Ahmet Haşim'in Şiirlerinde Tema

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 619 - 636, 29.08.2024

Gülten Bulduker

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1476362

Öz

Öz
Eserlerini ağırlıklı olarak bir veya birden fazla tema etrafında kaleme alan sanatkârların, dar bir sanat evreni olduğu söylense de hüküm vermekte acele etmemek gerekir. Çünkü sanatkârın bütün eserleri ya da herhangi bir türde verdiği eserleri incelendiğinde benzer düşüncelerin, duyguların çok zengin imgelem ve çağrışım gücüyle aktarıldığı görülebilir. Tıpkı modern Türk şiirinin kurucu şairlerinden biri olan Ahmet Hâşim’in şiirlerinde olduğu gibi. İlk bakışta dar görünen Ahmet Hâşim’in şiir dünyası, musiki ve renkli betimlemelerle genişler.
Ahmet Hâşim’in şiir evreninin dar olması, onun toplumsal konulara şiirinin kapılarını kapatmış olmasıyla doğrudan ilgilidir. O, has şiirin prensipleri doğrultusunda bireysel duygu ve heyecanlarını dile getirmiştir; bütün şiirlerini, tek tema veya temel bir güç ekseninde kurgulamıştır. Bu özelliğinden dolayı onun şiirleri, Jean-Paul Weber’in “mono-thematique” (tek tema) ve Leo Spitzer’in “etymon spirtuel” (temel, güç) adını verdiği tema inceleme yöntemleri ışığında okunabilir. Bu yöntemler, bir yazarın/şairin eserlerinde ağırlıklı olarak bir veya birkaç tema etrafında dönüp durduğunu dile getirir. Ahmet Hamdi Tanpınar’ın sözünü ettiği mythe personnel (personel mit) düşüncesi de şairlerin bir veya birkaç tema etrafında hareket ettikleri kabulüne dayanır. Denilebilir ki her iki yaklaşımda da önemli olan her temanın çok farklı görünüşte edebî eserde kendini açığa vurabilmesidir.
Çalışma Ahmet Hâşim’in şiirlerini, hangi asli tema üzerine kurduğu ve bunun ekseninde de hangi yan temaların hareket ettiği tespitine dayanmaktadır. Buradan hareketle şairin şiirlerin şiirlerinin merkezinde “realiteden hatıralara ve hayallere kaçış” temi olduğu ve bunun etrafında da daha çok ümitsizlik çağrıştıran duyguların yer aldığını tespit edilmiştir. İncelen her bir şiirin duygu dokusunun bir diğerini çoğu kez bütünlediği ve merkezi tema etrafında döndüğü görülmüştür. Bu baskın duyguları birbirinden koparmak pek mümkün olmasa da bu çalışmada, şairin iç dünyasını yansıtabilmek adına bunlar, birkaç alt başlık altında değerlendirilmiştir.
Anahtar Kelimeler: Ahmet Hâşim, hayal, gerçek, hatıra, kaçış, aşk, yalnızlık.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hâşim, hayal, gerçek, hatıra, kaçış, aşk, yalnızlık

Themes in Ahmet Hâşim's Poetry

Öz

Although it is said that the artists who write their works mainly around one or more themes have a narrow artistic universe, we should not rush to judgement. Because when all the works of the artist or their works in any genre are examined, it can be seen that similar thoughts and feelings are conveyed with a very rich power of imagination and association. Just like in the poems of Ahmet Hâşim, who is one of the founding poets of Turkish poetry. Hâşim’s poetic world, which may seem narrow at first glance, expands with music and colorful descriptions.
The narrowness of Hâşim’s poetic universe is directly related to the fact that he closed the doors of his poetry to social issues. He expressed his individual emotions and excitement in line with the principles of lyric poetry, and constructed all his poems around a single theme or a central force. Due to this characteristic, his poems can be interpreted in light of the theme analysis methods named “mono-thématique” (single theme) by Jean-Paul Weber and “étymon spiritual” (fundamental force) by Leo Spitzer. These methods articulate that a writer/poet predominantly revolves around one or a few themes in their works. The concept of “mythe personnel” (personal myth) mentioned by Ahmet Hamdi Tanpınar is also based on the assumption that poets revolve around one or a few themes. It can be said that what matters in both approaches is the ability of each theme to manifest itself in very different-looking literary works.
The study is based on determining the main theme on which Ahmet Hâşim built his poems and which side themes move around this. Based on this, it has been determined that the theme of "escape from reality to memories and dreams" is at the center of the poet's poems, and around this there are emotions that evoke hopelessness. It has been observed that the emotional texture of each poem examined often complements each other and revolves around the central theme. Although it is not possible to separate these dominant emotions from each other, in this study they are evaluated under several subheadings in order to reflect the inner world of the poet.
Keywords: Ahmet Hâşim, imagination, reality, memory, escape, love, loneliness.

Anahtar Kelimeler

Ahmet Hâşim, imagination, reality, memory, escape, loe

Kaynakça

• Ahmet Hâşim (1999). Bize Göre, Gurabâhâne-i Laklakan, Frankfurt Seyahatnamesi. Haz. Mehmet Kaplan. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları.
• Ahmet Haşim (2001). Bütün Şiirleri I. Haz. İnci Enginün, Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Aktaş, Şerif (1993). Edebiyatta Üslûp ve Problemleri. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Aktaş. Şerif (1996). “Halit Ziya Uşaklıgil’in Romanlarında Tema”. Türk Dili. S. 529, s. 107-115.
• Akyüz, Kenan (tr.). Batı Tesirinde Türk Şiiri Antolojisi. İstanbul: İnkılâp Kitapevi.
• Alptekin, Turan (2001). Ahmet Hamdi Tanpınar, Bir Kültür Bir İnsan. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Apaydın, Mustafa (1997). “Ahmet Hâşim’in Bir Günün Sonunda Arzu Şiiri Üzerine Düşünceler”. Türkoloji Dergisi, C.12, S.1, s.189-207.