Gerçekçi Eleştiri Kuramının Sınırlarında Bir Tiyatro Eleştirmeni: Reşat Nuri Güntekin

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 68 - 86, 27.04.2023

Bilal Kas

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1226931

Cited By: 1

Öz

Öz
Roman türündeki eserleriyle tanınan Reşat Nuri Güntekin, 1911’de bir tiyatro eleştirisi yazısıyla başladığı yazıcılık faaliyetlerine bir tiyatro eseriyle nokta koyar. Romanlarında etkisinde kaldığı realist tavrı diğer türdeki eserlerinde de gösterir. Tiyatrolarını kaleme alırken ve başka yazarlara ait tiyatro eserlerini tenkit ederken gerçekçi eleştirinin ilkelerinden ayrılmaz. Türk tiyatrosunun teşekkül ettiği seneleri bizzat hem bir tiyatro yazarı olarak hem de bir eleştirmen ve seyirci sıfatıyla takip eden Reşat Nuri, gerçekçi eleştirinin bilimsellik, tarafsızlık, sahnede gerçekliğin yansıtılması gibi ilkelerini göz önünde tutarak eser tahlilleri yapar. Yaklaşık yarım asırlık bir tecrübe dâhilinde birçok eleştiri yazısı kaleme alan Güntekin’in yazılarının gerçekçi eleştirinin ilkeleri başlığı altında incelenmesiyle Türk tiyatrosuna emek vermiş bir eleştirmenin tenkitçi yanı irdelendiği kadar Türk tiyatrosunun sahne, oyunculuk, dekor, millî bir tavır kazanma konularında nereden nereye geldiğinin tespiti de yapılmış olur. Reşat Nuri; modern tiyatro insanları ve araştırmacıları tarafından telif, tercüme ve adaptasyon eserlerle Batı’dan ithal ettiği bir tür olan tiyatroyu, modern manada oyuncusu, sahnesi, sahne ve seyirci kültürü olmayan bir ülkede yaşatmaya çalışan devir ortamına yön verecek sayılı eleştirmenlerden biri olarak sayılır. Tiyatronun Batı kültüründeki tarihine, bu edebî türün teknik unsurlarına sahip olan Güntekin’in eleştiri yazılarının tahliliyle sanatçının üzerinde fazla durulmamış tiyatro tenkitçiliği makalede değerlendirilerek Reşat Nuri’nin edebî kişiliğine bir katkı sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Darülbedayi, gerçekçi eleştiri, Reşat Nuri Güntekin, Tiyatro, Türk Tiyatrosu

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

A THEATER CRITIC AT THE BOUNDARIES OF REALISTIC CRITICAL THEORY: REŞAT NURİ GÜNTEKİN

Öz

Abstract
Known for his novels, Reşat Nuri Güntekin puts an end to his writing activities, which he started with a theater criticism in 1911, with a theater piece. He shows the realist attitude that he was influenced by in his novels in his other works as well. While writing his plays and criticizing the plays of other authors, he does not depart from the principles of realistic criticism. Reşat Nuri, who followed the years when Turkish theater was formed, both as a playwright and as a critic and audience, analyzes works by considering the principles of realistic criticism such as scientificity, impartiality, and reflecting reality on the stage. By examining the writings of Güntekin, who has written many criticisms within the scope of nearly half a century of experience, under the title of the principles of realistic criticism, the critical side of a critic who has worked for Turkish theater is examined, as well as the determination of where the Turkish theater has come from in terms of stage, acting, decor, and gaining a national attitude. It is possible. Resat Nuri; He is counted as one of the few critics who will shape the period environment that tries to keep the theater, which is a genre imported from the West with copyrighted, translated and adapted works by modern theater people and researchers, in a country that does not have an actor, stage, stage and audience culture in the modern sense. With the analysis of Güntekin's criticism writings, which has the history of theater in Western culture and the technical elements of this literary genre, the artist's theatrical criticism, which has not been emphasized much, is evaluated in the article, and a contribution is made to Reşat Nuri's literary personality.

Anahtar Kelimeler

Darülbedayi, realictic criticism, Reşat Nuri Güntekin, theatre, Turkish theatre

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• And, Metin (1967). “Reşat Nuri Güntekin’in Cumhuriyet’ten Önceki Tiyatro Çalışmaları”. Türk Dili. XVI (191). ss. 847- 851.
• And, Metin (1971). Meşrutiyet Döneminde Türk Tiyatrosu (1908- 1923). Ankara: İş Bankası Kültür Yayınları.
• And, Metin (1999). Osmanlı Tiyatrosu. Ankara: Dost Kitabevi Yayınları.