Factors Affecting Nutrition Health of the Elderly: The Sample of “Göçmen Konutları Beldesi in Balıkesir”

Yıl 2007, Sayı: 12, 33 - 46, 01.03.2007

Suzan Sönmez Prof.Dr. Ayla Bayık Temel Arş.Gör. Bilgin Kıray Vural

Öz

Purpose:
The purpose of this research is to analyse nutritional risk
level and the factors affecting nutrition of the elderly.
Methods:
The descriptive research was carried out between 01
December 2005 and 1 April 2006. The population of the study
was consisted of 167 elderly at and over the age of 60 who
lived in Immigrant Settlement area of, Balıkesir province. The
sample of the research was consisted of 130 volunteered
elderly (65 women, 65 men) who were selected with
nonprobability sampling technique.
The data were collected through face-to-face interview by
a researcher during home visits and height and weight of the
elderly were measured. A questionnaire form, was used in
order to collect data on socio-demographic characteristics,
general health status, eating and health habits, social support
status. In addition “Determine Your Nutritional Health”
checklist was used as data collection instrument to evaluate.
According to this list, the ones whose total score is between
0 and 2, between 3 and 5, and is 6 and above are considered
to be good, at medium level of risk and at high level of
nutritional risk, respectively.
Findings And Results
According to the study results, 29.2% of the elderly were in
60 - 64 age group, 36.2% were literate, 66.2% were married
and 22.3% were living alone. It was found out that 33.8%
were on a diet due to health reasons, 40.0% pastover the
meal times of meals, 25.4% cooked meals sometimes.
According to “Determine Your Nutritional Health-Checklist”,
nutritional level of 19.5% of the elderly was good, 40.7% were
at medium level and 39.8% were at high level of nutritional
risk.
It was found out that nutritional risk was higher in men than
women, in the ones at older ages than the ones at younger
ages, in widowed ones than the married ones, in ones
without children than the ones with children, in ones with a
bad level of income than the ones with a good level of
income, in the ones with no teeth than the ones with teeth or
with dental prothesis and in the ones taking their medicine
regularly everday than the ones who take medicine with
intervals or the ones who do not take any medicines.
It was found out that sex, age, marital status, having
children, income, teeth health and medicine taking were the
factors affecting the level of the elderly people.

Anahtar Kelimeler

Elderly, nutritional status, nutritional health risks

Yaşlılarda Beslenme Sağlığını Etkileyen Faktörler: Balıkesir İli Göçmen Konutları Beldesi Örneği

Öz

Amaç
Araştırma, yaşlılarda beslenme risk düzeyini ve beslenmeyi
etkileyen faktörleri incelemek amacıyla yürütülmüştür.
Gereç ve Yöntem
Tanımlayıcı araştırma, 01 Aralık 2005 – 01 Nisan 2006
tarihleri arasında yürütülmüş olup, araştırmanın evrenini
Balıkesir Göçmen Konutları beldesinde yaşayan 60 yaş ve
üstü 167 yaşlı birey oluşturmuştur. Olasılıksız örneklem
yöntemi ile seçilen, gönüllü 65 kadın ve 65 erkek araştırma
kapsamına alınmıştır.
Veriler bir araştırmacı tarafından ev ziyaretleri yapılarak yüz
yüze görüşme yolu ile toplanmış, yaşlıların boy ve kilo ölçümleri
yapılmıştır. Veri toplama aracı olarak; yaşlıların sosyo-demografik
özelliklerini, genel sağlık durumunu, beslenme ve
sağlık alışkanlıklarını, sosyal destek durumunu belirlemeye
yönelik 48 soruluk anket formu kullanılmıştır. Ayrıca beslenme
risk düzeyinin belirlenmesinde “Beslenme Sağlığını Belirle”
kontrol listesinden yararlanılmıştır. Bu listeye göre toplam
puanı 0-2 arasında olanlar iyi, 3-5 arasında olanlar orta derecede
riskli, 6 ve üzeri olanlar yüksek derecede beslenme riski
olan yaşlılar olarak değerlendirilmişlerdir.
Bulgular ve Sonuç
Yaşlıların %29.2’si 60-64 yaş grubundadır, %36.2’si okuryazardır,
%66.2’si evlidir ve %22.3’ü yalnız yaşamaktadır.
Yaşlıların sağlık sorunları nedeniyle %33.8’inin diyet uyguladığı,
%40.0’ının öğün saatlerini önemsemediği, %25.4’ünün
bazen yemek yaptığı belirlenmiştir. “Beslenme Sağlığını
Belirle” kontrol listesine göre yaşlıların beslenme risk düzeyi
açısından %19.5’ünün iyi, %40.7’sinin orta, %39.8’inin yüksek
risk taşıdığı saptanmıştır. Erkeklerin kadınlara, ileri yaştaki
yaşlıların genç yaşlılara, dulların evli olanlara, çocuğu
olmayanların çocuk sahibi olanlara, gelir durumu kötü olanların
iyi olanlara, hiç dişi olmayanların dişi olanlara veya
protez kullananlara ve her gün düzenli ilaç kullananların,
aralıklı ilaç kullananlara veya hiç ilaç kullanmayanlara göre
beslenme risk düzeyinin daha yüksek olduğu saptanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Yaşlılık, beslenme düzeyi, beslenme sağlık riskleri

Kaynakça

• Arlı M, Şanlıer N, Demirel H.(2003).Yaşlılarda Stres ve Beslenme İlişkisi, II.Ulusal Yaşlılık Kongresi, Denizli, 81-91.
• Atilla S, Egemen A. (1991). Yaşlıların Ev Koşullarında Beslenme Durumları, Beslenme ve Diyet Dergisi, 20: 70-78.
• Bayık A. (2005). Yaşlılıkta Beslenme, Yaşlı Hasta Bakım Kursu Ders Kitabı, İzmir, 29.
• Baysal A. (2003). ‘‘Yaşlılıkta Beslenme’’, II.Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı,Denizli, 1-9.
• Beck AM, Ovesen L, Osler M. (1999). The “Mini Nu- tritional Assement” (MNA) and The “Determine Nutri- tional Health” Checklist (NSI Checklist) as Predictors of Morbidity and Mortality in an Elderly Danish Pop- ulation, British Journal of Nutrition, 81, 31-36. Erişim tarihi: 07.09.2006.
• Bobroff L. (2006). Determine Your Nutritional Health, http://edis.ifas.ufl.edu/HE944Erişim tarihi:07.09.2006.
• Boyacıoğlu S. (2005). Beslenme, Sağlıklı Yaşlanma, Öncü Basımevi, Ankara.175-178.
• Charney C. (2005). Nutrition Screening and Assess- ment in Older Adults, Today’s Dietitian, vol 7;5, 10- 14. Erişim tarihi:07.09.2006.
• Clarke MP. (1993). Nutrition Screening Determine Your Risk, Cooperative Extension Service Kansas State University http://www.oznet.ksu.edu/library/ fntrz/gt332.pdf Erişim tarihi: 07.09.2006.
• Çekal N. (2003). Huzurevlerinde Kalan Yaşlıların Beslenme Servisi Örgütünden Memnuniyet Düzey- leri. II.Ulusal Yaşlılık Kongresi, Denizli, 209-216.
• Dramalı A, Özbayır T. (1992). Toplumda Yaşlı Birey- lerin Sağlık ve Beslenme Durumları ve Bu Konuda Bil- gilerinin Saptanması, Uluslararası Hemşireler Birliği Sempozyum, Ankara, 238-241.
• Ekici B, Özdemir S. (2003). Yaşlı Bireylerin Sağlık ve Evde Bakım Durumlarının Değerlendirilmesi, Hemşirelik Forumu, Temmuz-Ağustos, 27-36.
• Esen A.(2006).Yaşlılık ve Beslenme, Ed: Çiçek Fadıloğlu, İleri Geriatri Hemşireliği, Meta Basım, 63- 76.
• Eşer İ. (1998). Yaşlıların Beslenme Durumu ve Bu Du- rumu Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi, İ.Ü.Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Dergisi, 4:4, 45-52,
• Fadıloğlu Ç. (2006). Yaşlılığın Toplumsal Boyutu, Ed: Çiçek Fadıloğlu,İleri Geriatri Hemşireliği, Meta Basım, 19-34.
• Gözüm S. (2002). Birinci Basamak Sağlık Hizmet- lerinde Yaşlı Bakımı, I.Ulusal Geriatri Kongresi, An- talya, 103-105.
• Groot LCPGM, Beck AM, Schroll M, Staveren WA. (1998). Evaluating the DETERMİNE Your Nutritional Health Checklist and the Mini Nutritional Assessment as Tools to Identify Nutritional Problems in Elderly Europeans. European Journal of Clinical Nutrition, vol 52; 12, 877-883. Erişim tarihi:07.09.2006.
• Güzey A. (1992). Yaşlılık ve Beslenme, Türk Hemşireler Dergisi, 42;2, 11-12.
• Khorshid L. (1992). Sağlıklı Yaşlanma İlkeleri, Sağlıklı Yaşlanma, Uluslararası Hemşireler Birliği Sem- pozyum Kitabı, Ankara, 334-337.
• Khorshid, L. (1996). Yaşlıların Beslenmesi ve Hemşirelerin Sorumlulukları, E.Ü.H.Y.O.Dergisi, 12;3, 141-146.
• Koçar H. (2002). Yaşlı Dünyada, yaşlılık ve Geriatrik Tıp, I.Ulusal Geriatri Kongresi, Antalya, 3-6.
• Kuczmarski MF, Cooney T. (2006). Validation of the Determine Your Nutritional Health Checklist, Erişim tarihi: 07.09.2006. http://nutritionandaging.fiu.nedu/ Center_Initiatives/Rural_America/Kuczmarski_..
• Küçükerdönmez Ö, Köksal E, Rakıcıoğlu N, Pekcan G. (2002). Altmışbeş Yaş ve Üzeri Bireylerde Beslenme Durumunun Değerlendirilmesine Yönelik Bir Çalışma, I.Ulusal Geriatri Kongresi, Antalya, 177.
• Nutrition Screening: Determine Your Nutrirional Health Checklisthttp//www.geriatricsreviewsyllabus. org /content/agscontent/grs6nutr.htm… Erişim tarihi: 07.09.2006
• Nutritonal Status Assessment Form, Erişim tarihi:07.09.2006http//classes.kumc.edu/som/amed 900/ExposureSkills/nutritonal_status_assessment.h...
• Öztop H, Telsiz M. (2001). Yaşlı Ana-Babaların Yetişkin Çocukları İle İlişkileri, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi,1(1), 57-62.
• Parlar S. (2006). Yaşlılarda Görülen İnkontinans, Ed: Çiçek Fadıloğlu, İleri Geriatri Hemşireliği, Meta Basım, 117-128.
• Rakıcıoğlu N. (2002). Yaşlılık ve Beslenme, I.Ulusal Geriatri Kongresi, Antalya, 117-121.
• Şanlıer N, Arlı M. (1998). Yaşlılıkta Beslenme, Sürekli Tıp Eğitimi, 7;12.
• Şanlıer N, Tokyürek Ş, Arpacı F. (2003). Yaşlıların Gelir Yönetiminde Karşılaştıkları Sorunların İncelenmesi, II.Ulusal Yaşlılık Kongresi, Denizli, 383-390.
• Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması TNSA-2003. (2004). Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etüdleri En- stitüsü, Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü, Ankara,18.
• Tosun N, Akbayrak N. (2002). Çeşitli Rahatsızlıklarda Geriatri Polikliniğine Başvuran Yaşlı Hastaların İlaç Kullanım Özellikleri ve Bilgi Düzeylerinin İncelenmesi, Hemşirelik Forum Dergisi, cilt 5;6, 40-45.
• Yabancı N. (2005). Yaşlılık ve Beslenme, III Ulusal Yaşlılık Kongresi, İzmir,163-175.
• Yılmazer İ, Gürdağ M. (1982). Yaşlılık ve Yaşlılıkta Beslenme, Beslenme ve Diyet Dergisi, cilt 11, 17-29.