in Turkish literature until the 19th
century, from then on, works like modern literary genres in Western literature
were started to be written. The
beginning of modern narrative in Turkish literature was the stories which Sami
Paşazade Sezai published in 1891 and named as Küçük Şeyler. These stories, resemble each other in that they carry
traces from the delicate personality and elaboration of Sezai Bey. In these
stories, Sezai Bey described the unnoticeable types of everyday life with an
approach that recognizes the story is made up of “little things”. In order to
achieve a more intense expression, he preferred a metaphorical narrative filled
with symbols and connotations, rather than a straight narration.In this
article, the reasons why the author preferred such a method and the contribution
of this approach to story fiction were tried to be determined. In order to make a more detailed study, one of
the stories in Küçük Şeyler,
“Pandomima”, and especially the story of the main character, Paskal, was
discussed. 

Anahtar Kelimeler

Sami Paşazade Sezai, Küçük Şeyler, Pandomima, Modern Turkish Story

Kaynakça

• Abdullah, Fevziye (1958). Samî Paşazâde Sezaî, Türkiyat Mecmuası, 13, 1-30.
• And, Metin (1983). Türk Tiyatrosunun Evreleri, Ankara: Turhan Kitabevi.
• Bergson, Hengri (2014). Gülme -Gülüncün Anlamı Üzerinde Deneme-, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Cebeci, Oğuz (2008). Komik Edebi Türler, İstanbul: İthaki Yayınları.
• Cevizci, Ahmet (1999). Paradigma Felsefe Sözlüğü, İstanbul: Engin Yayıncılık.
• Dalar, Tuba (2019). Sami Paşazade Sezai’nin Pandomima Öyküsünü Zıtlık İmgeleri Üzerinden Okuma Denemesi, Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (KÜSBD), 9 (1), 201-214.
• Daşcıoğlu, Yılmaz & Koç, Okan (2009). Batı Tarzı Türk Hikâyesinin Doğuşu ve Tanzimat’tan Cumhuriyet’e Ana Temalar, Turkish Studies, 4 (1-I), 799-900.
• Demir, Ayşe (2006). Başlangıcından Cumhuriyete Kadar Ana Çizgileriyle Türk Hikâyesi, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, 4 (7), 99-128.
• Demir, Ayşe (2011). Mekânın Hikâyesi Hikâyenin Mekânı, İstanbul: Kesit Yayınları.
• Gökalp, G. Gonca (1999). Osmanlı Dönemi Türk Romanının Başlangıcında Beş Eser, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi Osmanlı’nın 700. Yılı Özel Sayısı, 185-202.
• Gülsün, Ramazan (2015). İnsan Onuru ve Lekelenmeme Hakkı, International Journal of Legal Progress, 1 (2), 16-43.
• Güven, Güler (2009). Sami Paşazade Sezayi ve Eserleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kaplan, Mehmet (1992). Hikâye Tahlilleri, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kerman, Zeynep (1986). Sami Paşazade Sezai, Ankara: Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Kola, Fatma (2016). Aşka Dair Bazı Tasavvurlar (XVI. Yüzyıl Divanlarındaki Aşk Redifli Gazellerden Hareketle), Littera Turca Journal of Turkish Language and Literature, 2 (2), 67-94.
• Özgül, M. Kayahan (2000). Hikâyenin Romanı, Hece Türk Öykücülüğü Özel Sayısı, 4 (46/47), 31-39.
• Özön, M. Nihat (2009). Türkçede Roman, İstanbul: İletişim Yayınları.
• Sâfi, İhsan (2014). Sami Paşazade Sezai’nin Eserlerine Yeniden Bir Bakış, Türk Dili, CVII (752), 83-93.
• Sami Paşazade Sezai (2003). “Pandomima”, Sami Paşazade Sezai – Bütün Eserleri 1, (hzl. Zeynep Kerman), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Şen, Cafer (2017). Cumhuriyet Dönemi Türk Şiirinde Aşkın Halleri/Fenomelojisi, Yeni Türk Edebiyatı Araştırmaları, 9:17, 185-206.
• Tarlan, A. Nihad (1985). Fuzûlî Divanı Şerhi, Ankara: Akçağ Yayınları.
• Temizsu, Mustafa (2017). Sâmipaşazâde Sezâi’nin Öykülerinde Anlatıbilimsel Bir Unsur Olarak Karakterizasyon, TÜRÜK Uluslararası Dil, Edebiyat ve Halkbilimi Araştırmaları Dergisi, 5:11, 318-329.
• Törenek, Mehmet (1998). Hikâyeciliğimize Düşen Cemre: Küçük Şeyler, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 9, 139-143.
• Türkçe Sözlük (2011). Ş. H. Akalın (Haz.), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Ünaydın, R. Eşref (2000). Diyorlar Ki, Ş. Kutlu (Haz.), Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Yivli, Oktay (2016). Modern Türk Öyküsünde Alt Türler (1890-1950), Erdem Dergisi, 70, 85-103.