Terim Sözlükleri ile Genel Sözlüklerin Karşılaştırması Üzerine Bir İnceleme: ‘‘Ädebïettanw Termïnderiniñ Sözdigi" Örneği

Yıl 2024, Cilt: 9 Sayı: 2, 1069 - 1093, 29.08.2024

Mehmet Kahraman

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1482323

Öz

Bu çalışmada terminoloji sözlüklerinin bütünsel ve parçalı yapı özellikleri üzerinde durulmuştur. Sözlük incelemesi, bir sözlüğün iki kapağı arasında yer alan bütün bilgileri araştırma konusu yapmaktadır. Alan yazında yapılan çalışmaların büyük bir kısmı genel sözlükler üzerinedir. Ancak terim sözlükleri üzerine de sınırlı çalışmalar yapılmaktadır. Bu çalışma, disiplinlere özgü terim dizini oluşturan terim sözlüklerine odaklanmakta ve sözlük bilimsel yöntemler çerçevesinde ‘‘Edebiyat Terimleri Sözlü'ğü’’ genel sözlükle karşılaştırılmaya çalışılmıştır.
Sözlükbilim, disiplinlerarası bir alan olarak bütün bilim dallarıyla ilişkilidir. Bu ilişki alanlara özgü araştırma yöntemleri kullanarak terimsel söz varlığını derleme, düzenleme ve kullanım bilgilerini de veren büyük ve kapsamlı yapıya sahiptir. Bu yapı ister istemez genel sözlüklerle terim sözlükleri arasında farlılıklar göstermektedir. Bu kapsamda terim sözlüklerinin maddebaşı girişi, yapısı, bütüncül ve parçacıl yapısı incelemeye değer bilgiler içermektedir.
Bu çalışmada Kazakça yayımlanan ‘‘Edebiyatbilimi Terimleri Sözlüğü/Ädebïettanw Termïnderiniñ Sözdigi’’ adlı eser, yapısal özelliklerine göre sözlükbilimsel yöntemler ışığında sözlüğün yapısı bütüncül ve parçacıl yapı, maddebaşı girişleri ve teknik özelliklerine göre ele alınıp incelenmeye çalışılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Sözlükbilim, terim sözlüğü, sözlük yapısı, maddebaşı özellikleri, Edebiyat Terimleri Sözlüğü.

A Study on the Comparison of Term Dictionaries and General Dictionaries: Example of ''Ädebïettanw Termïnderiniñ Sözdigi''

Öz

In this study, the holistic and partial structure features of terminology dictionaries are emphasized. Dictionary analysis investigates all the information between the two covers of a dictionary. Most of the studies in the literature are on general dictionaries. However, limited studies are carried out on term dictionaries. This study focuses on terminology dictionaries that constitute discipline-specific terminology and has tried to compare the "Dictionary of Literary Terms" with the general dictionary within the framework of lexicographic methods.
Lexicography, as an interdisciplinary field, is related to all branches of science. This relationship has a large and comprehensive structure that also provides information on compiling, organizing and using the terminological vocabulary using field-specific research methods. This structure inevitably shows differences between general dictionaries and terminology dictionaries. In this context, the entry, structure, holistic and partial structure of the terminology dictionaries contain information worth examining.
In this study, the work titled "Literature Science Terms Dictionary/Ädebïettanw Termïnderiniñ Sözdigi" published in Kazakh language has been tried to be discussed and examined according to its structural features, in the light of lexicographic methods, the structure of the dictionary, holistic and fragmentary structure, entry entries and technical features.

Anahtar Kelimeler

Lexicography, terminology, dictionary structure, heading features, dictionary of literary terms.

Kaynakça

• Abasilov, Aman (2016). Älewmettik Lïngvïstïka Sözdigi. – Almatı. 168 s.
• Ädebïettanw Termïnderiniñ Sözdigi (2006). (Qurastırwşı: Z. Akhmetov, T. Shanbaev) - Almatı: Anadil Baspası. 394 s.
• Ağbaba, Gülhan (2007). Türkçe Sözlüklerdeki Tanımlarda Eylemden Türemiş Sözcüklerin Üye ve Rol Yapısının Yeri. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ahmetov, Z. ve Shanbaev, T. (1998). Ädebïettanw Termïnderiniñ Sözdigi. Almatı: Anatili Baspası. - 384 s.
• Aksan, Doğan (2007). Her Yönüyle Dil, Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Aslan, Ezgi (2017). Sözlükbilimsel İnceleme Yöntemi: Eser-i Şevket Örneği. Journal of Turkish Studies. 12(20). s. 35-70.
• Atkins, B.T.S., Rundell, M. (2008). The oxford guide to practical lexicography. New York: Oxford Press.
• Bergenholtz, H. and Tarp, S. (2010). `LSP Lexicography or Terminography? The lexicographer's Point Of View', İn P. A. Fuertes-Olivera (Ed.) Specialised Dictionaries For Learners. Eurasia Journal of International Studies. Berlin: de Gruyter, 27-37.
• Kahraman, Mehmet (2014). Kazak Dilinde Terim Yapma Prensipleri Üzerine. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 3(4). s. 696-717.
• Kahraman, Mehmet (2016). Sözlük Bilim Kuram, İlke ve Yöntemler Üzerine. İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi. 5(8). s.3288-3312.
• Kahraman, Mehmet (2020). Sözlükbilimde Etiketleme ve Dilbilgisel Terimlerin Etiketlenmesi Sorunu. E-şarkiyat İlmi Araştırmalar Dergisi. 12 (3/28). s. 770-785.
• Kahraman, Mehmet (2021). Türkçe Sözlüklerde Etiketleme Sorunları Üzerine. İnsan ve Toplumbilimleri Araştırmaları Dergisi [itobiad], 10 (1): 987-1021.