PERSPECTIVE ON DISABLED IN TOURISM, A STUDY ON TOURIST GUIDES

Yıl 2021, Cilt: 21 Sayı: 52, 575 - 603, 30.09.2021

Tolga Gül

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.720654

Cited By: 2

Öz

Communication and perspective are some of the biggest obstacles faced by disabled individuals in social life. In tourism, a labour-intensive sector, it is as essential as the disabled-friendly tourist product that the person providing the touristic service is also disabled-friendly. However, in the tourism literature, it is seen that there are not many academic studies on the determination of the disabled perception of employees. Communication difficulties faced by disabled people at the point of getting touristic services create a more negative image for touristic destinations than physical difficulties. In this context, the study aims to measure disability perception in the tour guides, depending on the condition of being heavy and light. In this study, interviews were done with 28 tour guides who served the disabled. The question set consisting of 36 statements within the survey titled “Disabled and Tourism: Perceptions of the Disabled and Travel Agency Managers” prepared by Kozak and Turan (2014) was used in the interview. According to the findings, it was concluded that there is a positive perception of disabled people in tourist guides; they perceive that disabled people need more attention during their service, and they do not see disabled people as psychologically disturbed and fond people. It has been suggested that in general tourism guidance training, it is essential to provide disabled tourist-based training and that there should be a specialist in disabled tourist guidance.

Anahtar Kelimeler

Disable, Tour Guide, Tourism, Recreation

TURİST OLARAK “ENGELLİ” ALGISI, TURİST REHBERLERİ ÜZERİNE BİR ÇALIŞMA

Öz

İletişim ve bakış açısı, engelli bireylerin sosyal hayat içerisinde karşılaştığı en büyük engellerden biridir. Emek yoğun bir sektör olan turizmde engelli dostu turistik ürün kadar, turistik hizmeti sunan kişinin de ne kadar engelli dostu olduğu da önemlidir. Ancak turizm alanyazınında, işgörenlerin engelli algısının belirlenmesi üzerine akademik çalışmaların çok fazla olmadığı görülmektedir. Engellilerin turistik hizmet alma noktasında karşılaştığı iletişim zorlukları, turistik destinasyonlar için fiziki zorluklara göre daha fazla olumsuz imaj oluşturmaktadır. Bu bağlamda çalışmanın amacı, turist rehberlerinin; hafif engelli ve ağır engelli olma durumuna göre engelli turist algılarını ölçmektir. Bu kapsamda Türkiye’de resmi olarak turist rehberliği yapan ve engellilere hizmet vermiş 28 turist rehberi ile görüşme yapılmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemi kullanılarak yapılmış ve araştırmaya veri toplamak için Kozak ve Turan (2014) tarafından hazırlanan “Engelliler ve Turizm: Engelliler ve Seyahat Acentesi Yöneticilerinin Algıları” başlıklı çalışma içerisindeki 36 ifadeden oluşan soru setinden faydalanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre turist rehberlerinde engelli bireylere yönelik olumlu algının olduğu, hizmet esnasında engellilerin daha fazla ilgiye ihtiyaç duyduklarına yönelik algıya sahip oldukları ve engellileri psikolojik rahatsız ve düşkün insan olarak görmedikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Genel turizm rehberliği eğitimde, engelli turist temelli eğitimlerin verilmesinin zaruri olduğu ve engelli turist rehberliği uzmanlık alan eğitimlerinin ivedilikle verilmesi gerektiği önerilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Engelli, Turist Rehberi, Turizm, Rekreasyon

Kaynakça

• 5378 Sayılı Kanun (2005). Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun, 7 Temmuz 2005 tarih ve 25868 sayılı Resmi Gazete
• 6462 sayılı Kanun (2013). Engelli Bireylere Yönelik İbarelerin Değiştirilmesi Amacıyla Bazı Kanun Ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun, 3 Mayıs 2013 tarih ve 28636 sayılı Resmi Gazete
• Albayrak, A. (2014). Fiziksel Engelli Bireylerin Restoranlarda Karşılaştıkları Ergonomik Sorunlar, 15. Ulusal Turizm Kongresi, Engelsiz Turizm, 13-16 Kasım, 1176-1191, 62-77.
• Ap, J. and Wong, K.K.F. (2000). Case Study on Tour Guiding: Professionalism, Issus and Problems, Tourism Managment, 22, 551-563.
• Artar, Y. ve Karabacakoğlu, Ç. (2003). Türkiye’de Özürlüler Turizminin Geliştirilmesine Yönelik Olarak Konaklama Tesislerindeki Alt Yapı Olanaklarının Araştırılması, Ankara: Milli Prodüktivite Merkezi
• Aslan, E. ve Güneş, G. (2014). Avrupalı Seçkin Destinasyonlar (EDEN) Kapsamında Engelsiz Şehirler ve Turizm: Ulusal Yazılı Medyada Engelsizlik Üzerine Bir Tarama, 15. Ulusal Turizm Kongresi, Engelsiz Turizm, 13-16 Kasım, 1-15
• Aslan, M. ve Şeker, S. (2011). Engellilere Yönelik Toplumsal Algı Ve Dışlanmışlık Siirt Örneği. III. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu, Kocaeli Üniversitesi, Kocaeli, 449-463.
• Başarangil, İ (2014). Erişilebilir Turizm Destinasyonları İçin Uygulanabilecek Düzenlemeler Örnek Destinasyonlar, 15. Ulusal Turizm Kongresi, Engelsiz Turizm, 323-337
• Baykan, Z. (2000). Özürlülük, Engellilik, Sakatlık Nedenleri Ve Korunma, Sürekli Tıp Eğitimi Dergisi (STED), 9(9). Bizjak, B., Knezevic, M. and Cvetreznik, S. (2011) Attitude Change Towards Guests with Disabilities Reflections from Tourism Students, Annals of Tourism Research, 38(3), 842– 857.
• Boyacıoğlu, E. ve Çağlar, S. (2014). Engellilerin Turizm Hizmetlerine Erişilebilirlikleri, 15. Ulusal Turizm Kongresi, Engelsiz Turizm, 13-16 Kasım, 1176-1191, 92-108
• BRAM, (2016). Ortopedik Engelli Bireyler, Bergama Rehberlik Ve Araştırma Merkezi, http://bergamaram.meb.k12.tr/meb_iys_dosyalar/35/04/964487/dosyalar/2016_06/14102042_33ortopedikengellibireyler.pdf,
• Bulgan, G. (2015). Dünyada Ve Türkiye De Engelli Turizmi İle İlgili Yapılan Çalışmalar, Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, 50, 102-125.
• Caldwell, L.L. and Gilbert, A.G. (1990). Leisure, Health And Disability: A Review And Discussion. Canadian Journal of Community Mental Health, 9(2), 111–122
• Cameron, B. Darcy, S.and Foggin, E. (2003). Barrier-Free Tourism For People With Disabilities in The Asian And Pasific Region, New York: United Nations Publications.
• Cavkaytar, A. (2018). Özel Öğretimde Temel Kavramlar, Edt: Odabaşı, H.F. Özel Eğitim Ve Eğitim Teknolojisi-Kuramdan Uygulamaya. İstanbul: Pegem Yayınevi.
• Chang, T., Kung, SH. and Luh, D. (2012). The Innovative Service Model: A Study on Tour Guide Service in Taiwan by ICT Application, Academic Research International, 2(1), 192-198.
• Chang, Y.C. and Chen, C.F. (2011). Identifying Mobility Service Needs For Disable Dair Passengers. Tourism Management, 32, 1214-1217.
• Chikuta, O., Kabote, F. and Chikanya, N. (2017). Tour Guides Experiences With Tourists With Disabilities. European Journal of Tourism, Hospitality and Recreation, 8(2), 130-139.
• Chilembwe, J.M. and Mweiwa, V. (2014). Tour Guides: Are They Tourism Promoters And Developers? Case Study Of Malawi. International Journal of Research in Business Management, 2(9), 29-46.
• Cimacio, B.C., Pormentrira, D.B.C., Reside, O.H. and Nullar, M.B. (2009). Tour Guiding in Baguio City: Perspectives from Three Stakeholders Groups, Philippines: University of the Cordilleras
• Çağlar, S. (2009). Uluslararası Hukuk ve Türk Hukuk Sisteminde Engellilerin Eğitim Hakkı ve Devlet Yükümlülükleri, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Darcy, S. (2012). (Dis)Embodied Air Travel Experiences: Disability, Discrimination And The Effect Of A Discontinuous Air Travel Chain. Journal of Hospitality and Tourism Management. 19, 1-11
• Darcy, S. and Taylor, T. (2009). Disability Citizenship: An Australian Human Rights Analysis of the Cultural Industries, Leisure Studies, 28(4), 419-441.
• Darcy, S.ve Daruwalla, P.S. (1999). The Trouble with Travel: People with Disabilities and Tourism, Social Alternatives, 18(1), 41-47
• Demir, G. (2000). Hastanelerdeki Hastalara Ve Uzun Süreli Bakım Tesislerindeki Yaşlılar İle Engellilere Hizmet Sunan Kütüphaneler İçin Kılavuz, Türk Kütüphaneciliği, 30(2), 282-318.
• DİE, (2002) Türkiye Özürlüler Araştırması, Ankara: Devlet İstatistik Enstitüsü Matbaası.
• Goodall, B., Pottinger, G., Dixon, T. and Russell, H. (2004). Heritage property, tourism and the UK Disability Discrimination Act. Property Management, 22(5), 345-357.
• Gül, İ.I. (2006). Fiziksel Engellilerin Uluslararası Hukukta Korunması ve Uluslararası Standartların İç Hukuka Yansıması, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul
• Hasırcıoğlu, A. (2006). İşverenlerin Özürlü İstihdamına Yaklaşımı (Sakarya Örneği). Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sakarya Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sakarya.
• Hettiarachchi, P.P. (2011). Tour Guiding. http://www.lankayoursnmine.com/NTGL/PDF/ Exam%20Paper%20II/Tourisum/Mr.P.P.Hettiarachchi%20-%20Guid%20Note%20 &%20Map.pdf.
• Heward, W.L. (2013). Exceptional Children: An Introduction To Special Education (10th ed.) Upper Saddle River, N. J.: Pearson.
• Huh, C. and Singh, A.J. (2007). Families Travelling With A Disabled Member: Analysing The Potential of An Emerging Niche Market Segment. Tourism and Hospitality Research, 7(3-4), 212-229.
• Hürriyet, (2017). Türkiye Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Merkezi, https://www.hurriyet.com.tr/ egitim/ozel-egitim-ve-rehabilitasyon-merkezi-sayisi-2-bin-178-40603781
• İnan, S., Peker, G.C., Tekiner, S., A.F. ve Dağlı, Z. (2013). Engellilik, Türkiye’de Engellilerin Durumu ve Sağlık Hizmet Sunumuna Bir Bakış, TAF Preventive Medicine Bulletin, 12(6), 723-728.
• Koca, C. (2010). Engelsiz Şehir Planlaması Bilgilendirme Raporu, İstanbul: Dünya Engelliler Vakfı.
• Kozak, M.A. ve Turan, A. (2014). Engelliler Ve Turizm: Engelli Bireylerin Ve Seyahat Acentası Yöneticilerinin Algılamaları, 15. Ulusal Turizm Kongresi, Engelsiz Turizm, 13-16 Kasım, 1176-1191.
• Lee, B.K., Agarwal, S. and Kim, H.J. (2012). Influences Of Travel Constraints On The People With Disabilities Intention To Travel: An Application Of Seligman’s Helpless Nesstheory. Tourism Management, 33, 569-579.
• Mak, A., Wong, K. and Chang, R. (2011). Critical Issues Affecting the Service Quality and Professionalism of the Tour Guides in Hong Kong and Macau, Tourism Management, 32(6), 1442-1452.
• McKercher, B. Packer, T.,Yau, M.K. and Lam, P. (2003). Travel Agents As Facilitatorsor Inhibitors Of Travel: Perceptions Of People with Disabilities. Tourism Management, 24, 465- 474.
• MEB, (2009). Dil ve Konuşma Güçlüğü, Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi, Milli Eğitimi Bakanlığı, https://ismek.ist/files/ismekOrg/file/2016_hbo_program_modulleri/G%C3%B6rmeengelliler.pdf
• MEB, (2013a). Görme Engelliler, Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi, Milli Eğitimi Bakanlığı, https:// ismek.ist/files/ismekOrg/file/2016_hbo_program_modulleri/G%C3%B6rmeengelliler.pdf
• MEB, (2013b). Bedensel Ve Süreğen Hastalıklar, Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi, Milli Eğitimi Bakanlığı,https://ismek.ist/files/ismekOrg/file/2016_hbo_program_modulleri/G%C3%B6rmeengelliler.pdf
• MEB, (2014). Özel Eğitim, Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi, Milli Eğitimi Bakanlığı, https://ismek. ist/files/ismekOrg/file/2016_hbo_program_modulleri/G%C3%B6rmeengelliler.pdf
• MEB, (2016). İşitme Engelliler, Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi, Milli Eğitimi Bakanlığı, https:// ismek.ist/files/ismekOrg/file/2016_hbo_program_modulleri/G%C3%B6rmeengelliler.pdf
• MEB, (2018). Milli Eğitim Bakanlığı, Özel eğitim Hizmetleri Yönetmeliği Michailakis, D. (2003). The Systems Theory Concept Of Disability: One is Not Born A Disabled Person, One is Observed To Be One. Disability & Society, 18(2), 209-229.
• NOG, (2019). Northern Officer Group, Disability Studies, https://webcache.googleusercontent .com/search?q=cache:Ob2FQN0vCM0J:https://disability-studies.leeds.ac.uk/wp-content/uploads/sites/40/library/Northern-Officers-Group-defining-impairment-and-disability.pdf+&cd=3&hl=tr&ct=clnk&gl=tr
• Okur, N. ve Erdugan Erbil, F. (2010). Sosyal Haklar Ve Özürlüler: Özürlülük Modelleri Bağlamında Tarihsel Bir Değerlendirme. II. Sosyal Haklar Ulusal Sempozyumu, Pamukkale Üniversitesi, Denizli, 245-263.
• Overend, D. (2012). Performing Sites: Illusion and Authenticity in the Spatial Stories of the Guided Tour. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism, 12(1), 44-54
• Özgökçeler, S. ve Alper, Y. (2010). Özürlüler Kanunu’nun Sosyal Model Açısından Değerlendirilmesi, İşletme ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 33-54.
• Özsan, M. ve Hasret, F. (2017). Görme Engelli Bireylerin Günlük Yaşamını Kolaylaştırmak Adına bir Önerme: Braille Alfabeli Giysiler, Journal of Engineering Sciences and Design, 5, 89-94,
• Öztürk, M. (2011). Türkiye’de Engelli Gerçeği, İstanbul: MÜSİAD Cep Kitapları, Ajans Vista Matbaacılık.
• Pagan, R. (2012). Time Allocation in Tourism For People With Disabilities, Annals of Tourism Research. 39(3), 1514-1537. Rabotić, B. (2010). Tourist Guides in Contemporary Tourism. In International Conference On Tourism And Environment, 353-364.
• Rimmer, J.H., Riley, B., Wong, E., Rauworth, A. and Jurkowski, J. (2004). Physical Activity Participation Among Persons With Disabilities. American Journal of Preventive Medicine, 26(5), 419–425
• Sandaruwani, J.R.C. and Gnanapala, W.A.C. (2016). The Role Of Tourist Guides And Their Impacts On Sustainable Tourism Development: A Critique on Sri Lanka. Tourism, Leisure and Global, Change, 3, 62-73.
• Schitko, D. (2009). Can Attitudinal Barriers Relating To Physical Disabilities Be Modified With Argeted Education?, Auckland University of Technology, School of Hospitality and Tourism, New Zealand.
• Serçek, G.Ö. ve Serçek, S. (2014). Engellilerin Tatil Alışkanlıkları ve Seyahat Engelleri, 15. Ulusal Turizm Kongresi, Engelsiz Turizm, 13-16 Kasım, 1176-1191, 78-91
• Seyyar, A. (2006). Özürlülere Adanmış Sosyal Politika Yazıları, Sakarya: Sakarya Büyükşehir Belediyesi Yayını. Shaw-Lawrance, P. (1999). Enabling The Disabled, Travel Weekly, 59(91).
• Son, A.(2010). Developing A Barrier-Free Tourism:Making A City Of Guangzhou A Better Tourism Destination For All, Hong Kong, S.N.
• Subaşıoğlu, F. (2008). Üniversitelerin Bilgi Ve Belge Yönetimi Bölümlerinin Engellilik Farkındalığı Üzerine Bir Araştırma, Bilgi Dünyası, 9(2), 399-430.
• Şen, N., Yetim, A.Ç. ve Bilici, N. (2014). Kültür Varlıkları Ve Müzelerin Engelli Turist Ziyaretine Uygunluğunu Belirlemeye Yönelik Bir Araştırma, Erzincan Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(1), 1-16.
• Şişman, Y. (2012). Özürlülük Alanında Kullanılan Kavramlar Üzerine Genel Bir Değerlendirme, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 7(28), 69-85.
• TDK (2019). Maluliyet, Türk Dil Kurumu Sözlükleri, https://sozluk.gov.tr/
• Tellioğlu, S. ve Tekin, M. (2017). Engelli Turizminin Pestel Analizi Kapsamında İncelenmesi, Uluslararası Turizm Ve Sosyal Araştırmalar Dergisi 2, 77-98.
• TUREB, (2019). Turist Rehber Odalarına Göre Turist Rehberi Sayıları, http://tureb.org.tr/tr/ RehberIstatistik/, Erişim Tarihi (08.04.2019)
• TÜİK, (2011).Türkiye Engelli Araştırması, https://tuikweb.tuik.gov.tr/PreTablo.do?alt_id= 1017
• Vila, T.D., Darcy, S. and González, E.A. (2015). Competing For The Disability Tourism Market–A Comparative Exploration Of The Factors Of Accessible Tourism Competitiveness in Spain And Australia. Tourism Management, 47, 261-272.
• WA Disability Services Act (1993). About Disability, http://www.disability.wa.gov.au/ Westcott, J. (2004). Improving Information On Accessible Tourism For Disabled People. The European Commission. http://ec.europa.eu/enterprise/services/tourism/policy-areas/ doc/improving_accessibility_en.pdf: Erişim Tarihi (24.04.2019).
• WHO, (1980). International Classification of Impairments, Disabilities and Handicaps, Geneva
• WHO, (2008). World Health Organızation, Commission On Social Determinants Of Health. Closing The Gap in A Generation: Health Equity Through Action On The Social Determinants Of Health. Geneva, World Health Organization.
• WHO, (2011). World Health Organızation, Understanding Disablity, https://www.who.int/ disabilities/world_report/2011/chapter1.pdf, Erişim Tarihi (24.04.2019).
• WRD, (2011). World Report on Disability, Malta: WHO Library Cataloguing in Publication Data.
• Wu, N and Haywood, K.M. (2001). The Need For Cultural Brokerage: A Study Of Canadians Visiting China And The Tour Operators Who Facilitate Trips; Travel And Trourism Research Association, Niagara Falls.
• Yarcan, Ş. (2007). Profesyonel Turist Rehberliğinde Mesleki Etik Üzerine Kavramsal Bir Değerlendirme, Anatolia, Turizm Araştırmaları Dergisi, 18(1), 33-43.
• Yau, M.K., McKercher, B. and Packer, T.L. (2004). Travellingwith a disability: Morethan an Accessissue, Annals of Tourism Research, 31(4), 946-960.
• Yaylı, A. ve Öztürk, Y. (2006). Konaklama İşletmeleri Yöneticilerinin Bedensel Engelliler Pazarına Bakış Açıları Üzerine Bir Araştırma. Anatolia: Turizm Araştırmaları Dergisi, 17(1), 87-97.
• Yu, X., Weiler, B. and Ham, S. (2002). Intercultural Communication And Mediation: A Framework For Analysing The Intercultural Competence Of Chinese Tour Guides. Journal of Vacation Marketing, 8(1), 75-87.
• Zengin, B. ve Eryılmaz, B. (2013). Bodrum Destinasyonunda Engelli Turizm Pazarının Değerlendirilmesi. International Journal of Economic & Administrative Studies, 6(11). 51-73