Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi Anlatısına Edim Bilimsel Bir Yaklaşım

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 290 - 306, 27.04.2023

Yahya Kemal Beyitoğlu

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1226842

Öz

Türk dili, edebiyatı, tarihi ve kültürü bakımından büyük önem taşıyan eserlerden biri Dede Korkut Kitabı’dır. Şimdiye kadar pek çok yönden ele alınan eser, yakın zamanda keşfedilen Günbed yazması ile yeni çalışmalara kapı aralamıştır. İran’ın Gülistan eyaletine bağlı Türkmen Sahra bölgesinin Günbed kentinde bulunan bu yazma, eserle ilgili yeni bilgilere ulaşılmasını da sağlamıştır. Yazmanın en dikkat çeken yönü ise içerisinde Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi adı verilen ve önceki nüshalarda olmayan bir anlatının (boy) yer almasıdır. Bu çalışmada Salur Kazan’ın Yedi Başlı Ejderhayı Öldürmesi anlatısı, edim biliminin söz edimleri kuramı bağlamında ele alınmıştır. Edim bilimi, kısaca dille insan arasındaki ilişkiyi inceleyen dil bilimi dalı olarak tanımlanabilir. Söz edimleri kuramı ise Austin tarafından temelleri atılıp Searle tarafından geliştirilen ve bir edimin hem eylem hem de sözle eşzamanlı gerçekleştirilmesi mantığına dayanan kuramdır. Anlatıda tespit edilen söz edimleri, Searl’ün söz edimleri sınıflandırması (kesinleyiciler, yönelticiler, dışavurucular, yükleyiciler ve bildirgeler) esas alınarak beş başlık altında incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Kİtabı, Günbed Yazması, Salur Kazan, yedi başlı ejderha, edim bilimi, söz edimleri kuramı

A PRACMATİC APPROACH TO THE NARRATİVE OF SALUR KAZAN KİLLİNG THE SEVEN-HEADED DRAGON

Öz

One of the works of great importance in terms of Turkish language, literature, history and culture is the Dede Korkut Book. The work, which has been handled in many ways so far, has opened the door to new studies with the recently discovered Günbed manuscript. This manuscript, which was found in the city of Günbed in the Turkmen Sahara region of Iranian's Gulistan province, also provided access to new information about the work. The most striking aspect of the manuscript is that there is a narrative (epos) called Salur Kazan's Killing the Seven-Headed Dragon and which was not present in the previous copies. In this study, the narrative of Salur Kazan's Killing the Seven-Headed Dragon is discussed in the context of the speech act theory of pragmatics. Pragmatics can be briefly defined as the branch of linguistics that examines the relationship between language and human. Speech act theory, on the other hand, is a theory based on the logic of simultaneous realization of an act with both action and speech, and developed by Searle, the foundations of which were laid by Austin. Speech acts identified in the narrative were examined under five headings based on Searl's classification of speech acts (assertives, directives, expressives, commissives and declarations).

Anahtar Kelimeler

Dede Korkut Book, Günbed manuscript, Salur Kazan, seven-headed dragon, pragmatics, speech acts theory

Kaynakça

• Börekçi, Muhsine (2021). “Yunus Emre Divanında Söz Edimleri”. Ildırı, Nursan & Kotan, Hüsna (Ed.) Uluslararası Yunus Emre ve Dünden Bugüne Türkçe Sempozyumu Bildiriler Kitabı (s. 46-57). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Yayınları.
• Crystal, David (1985). A Dictionary of Linguistics and Phonetics (2nd edition). Oxford: Blackwell.
• Daşdemir, Muharrem (2010). “Dedem Korkut Kitabı”. Türk Dili Araştırmaları Yıllığı - Belleten, 58 (2), 67-90.