TÜRKİYE’DEKİ SURİYELİ MÜLTECİLERE YÖNELİK ÖN YARGI VE KALIP YARGILARIN TÜRKMENİSTANLI ÖĞRENCİLERE YANSIMALARI

Yıl 2020, Cilt: 20 Sayı: 49, 961 - 985, 24.12.2020

Süleyman Yurttaş

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.614295

Cited By: 2

Öz

Türkiye yakın bir tarihte Suriye’den gelen büyük bir göç dalgası ile karşılaşmış ve bu
durum toplumsal, siyasi ve ekonomik sorunlara yol açmıştır. Göçe bağlı olarak, etnik
merkezciliğin doğası gereği Türk toplumunda Suriyeli mülteciler ile ilgili birçok ön yargı ve
kalıp yargı üretilmiştir. Çalışma, bu noktadan hareket ederek Suriyeli mültecilere yönelik
oluşturulan ön yargı ve kalıp yargıların, Türkiye’de öğrenim gören Türkmenistan uyruklu
üniversite öğrencilerine yansımalarını ortaya çıkarmayı amaçlanmaktadır. Bu çalışmada nitel
araştırma tekniği olan odak grup görüşmesi kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu,
kartopu örnekleme yöntemi ile ulaşılan ve Bayburt Üniversitesinde öğrenim görmekte olan 21
Türkmenistan uyruklu öğrenci oluşturmaktadır. Elde edilen verilerin çözümlenmesinde içerik
analizi kullanılmıştır. Odak grup görüşme sonuçlarına göre, Suriyeli mülteciler üzerinden
üniversiteye sınavsız geçiş, ücretsiz ve ayrıcalıklı eğitim gibi konularda üretilen ön yargı
ve kalıp yargılar, Türkmenistan uyruklu öğrencilere de yansıtılmakta ve onlar hakkında da
benzer tutumlar sergilenmektedir. Araştırmada, kültürel yakınlık sayesinde Türkiye’de uyum
ve toplumsal kabul konularında geçmişte büyük sorunlar yaşamadıkları halde Türkmenistan
uyruklu öğrencilere yönelik bu tarzdaki tutumların onları olumsuz yönde etkilediği sonucuna
ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türkmenistan uyruklu öğrenciler, Suriyeli mülteciler, etnik merkezcilik, ön yargı, kalıp yargı, göç

REFLECTIONS OF PREJUDICE AND STEREOTYPES TOWARDS SYRIAN REFUGEES UPON TURKESTANI STUDENTS IN TURKEY

Öz

Turkey has faced a huge wave of immigration from Syria recently which caused a number of
social, political and economic problems. Due to the nature of ethnocentrism, several prejudices
and stereotypes about Syrian refugees emerged in Turkish society. In this respect, this study
aims to investigate the reflections of these stereotypes and prejudices towards Syrian refugees
on Turkestani students having university education in Turkey. In this study, it was used used
Focus Group Interview which is a qualitive resarch technique. Snowball sampling method was
adopted for the study group consisting of 21 Turkmenistani students in Bayburt University. In
order to analyze the obtained data, content analysis method was used. According to the results
of focus group interviews, some prejudice and stereotypes produced through Syrian refugees
such as university entrance without examination, free and privileged education are reflected
upon Turkestani students and similar attitudes are also directed to them. The results showed
that although Turkestani students in Turkey have not faced major cultural problems in the past
due to their proximity to cultural harmony and social acceptance in Turkey, the prejudice and
stereotypes towards Syrian refugees negatively affected them.

Anahtar Kelimeler

Turkestani Students, Syrian Refugees, Ethnocentrism, Prejudice, Stereotypes

Kaynakça

• Allport, G. W. (1954). The Nature of Prejudice. Cambridge: Addison-Wesley.
• Alyılmaz, S., Biçer, N., Çoban, İ. (2015). Atatürk Üniversitesinde Öğrenim Gören Kırgız Öğrencilerin Türkçe ve Türkiye’ye Yönelik Görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi, 4(1), 328-338.
• Ankaralı, H., Pasin, Ö., Karacan, B., Tokar, M., Künüroğlu, M., Çaça, M., Şahingöz, N. B. (2017). Üniversite öğrencilerinin Türkiye’deki Suriyeli Sığınmacılara Bakış Açısı. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 7(3), 122-132.
• Aronson, E., Wilson, T. D., & Akert, R. M. (2012). Sosyal Psikoloji, (O. Gündüz, Çev.) İstanbul: Kaknüs Yayınları.
• Arslan, İ., Bozgeyik, Y., Alancioğlu, E. (2017). Göçün Ekonomik ve Toplumsal Yansımaları: Gaziantep’teki Suriyeli Göçmenler Örneği. İlahiyat Akademi Dergisi (Gaziantep Üniversitesi İlahiyat Fakültesi) 3.4 129-148.
• Bauman, Z. (2010). Sosyolojik Düşünmek. (A. Yılmaz, Çev.) İstanbul: Ayrıntı Yay.
• Bayraktaroğlu, S., & Mustafayeva, L. (2009). Türk Yüksek Öğretim Sistemi ve Türk Dünyası İlişkileri: Sakarya Üniversitesinde Eğitim Gören Yabancı Uyruklu Öğrenciler Örneği. Journal of Azerbaijani Studies. 284-292.
• Biçer, N., Çoban, İ., & BAKIR, S. (2014). Türkçe Öğrenen Yabancı Öğrencilerin Karşılaştığı Sorunlar: Atatürk Üniversitesi Örneği. Journal Of International Social Research 7.29.125- 135.
• Bilgin, N. (2003). Sosyal Psikoloji Sözlüğü-Kavramlar, Yaklaşımlar. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Cunningham, W. A., Nezlek, J. B., & Banaji, M. R. (2004). Implicit and Explicit Ethnocentrism: Revisiting the Ideologies of Prejudice. Personality and Social Psychology Bulletin. 30.10: 1332-1346.
• Çağlar, İ., & Özkır, Y. (2014). Suriyeli Mültecilerin Türkiye Basınında Temsili. Middle East Yearbook/Ortadoğu Yıllığı. 485-501.
• Derman, S. (2010). Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Türkiye Türkçesi Öğreniminde Karşılaştıkları Sorunlar. Necmettin Erbakan Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 29.29. 227-247.
• Erdoğan, M. M. (2015). Türkiye'deki Suriyeliler: Toplumsal Kabul ve Uyum. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Ersoy, H (1998). Türk Cumhuriyetlerinden Gelen İlk Öğrenciler ve Türkiye Deneyimleri. bilig, Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi 7 (3) 7-15.
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. (A. Yılmaz, Haz.) İstanbul: Kırmızı Yay.
• Gökyer, N. (2017). Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencilerinin Psikolojik Uyumları. Journal of Higher Education & Science/Yüksekögretim ve Bilim Dergisi 7.1. 98- 108.
• Gürbüz, R., Güleç, İ. (2016). Türkiye’de Eğitim Gören Yabancı Öğrencilerin Türkçeye İlişkin Görüşleri: Sakarya Üniversitesi Örneği. Sakarya University Journal of Education. 6.2. 141-153.
• Habermas, J. (2002). Öteki Olmak, Ötekiyle Yaşamak. (İ. Aka, Çev.) İstanbul: Yapı Kredi Yay.
• Halmatov, S. (2007). Türkiye'de Eğitim Görmekte Olan Yabancı Uyruklu Öğrenciler ile TC Uyruklu Öğrencilerin Psikolojik İhtiyaçlarının Karşılaştırılmalı Olarak İncelenmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Konya.
• Hogg, M. A., Vaughan, G. M. (2011). Sosyal Psikoloji. (İ. Yıldız, A. Gelmez, Çev.) Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Hortaçsu, N. (2014). Grup İçi ve Gruplar Arası Süreçler. Ankara: İmge Kitabevi.
• İçişleri Bakanlığı Göç İdaresi Genel Müdürlüğü. Erişim tarihi: 08.02.2019, http://www.goc.gov.tr/icerik3/gecici-koruma_363_378_4713
• Jenkins, R. (2016). Bir Kavramın Anatomisi: Sosyal Kimlik. (G. Bostancı, Çev.) İstanbul: Everest Yayınları.
• Kavak, Y., Baskan, G. A. (2001). Türkiye'nin Türk Cumhuriyetleri, Türk ve Akraba Topluluklarına Yönelik Eğitim Politika ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 20.20. 92-103.
• Kesten, A., Kırkoğlu, K., Elma, C. (2010). Language and Education Problems of International Students in Turkey. Kırgızistan Türkiye Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi 24. 65-85.
• Kumcağız, H., Dadashzadeh, R., Alakuş, K. (2016). Ondokuz Mayıs Üniversitesi’ndeki Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sınıf Düzeylerine Göre Yaşadıkları Sorunlar. Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 35.2 37-50.
• Levent, F., Karaevli, Ö. (2013). Uluslararası Öğrencilerin Eğitimine Yönelik Politikalar ve Türkiye İçin Öneriler. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi 38.38. 97-118.
• Newman, D. M. (2013). Sosyoloji: Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek. (A. Arslan, Çev.) Ankara: Nobel Yayınları.
• Özben, M. (2017). Toplumsal Eşitsizlikler. İ. Sezal. (Ed.), Sosyoloji. (ss. 447-474). İstanbul: Beta.
• Özçetin, S. (2013). Yükseköğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sosyal Uyumlarını Etkileyen Etmenler. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Hacettepe üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Özdemir, F., Öner-Özkan, B. (2016). Türkiye’de Sosyal Medya Kullanıcılarının Suriyeli Mültecilere İlişkin Sosyal Temsilleri. Nesne Psikolojisi Dergisi 4.8 227-245.
• Özkalp, E. (2017). Sosyolojiye Giriş. Bursa: Ekin Yay.
• Özkan, G., Güvendir, M. A. (2015). Uluslararası Öğrencilerin Yaşam Durumları: Kırklareli ve Trakya Üniversiteleri Örneği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 15(1). 174- 190.
• Paksoy, H. M., Paksoy, S., Özçalıcı, M. (2012). Türkiye’de Yüksek Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Sosyal Sorunları: GAP Bölgesi Üniversiteleri Örneği. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. 2.2 85-94.
• Park, R. E. (2016). İnsan Göçü ve Marjinal İnsan. (K. Eren, Çev) L. Ünsaldı. (Ed.), Yabancı Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik. (ss. 69-82). Ankara: Heretik.
• Polat, F. Ç., Kaya, E. (2017). Bir Ötekileştirme Pratiği: Türkiye’de Yaşayan Suriyelilere Yönelik Tutumlar. Mersin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 38-48.
• Posta Gazetesi (5 Ekim 2013).
• Quadir, S. E., & Çimen, L. K. (2018). Türk Vatandaşlarının Suriyeli Sığınmacılarla İlgili Görüşleri (Konya İli Örneği). Third Sector Social Economic Review. 53.2. 327-345.
• Resmi Gazete. “Türkiye'de Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilere İlişkin Yönetmelik” Tarih: 30.4.1985. Sayı: 18740.
• Savaşan, F., Yardımcıoğlu, F., Beşel, F. (2015). Yabancı Uyruklu Lisans ve Lisansüstü Öğrencilerin Sosyo-Ekonomik Problemleri: Sakarya Üniversitesi Örneği. Uluslararası Öğrenci Sempozyumu: 6-8.
• Schütz, A. (2016). Yabancı: Bir Sosyal Psikoloji Makalesi. (K. Eren, Çev) L. Ünsaldı. (Ed.), Yabancı Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik. (ss. 35-52). Ankara: Heretik.
• Seymen, H., & Tok, M. (2015). İleri Düzey Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Zorlandıkları Kültürel Dil Unsurlarının Tespiti ve Sınıflandırılması. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim (TEKE) Dergisi 4.3 1188-1212.
• Simmel, G. (2016). Yabancı. (K. Eren, Çev) L. Ünsaldı. (Ed.), Yabancı Bir İlişki Biçimi Olarak Ötekilik. (ss. 35-52). Ankara: Heretik.
• Sumner, W. G. (2002). Folkways: A Study of Mores, Manners, Customs and Morals. Courier Corporation.
• Sungur, M. A., Şahin, M., Can, G., Şahin, M. F., Duman, K., Pektaş, B., (2016). Düzce Üniversitesinde Yükseköğrenim Gören Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Yaşam Doyumları ve Sosyal Uyumlarını Etkileyen Faktörler. Düzce Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 6.2. 101-109.
• Topkaya, Y., Akdağ, H. (2016). Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Suriyeli Sığınmacılar Hakkındaki Görüşleri (Kilis 7 Aralık Üniversitesi Örneği). Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 767-786.
• Tunç, A. (2015). Mülteci Davranişi ve Toplumsal Etkileri: Türkiye’deki Suriyelilere İlişkin Bir Değerlendirme. Tesam Akademi 2.2. 29-63.
• Yardımcıoğlu, F., Beşel, F., Savaşan, F. (2017). Uluslararası Öğrencilerin Sosyo-Ekonomik Problemleri ve Çözüm Önerileri (Sakarya Üniversitesi Örneği). Akademik İncelemeler Dergisi (AID) 12.1 203-254.
• Yaylacı, F. G. (2017). Eskişehir Yerel Basınında “Mülteciler” ve “Suriyeliler”. Sosyoloji Araştırmaları Dergisi 20.1 1-40.
• Yıldırım, S. (2015). Türkiye’deki Konuşmalarda Suriyeli Sığınmacıların Sosyal İnşaası: Sosyal Medya ve Açıklayıcı Repertuarlar. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul: İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yiğit, R. (2012). Konya İlinde Öğrenim Gören Yabancı Uyruklu Üniversite Öğrencilerinin Temel Psikolojik İhtiyaçlarının Bir Kısım Değişkenler Bakımından İncelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 27. 317-326.
• Yükseköğretim Bilgi Yönetim Sistemi. Erişim tarihi: 07.01.2019, https://istatistik.yok.gov.tr/
• Yükseköğretim Kurulu YÖK. 17.02.2019 tarihli kamuoyu duyurusu. Erişim tarihi: 18.02.2019, https://www.yok.gov.tr/Sayfalar/DuyuruDetay.aspx?did=817