Haber Çevirisinde Makine Çevirisi Araçlarının Kullanımına Yönelik Bir İnceleme: Google Translate ve DeepL Örneği

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 1, 259 - 276, 29.04.2024

Betül Özcan Dost

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1414417

Öz

Öz
Küreselleşme hayatın her alanında kendini hissettirirken dünyada olup bitenlerden haberdar olma isteği ve ihtiyacı da giderek daha önemli hale gelmektedir. Dolayısıyla çeviriye duyulan ihtiyaç da bu istek ve ihtiyacın bir sonucu olarak artmaktadır. Teknoloji ise haberlerin yayılmasına her zamankinden daha fazla yardımcı olmaya başlamıştır. Teknolojik gelişmeler sayesinde insanlar dünyanın dört bir yanından haberlere ulaşabilmektedir. Bu gelişmeler de çeviriye olan ihtiyacı beraberinde getirmektedir. Son zamanlarda sıklıkla kullanılan makine çevirisi araçları ise çeviri ihtiyacını ortadan kaldırmamakta, ancak dünyanın dört bir yanındaki haberlerin çevirilerine ulaşmayı kolaylaştırmaktadır. Haber çevirisine duyulan ihtiyaç ve teknolojinin bunu sağlamadaki rolü nedeniyle konu ile ilgili çalışmalar önem kazanmıştır. Bu noktadan hareketle, bu çalışmanın amacı İspanyol El País gazetesinde yer alan haber başlıklarının Google Translate ve DeepL makine çevirisi araçları kullanılarak yapılan çevirilerini karşılaştırmalı olarak incelemektir. Bu çalışma kapsamında, 6 Şubat 2023 tarihinde Türkiye'de meydana gelen depremler ile ilgili El País gazetesinde yer alan 90 haber başlığı seçilmiştir. Söz konusu başlıklar Google Translate ve DeepL makine çevirisi araçları ile çevrilmiş ve kaynak metinle karşılaştırıldığında kayıplar tespit edilmiştir. Her iki çeviri karşılaştırmalı olarak incelenmiştir. Elde edilen veriler çevirilerde karşılaşılan kayıpların ortak sebeplerinin dilbilgisi hatası, eksik çeviri, eklemeler, sözcük seçimi hatası, anlamın yanlış aktarılması/aktarılamaması, erek dile uygun olmayan sözcük/ifade kullanımı, erek dilde anlam taşımayan sözcük/ifade kullanımı, erek dilde yanlış anlaşılmaya yol açabilecek sözcük/ifade kullanımı, kısaltmaların anlamlı şekilde çevrilememesi ve vurgu eksikliği olduğunu göstermiştir. Diğer yandan, yalnızca Google Translate çeviri aracı tarafından yapılan çeviride özel isimlerin çevirisi konusunda kayıp yaşandığı tespit edilmiştir.
Anahtar sözcükler: çeviride kayıp, haber çevirisi, makine çevirisi, Google Translate, DeepL

Anahtar Kelimeler

çeviride kayıp, haber çevirisi, makine çevirisi, Google Translate, DeepL

An Analysis on the Use of Machine Translation Tools in News Translation: The Case of Google Translate and DeepL

Öz

Abstract
While globalization makes itself felt in every aspect of life, the desire and the need to be informed about what is happening worldwide is becoming increasingly important. Therefore, the need for translation is increasing due to this desire and need. Technology has begun to help spread the news more than ever. Thanks to technological developments, people can access news from all over the world. These developments also bring about the need for translation. Machine translation tools, frequently used recently, do not eliminate the need for translation, but they make it easier to access translations of news from all around the world. Due to the need for news translation and the role of technology in providing this, studies on the subject have gained importance. From this point of view, this study aims to comparatively examine the translations of news headlines in the Spanish newspaper El País using Google Translate and DeepL machine translation tools. Within the scope of this study, 90 news headlines in El País newspaper about the earthquakes that occurred in Turkey on February 6, 2023 were selected. The headlines were translated with Google Translate and DeepL machine translation tools, and losses from the source text were detected. Both of the translations were examined comparatively. The data obtained showed that the common reasons for the losses in the translations were grammatical errors, incomplete translations, additions, word choice errors, incorrect transfer of meaning/the failure to transfer the meaning, use of words/expressions that are not suitable for the target language, use of words/expressions that do not have meaning in the target language, use of words/expressions which might lead to misunderstanding in the target language, the failure to translate abbreviations meaningfully and lack of emphasis. On the other hand, it was observed that there was a loss in the translation of proper names only in the Google Translate tool translation.

Anahtar Kelimeler

loss in translation, news translation, machine translation, Google Translate, DeepL

Kaynakça

• AFAD. (2023, Şubat 6). Kahramanmaraş (Pazarcık ve Elbistan) Depremleri Saha Çalışmaları Ön Değerlendirme Raporu. https://deprem.afad.gov.tr/content/137
• Aslan, E. (2019). Makine Çevirisi. İstanbul: Hiperyayın.
• Bielsa, E. (2007). Translation in Global News Agencies. Target. 19 (1). https://doi.org/10.1075/target.19.1.08bie.
• Bielsa, E. (2016). News translation: Global or Cosmopolitan Connections?. Media, Culture & Society, 38(2), 196–211. https://doi.org10.1177/0163443715613635
• Bulut, A. (2015). Basından Örneklerle Çeviride İdeoloji: İdeolojik Çeviri. İstanbul: Multilingual.
• Bulut, A. (2015). Tercüme Hatası!? Çeviribilim Yayınları.
• Can, M. Z., & Gezer, G. (2018). Haber Çevirilerinde Yerlileştirme Stratejileri Olarak Etnomerkezci Eritme ve Saldırgan Sadakat. Journal of History School, 11(3), 1–37. https://doi.org/10.14225/JOH1460
• DeepL (t.y.). About DeepL. https://www.deepl.com/en/publisher/
• DeepL (t.y.). The translation app for wherever you go—DeepL for Android. https://www.deepl.com/tr/android-app/
• Dorrimanesh, P., Aqili, S. V. & Aghagolzadeh, F. (2023). News Translation: A Unique Form of Communication Production. Journal of Language and Translation. 13(1), 193-208.
• El País. (2023, Mayıs 22). Terremoto Turquía y Siria 2023. https://elpais.com/noticias/terremoto-turquia-siria-2023/
• Garip, S. (2023). Sosyal Bilimlerde Nicel Araştırma Geleneği Üzerine Kuramsal Bir İnceleme. International Journal of Social Science Research. 12(1), 1-19.
• Google Translate. (t.y.). https://translate.google.com/?hl=tr
• Hutchins, J., & Somers, H. (1992). An Introduction to Machine Translation. Londra: Academic Press Limited.
• Karataş, Z. (2015). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Manevi Temelli Sosyal Hizmet Araştırmaları Dergisi. 1(1), 62-80.
• Koçlu, S. (2021). Akademik Çeviri Eğitiminde Haber Çevirisi: Müfredat İncelemesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(114), 370–390. https://doi.org/10.29228/ASOS.49266
• Korkmaz, İ. (2019). Makine Çevirisinin Kısa Tarihçesi. International Journal of Social Humanities Sciences Research, 6 (32), 155–166. https://doi.org/10.26450/jshsr.1030
• Lefevere, A. (1992). Translation, rewriting and the manipulation of literary fame. Routledge.
• Lin, Y. (2023). The relationship between machine translation and human translation in the era of artificial intelligence machine translation. Applied and Computational Engineering. 5, 133-138. https://doi.org/10.54254/2755-2721/5/20230547
• Moltzau, A. (2020, Temmuz, 23). The History of Google Translate. What if we could understand each other more easily?. https://alexmoltzau.medium.com/the-history-of-google-translate-fcbe9de3c10e Nida, E. (1975). Language, structure and translation. Standford University Press.
• Odacıoğlu, M. C. (2022). Makine Çevirisi Çıktılarının Post-Editing İşleminde Çevirmenlere Bazı Öneriler. International Journal of Languages Education, 10(3), 115–125. https://doi.org/10.29228/ijlet.63373
• Orrega Carmona, D. (2022). Machine translation in everyone’s hands- Adoption and changes among general users of MT. Revista Tradumàtica, (20), 322-339. 322-339. https://doi.org/10.5565/rev/tradumatica.324
• Önel, H. İ. (2007). Haberin Geleceği: Gazetelerle İlgili Bilgi Hizmetlerinin Yapılanması ve Kullanımı. Bilgi Dünyası, 8(1), 99–122. https://doi.org/10.15612/BD.2007.357
• Özgür, A. (2011). İngilizce-Türkçe Haber Çeviri Teknikleri. Antalya: Alanya Gazeteciler Cemiyeti Yayınları. Prisa. (t.y.). El País. https://www.prisa.com/en/info/el-pais-1
• Son, J. & Bo-Young. (2023). Translation Performance from the User’s Perspective of Large Language Models and Neural Machine Translation Systems. Information. 14. 574. https://doi.org/10.3390/info14100574.
• Sorby, S. (2006). Translating news from English to Chinese: complimentary and derogatory language usage. In Bassnett, Susan and Kyle Conway, eds. Translation in global news. Coventry: University of Warwick. 113–126.
• Turovsky, B. (2016, Nisan 28). Ten Years of Google Translate. https://www.blog.google/products/translate/ten-years-of-google-translate/
• Wang, Y. (2024). Research on artificial intelligence machine translation based on BP neural algorithm. ICST Transactions on Scalable Information Systems. https://doi.org/10.4108/eetsis.5075
• Yetkin Karakoç, N. (2020). Basındaki Haber Çevirilerine Çeviribilim ve Çeviri Eğitimi Açısından Bir Bakış. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 37(1), 59-69. https://doi.org/10.32600/huefd.519750