FAMILY IN TURKISH SOCIETY WITH ITS STRUCTURAL AND NUMERICAL FEATURES: MUCUR FAMILY ACCORDING TO THE COURT RECORDS OF THE LATE OTTOMAN AND EARLY REPUBLIC PERIOD

Yıl 2023, Cilt: 23 Sayı: 58, 63 - 91, 21.03.2023

Cem Karakılıç

https://doi.org/10.21560/spcd.vi.1118106

Öz

Court records are detailed records that contain all the codes of a society. Here, it is possible to find the history of the establishment of the family bond, the methods of marriage and divorce, the reflection of violence on the family, the practices of Islamic law, the economic activities of the family, the production and consumption strategies, the characteristics of the collective spaces in which the family lives. The aim of this study is to make a synchronic and diachronic reading about the Mucur family in the Ottoman and early republic period based on court records, to determine the socio-cultural and socio-economic characteristics of the region by using the numerical and structural characteristics of the household, and to maximize the family's customs and trends. It is to understand and make sense of people and the society in which they live. Our research topic consists of an introduction based on the boundaries and scope of the study, and five titles that include the structural and numerical characteristics of the Mucur family, as reflected in the court records. Our research method is indirect observations based on case studies. In the determination and formation of the subject, numbers 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 16, 18, 19, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 34, 35 Şer’i registers such as contracts, promissory notes, sales transactions, vakfiye, power of attorney, surety, tutelage, debt, inheritance, inheritance, marriage, divorce, etc., which are in Kırşehir Sharia Registries, were used. In addition, contemporary sources were also used to make the details of Islamic law understandable.

Anahtar Kelimeler

Family, Turkish Family, History of Family, Mucur

YAPISAL VE SAYISAL ÖZELLİKLERİYLE TÜRK TOPLUMUNDA AİLE: GEÇ OSMANLI VE ERKEN CUMHURİYET DÖNEMİ MAHKEME KAYITLARINA GÖRE MUCUR AİLESİ

Öz

Mahkeme kayıtları bir toplumun bütün kodlarını içinde barındıran ayrıntılı envanterdir. Burada aile bağının kuruluş öyküsünü, evlenme ve boşanma usullerini, şiddetin aileye yansıyan yüzünü, İslam hukukunun pratiklerini, ailenin ekonomik faaliyetlerini, üretim ve tüketim stratejilerini ya da içinde yaşadığı kolektif mekânların özelliklerini bulmak mümkündür. Bu çalışmanın amacı mahkeme kayıtlarından yola çıkarak Osmanlı ve erken cumhuriyet dönemi Mucur ailesi hakkında senkronik ve diyakronik bir okuma gerçekleştirmek, hane halkının sayısal ve yapısal özelliklerini kullanarak yörenin sosyo-kültürel ve sosyo-ekonomik özelliklerini tespit etmek, ailenin teamül ve temayüllerini maksimize etmek suretiyle insanı, haneyi, sokağı, ve toplumu anlamaya çalışmaktır. Araştırma konumuz çalışmanın sınırlarını ve kapsamını içeren kısa bir giriş ile Mucur ailesinin yapısal ve sayısal özelliklerini-tabi ki, mahkeme kayıtlarına yansıyan yüzüyle- ihtiva eden beş başlıktan oluşmaktadır. Araştırma yöntemimiz örnek olay incelemelerine dayanan dolaylı (vasıtalı) gözlemlerdir. Araştırma konusunun tespit ve teşekkülünde 6, 7, 8, 9, 10, 12, 13, 16, 18, 19, 21, 23, 24, 25, 26, 27, 28, 30, 31, 32, 33, 34, 35 numaralı Kırşehir Şer’iyye Sicillerinde bulunan mukavele, senet, satış, vakfiye, vekâlet, kefalet, vesayet, veraset, ıtk, borçlanma, tereke/taksim, evlenme, boşanma, itaat gibi dava tutanaklarından yararlanılmıştır. Ayrıca İslam hukukunun ayrıntılarını anlaşılır kılabilmek için çağdaş kaynaklardan da istifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Aile, Mucur, Aile, Türk ailesi, Aile tarihi, Mucur, Mucur Ailesi

Kaynakça

• Ankara Vilayet Salnamesi (1872). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1873). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1878). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1882). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1891). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1900). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1902). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Ankara Vilayet Salnamesi (1907). Ankara: Vilayet Matbaası.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1301-1305 ). Demirbaş No: 6, Poz Sayısı: 94.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1302-1304). Demirbaş No: 7, Poz Sayısı: 50.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1305-1312). Demirbaş No: 8, Poz Sayısı: 199.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1305-1309). Demirbaş No: 9, Poz Sayısı: 105.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1305-1310). Demirbaş No: 10, Poz Sayısı: 97.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1310-1312). Demirbaş No: 12, Poz Sayısı: 55.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1312-1325). Demirbaş No: 13, Poz Sayısı: 206.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1317-1325). Demirbaş No: 16, Poz Sayısı: 219.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1325-1326). Demirbaş No: 18, Poz Sayısı: 52.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1325-1329). Demirbaş No: 19, Poz Sayısı: 56.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1326-1327). Demirbaş No: 21, Poz Sayısı: 65.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1326-1328). Demirbaş No: 23, Poz Sayısı: 104.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1328-1332). Demirbaş No: 24, Poz Sayısı: 53.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1309-1333). Demirbaş No: 25, Poz Sayısı: 98.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1312-1314). Demirbaş No: 26, Poz Sayısı: 61.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1318-1319). Demirbaş No: 27, Poz Sayısı: 225.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1318-1321). Demirbaş No: 28, Poz Sayısı: 174.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1329-1332). Demirbaş No: 30, Poz Sayısı: 220.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1331-1332). Demirbaş No: 31, Poz Sayısı: 315.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1332-1333). Demirbaş No: 32, Poz Sayısı: 345.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1331-1335). Demirbaş No: 33, Poz Sayısı: 184.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1339-1340). Demirbaş No: 34, Poz Sayısı: 184.
• Kırşehir Şer’iyye Sicilleri (1340-1341). Demirbaş No: 35, Poz Sayısı: 203.
• Salname-i Devlet-i Aliye-yi Osmaniye (1908), İstanbul: Ahmet İhsan Matbaası.
• Salname-i Devlet-i Aliye-yi Osmaniye (1910), İstanbul: Selanik Matbaası.
• Salname-i Devlet-i Aliye-yi Osmaniye (1911), İstanbul: Selanik Matbaası.
• Salname-i Devlet-i Aliye-yi Osmaniye (1912), İstanbul: Selanik Matbaası.
• Salname-i Devlet-i Aliye-yi Osmaniye (1918), İstanbul: Hilal Matbaası.
• Sanayi Sayımı (1927). Ankara: Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi (1926). İstanbul: Matbaa-i Amire.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Salnamesi (1927-1928). Ankara: Matbuat Müdüriyet-i Umumiyesi.
• Türkiye Cumhuriyeti Devlet Yıllığı (1929). İstanbul: Devlet Matbaası.
• Umumi Nüfus Tahriri (1929), C.1, İstanbul: Hüsnühat Matbaası.
• Acar, İ. (2018). Ana Hatlarıyla İslam Aile Hukuku, İstanbul: Ensar Yayınları.
• Aydın, M. A. (2020). Osmanlı Aile Hukuku, İstanbul: Klasik Yayınları.
• Bay, A. (2018). Klasik Osmanlı Ailesi ve Değişim (1839-1923), İstanbul: Kriter Yayınları.
• Coşkun Ü. (1957). Türk Hukuk Tarihi Dersleri, Ankara: Ajans-Türk Matbaası.
• Çeker, O. (1991). İslam’da Çocuk Hakları, Türk Aile Ansiklopedisi, 1, 261-264, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Dağcı, Ş. (1991). Velayet, Türk Aile Ansiklopedisi, 3, 1044-1047, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Dağcı, Ş. (1991). İslam’da Çocuğun Bakımı, Eğitimi ve Korunması (Hidâne), Türk Aile Ansiklopedisi, 1, 262-265, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Demir, A., Aybek, A., Onar, Ç., Kocabaş, B., Kahraman, S. (2015). Tokat Nikah Defteri (1882-1887), Ankara: Gece Yayınları.
• Demir, A., Yaşar, H., Dönder, Y., Şeker, F., Tüzün, M. (2016). Tokat Nikah Defteri II (1889-1894), Ankara: Gece Yayınları.
• Demirel, Ö., Tuş, M., Gürbüz, A. (1992). Osmanlı Anadolu Ailesinde Ev, Eşya ve Giyim-Kuşam, Sosyo-Kültürel Değişme Sürecinde Türk Ailesi, 2, 703-755, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Duben, A., Behar, C. (2014). İstanbul Haneleri-Evlilik, Aile ve Doğurganlık 1880-1940, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınevi.
• Duyar, R. (2019). XIX. Yüzyılda Mucur Kaza’sının İdari, Sosyo-Ekonomik Durumu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi SBE, Kırıkkale.
• Eken, G. (1998). Osmanlılar Döneminde Sosyal ve Ekonomik Açıdan Mucur, Vakıflar Dergisi, 27, 195-212.
• Ekinci, E. B. (1991). Vesayet, Türk Aile Ansiklopedisi, 3, 1048-1051, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Ekinci, E. B. (1991). İslam Miras Hukuku: Feraiz, Türk Aile Ansiklopedisi, 2, 737-739, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Erdoğan, H. (2005). 820 Numaralı Temettuât Defterine Göre Tanzimat’ın İlk Yıllarında Mucur ve Hacıbektaş’ın Demografik Yapısı ve Sosyal Durumu, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi, 6, 1, 95-102.
• İbrahim İ. (1925). Türkiye’nin Sıhhi ve İçtimai Coğrafyası-Kırşehir Vilayeti, İstanbul: Kağıtçılık ve Matbaacılık Anonim Şirketi.
• Karpuz, H. (1991/I). Geleneksel Ev, Türk Aile Ansiklopedisi, 2, 473-475, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Karpuz, H. (1991/II). Türk Odası, Türk Aile Ansiklopedisi, 2, 475-479, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Kaşıkçı, O. (1991). Türk Medeni Kanununda Vesayet, Türk Aile Ansiklopedisi, 3, 1047-1051, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Korkmaz, Ö. (2018). Osmanlı Aile Hukuku (18. Yüzyıl Adana Örneği), Ankara: Akademisyen Kitabevi.
• Ortaylı, İ. (1991). “Osmanlı Toplumunda Ailenin Yeri”, Türk Aile Ansiklopedisi, C.2, s.74-81, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2018). Osmanlı Toplumunda Aile, İstanbul: Kronik Yayınları.
• Ortaylı, İ. (2020). Tanzimat Devrinde Osmanlı Mahalli İdareleri (1840-1880), Ankara: TTK Yayınları.
• Özdemir, R. (1989). “Kırşehir’de Ailenin Sosyo-Ekonomik Yapısı (1880-1906)”, Osmanlı Araştırmaları, IX, 101-157.
• Satı, H. (2004). 820 Numaralı Temettuat Defterlerine Göre (1256/1840) Mucur ve Hacı Bektaş Kazalarının Sosyo-Ekonomik Durumu (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Kırıkkale Üniversitesi SBE, Kırıkkale.
• Tosun, K. (1991). Velayet, Türk Aile Ansiklopedisi, 3, 1043-1047, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.
• Türkdoğan, O. (1991). Başlık Geleneği ve Sosyolojik Açıklaması, Türk Aile Ansiklopedisi, 2, 168-180, Ankara: T.C. Başbakanlık Aile ve Araştırma Kurumu Yayınları.