PROJECTIONS OF SINGLE EFFECT THEORY IN ENGIN TÜRKGELDI'S STORY

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 672 - 683, 30.12.2023

Mustafa Karadeniz

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1358036

Öz

Engin Türkgeldi is one of the young writers of contemporary Turkish storytelling. Türkgeldi's first printed short story book Orada Bir Yerde was published in 2017. Although the book consists of ten different stories, it draws attention with its integrity in terms of language, fiction and content. The fact that the stories it contains develop on the axis of individual characters, events and situations, and have a short and intense narrative, allows to evaluate Orada Bir Yerde in the light of Edgar Allan Poe's single effect theory. The stories in the book have a tight plot that progresses with references to each other. Türkgeldi settles into a fictional universe that he knows and desires, and narrates the extraordinary events and situations experienced by strange, lonely and eccentric individuals in this universe in a very fluent language. The fictional partnerships in the stories are also supported by elements such as atmosphere, time and space. For example, no definite place and time information is given in the stories. Events and situations take place in an indefinite location that is not directly named, either before or after events such as the “War in the North”, “plague” and “transition of the comet”. The uncanny/strange events and characters of the general atmosphere of the stories also reinforce this uncertainty. Another aspect that unites the stories in the book is Türkgeldi's skillful use of the element of tension and curiosity. The feelings of tension and curiosity that start from the first scene of the stories are preserved until the last scene. Although these parallels create a fictional monotony in the stories, it can be said that this is a very attractive and qualified similarity for the reader. This article aims to present the main features of Engin Türkgeldi's storytelling in the context of Poe's single effect theory.

Anahtar Kelimeler

Engin Türkgeldi, Orada Bir Yerde, story, single effect theory

Engin Türkgeldi'nin Öykücülüğünde Tek Etki Kuramının İzdüşümleri

Öz

Engin Türkgeldi çağdaş Türk öykücülüğünün genç yazarlarından biridir. Türkgeldi’nin ilk matbu öykü kitabı olan Orada Bir Yerde 2017 yılında yayımlanır. Kitap, on farklı öyküden oluşmasına rağmen, dil, kurgu ve muhteva bakımından sahip olduğu bütünlükle dikkat çeker. İçerdiği öykülerin tekil karakterler, olay ve durumlar ekseninde gelişen kısa ve yoğun bir anlatıma sahip oluşu Orada Bir Yerde’yi Edgar Allan Poe’nun tek etki kuramı ışığında değerlendirmeye imkân verir. Kitaptaki öyküler, sürekli birbirine göndermelerle ilerleyen sıkı bir kurguya sahiptir. Türkgeldi bildiği ve arzuladığı bir kurmaca evrenin içine yerleşerek bu evrendeki tuhaf, yalnız ve ayrıksı bireylerin yaşadıkları sıra dışı olay ve durumları çok akıcı bir dille aktarır. Öykülerin içerdiği kurgusal ortaklıklar atmosfer, zaman ve mekân gibi unsurlarla da desteklenir. Söz gelimi öykülerde kesin bir mekân ve zaman bilgisi verilmez. Olaylar ve durumlar “Kuzey Savaşı”, “Salgın hastalık” ve “kuyrukluyıldızın geçişi” gibi olayların öncesinde veya sonrasında, adı doğrudan verilmeyen, belirsiz bir mekânda geçer. Öykülerin genel atmosferinin sahip olduğu tekinsiz/tuhaf olaylar ve karakterler de bu belirsizliği pekiştirir. Kitaptaki öyküleri ortaklaştıran bir diğer husus, Türkgeldi’nin gerilim ve merak unsurunu ustalıkla kullanabilmesidir. Öykülerin ilk sahnesinden itibaren başlayan gerilim ve merak duyguları son sahneye kadar muhafaza edilir. İşaret edilen bu paralellikler öykülerde kurgusal bir tekdüzelik yaratsa da okur açısından bunun çok cazip ve nitelikli bir benzerlik olduğu söylenebilir. Bu makale, Engin Türkgeldi’nin öykücülüğünün temel özelliklerini Poe’nun tek etki kuramı bağlamında serimlemeyi amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Engin Türkgeldi, Orada Bir Yerde, öykü, tek etki kuramı

Kaynakça

• Blodgett, Harold (1996). “Kısa Öykü Tekniği”. Adam Öykü. S. 2: 58-83.
• Eagleton, Terry (2015). Edebiyat Nasıl Okunur. Elif Ersavcı (Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Evis, Ahmet (2018). “Aslı Erdoğan’ın Mucizevi Mandarin Öyküsünde Mekân-İnsan İlişkisi”. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. S. 40: 269-278.
• Koçak, Orhan (2023). “Zamanımız İçin Bir Kitap”. Romanın Kaygısı. İstanbul: Metis Yayınları.
• May, Charles E. (2010). Edgar Allen Poe. Hivren Demir Atay (Çev.). İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Özbayrak, Ali Oktay (2017). “Engin Türkgeldi: Orada Bir Yerde Belirsizliğin Etrafında Gerçeklik Arayışları”. Türk Dili. C./S. CX (789): 100-103.