ADOLESAN SPORCULARIN ERGOJENİK DESTEK KULLANIMINDA, FİZİKSEL VE MENTAL YORGUNLUK DÜZEYİNİN YORDAYICILIĞI

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 3, 212 - 225, 30.09.2023

Melek Güler , Öznur Akpınar

https://doi.org/10.33689/spormetre.1316722

Öz

Adolesan sporcuların gelişim dönemi içerisinde yer alması, daha fazla enerji ve yorgunluk düzeyine neden olabilmektedir. Bu noktada ergojenik desteklerin doğru ve yerinde kullanımı sporculara katkı sağlayabilmektedir. Araştırmanın amacı adolesan sporcuların ergojenik destek kullanımında, yorgunluk ve fiziksel aktivite düzeylerinin yordayıcılığını ortaya çıkarmaktır. Araştırmaya Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü’nde 171 (kadın:98, erkek:73) lisanslı sporcu gönüllü olarak katılmıştır. Araştırmada demografik bilgiler anketi, Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi-kısa form (IPAQ-SF) ve Chalder Yorgunluk Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmada toplanan veriler Jamovi (2.0.0) istatistik programında %95 güven aralığı ve 0.05 anlamlılık düzeyinde analiz edilmiştir. Verilerin analizinde frekans (N), ortalama (x̄), standart sapma (ss), yüzde (%), minimum (Min.) ve maksimum (Mak.) değerleri ile Pearson’s korelasyon ve Binominal lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Araştırmanın bulgularına göre sporcuların çoğunluğu ergojenik destek kullanmayı tercih etmememektedir. Ergojenik destek kullananlar en çok; sporcu içeceği, balık yağı ve protein tozu kullanmaktadır. Sporcuların ergojenik destek kullanımını, yorgunluk ve toplam MET düzeyi yordamamaktadır. Sonuç olarak adolesan sporcular ergojenik destek kullanmayı tercih etmediği ve toplam MET puanları yüksek olsa da yorgunluk düzeylerinin normal seviyede olduğu söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

yorgunluk, fiziksel aktivite, ergojenik destek kullanımı

Destekleyen Kurum

YOK

Proje Numarası

UYOK

Teşekkür

Çalışmamıza katılan sporculara çok teşekkür ederiz.

THE PREDICTION OF PHYSICAL AND MENTAL FATIGUE LEVEL IN THE USE OF ERGOGENIC SUPPORT OF ADOLESCENT ATHLETES

Öz

Being involved in the developmental period of adolescent athletes may cause more energy and fatigue levels. At this point, the correct and appropriate use of ergogenic supports can contribute to athletes. The study aims to reveal the predictors of fatigue and physical activity levels in adolescent athletes' use of ergogenic support. 171 (female: 98, male: 73) licensed athletes from the Provincial Directorate of Youth and Sports participated in the research voluntarily. Demographic information questionnaire, International Physical Activity Questionnaire-short form (IPAQ-SF), and Chalder Fatigue Scale were used in the research. The data collected in the study were analyzed in the Jamovi (2.0.0) statistical program at a 95% confidence interval and 0.05 significance level. In the analysis of the data, frequency (N), mean (x̄), standard deviation (ss), percentage (%), minimum (Min.), and maximum (Max.) values, Pearson's correlation and binomial logistic regression analysis were used. According to the findings of the study, most of athletes do not prefer to use ergogenic support. Those who use ergogenic support mostly use sports drinks, fish oil, and protein powder. Fatigue and total MET levels do not predict the use of ergogenic support by athletes. As a result, it can be said that adolescent athletes do not prefer to use ergogenic support and although their total MET scores are high, their fatigue levels are at a normal level.

Anahtar Kelimeler

fatigue, physical activity, ergogenic support

Proje Numarası

UYOK

Kaynakça

• Açıkgöz, S. (2019). 15-25 yaş arası aktif spor yapanlarda beslenme ve spor ilişkisine dair bilgi düzeylerinin saptanması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Okan Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Adın, R.M. (2019). Chalder Yorgunluk Ölçeği’nin Türkçe’ye uyarlanması ve genç yetişkin bireylerde psikometrik özelliklerinin incelenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Bakırcan, H. (2021). Adölesan sporcuların yeme bağımlılığı eğilimlerinin değerlendirilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Hitit Üniversitesi, Lisansüstü Eğiti Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Ana Bilim Dalı, Çorum.
• Barrack, M.T, Sassone, J., Dizon, F., Wu, A.C., DeLuca, S., Ackerman, K.E., & Tenforde, A.S. (2022). Dietary Supplement Intake and Factors Associated with Increased Use in Preadolescent Endurance Runners. J Acad Nutr Diet, 122(3), 573-582.
• Baydemir, M.B. (2014). Lojistik regresyon analizi üzerine bir inceleme. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. İnönü Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ekonometri Ana Bilim Dalı, Malatya.
• Bayram, H.M., & Öztürkcan, S.A. (2020). Sporcularda Ergojenik Destekler. Türkiye Klinikleri Sağlık Bilimleri Dergisi, 5(3), 641-52.
• Bell, M., Ghatora, R., Retsidou, M.I., Chatzigianni, E.E., & Klentrou, P. (2023). Energy Expenditure, Dietary Energy Intake, and Nutritional Supplements in Adolescent Volleyball Athletes versus Nonathletic Controls. Nutrients, 15(7), 1788.
• Berg, E. K. (2019). Performance Nutrition for the Adolescent Athlete: A Realistic Approach. Clinical Journal of Sport Medicine, 29(5), 345-352.
• Bergeron, M.F., Mountjoy, M., Armstrong, N., Chia, M., Côté, J., Emery, C.A., Faigenbaum, A., Hall, G. Jr., Kriemler, S., Léglise, M., Malina, R.M., Pensgaard, A.M., Sanchez, A., Soligard, T., Sundgot-Borgen, J., van Mechelen, W., Weissensteiner, J.R., & Engebretsen, L. (2015). International Olympic Committee consensus statement on youth athletic development. British Journal of Sports Medicine, 49(13), 843-51.
• Bestwick-Stevenson, T., Toone, R., Neupert, E., Edwards, K., & Kluzek, S. (2022). Assessment of fatigue and recovery in sport: narrative review. International Journal of Sports Medicine, 43(14), 1151-1162.
• Bilici, M. F. (2019). Adolesan dönemde fiziksel aktivite, spor ve beslenmenin sportif performans ve fiziksel gelişime etkisi. Beslenme ve Obezite (içinde). Editör: Çetin Yaman, Güven Plus Grup Danışmanlık A.Ş. Yayınları, Ekim, İstanbul.
• Boardley, I.D., Smith, A.L., Ntoumanis, N., Gucciardi, D.F., & Harris, T.S. (2019). Perceptions of coach doping confrontation efficacy and athlete susceptibility to intentional and inadvertent doping. Scandinavian Journal of Medicine & Science in Sports, 29(10):1647-1654.
• Braakhuis, A.J., & Hopkins, W.G. (2015). Impact of dietary antioxidants on sport performance: A review. Sports Med, 45, 939–955.
• Cella, M., & Chalder, T. (2010). Measuring fatigue in clinical and community settings. Journal of Psychosomatic Research, 69(1), 17-22.
• Çamaşırcı, M. (2020). Dövüş sporu yapan sporcuların beslenme durumu ve ergojenik yardımcı kullanımının saptanması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Acıbadem Mehmet Ali Aydınlar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Çimen, E. (2021). 8-18 yaş arası lisanslı sporcularda beslenme eğitiminin beslenme bilgi düzeyine etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Fırat üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Van.
• Çolak, H., Eyipınar, C.D., Atay, S., Karaman, E., & Atlı, E. (2020). Amatör ve Elit Düzey Futbolcuların Ergojenik Yardım Kullanımı Hakkındaki Bilgi Düzeylerinin Ölçülmesi. 18. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi, Tam Metin Bildiri; 551-561, 07-09 Kasım, Antalya.
• Demlikoğlu, A. (2020). Yıldız ve genç erkek basketbolcularda beslenme durumu ile optimal performans duygu durumunun değerlendirilmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Trakya Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beslenme ve Diyetetik Ana Bilim Dalı, Edirne.
• Desbrow, B. (2021). Youth Athlete Development and Nutrition. Sports Medicine, 51(1), 3-12.
• Desbrow, B., McCormack, J., Burke, L.M., Cox, G.R., Fallon, K., Hislop, M., Logan, R., Marino, N., Sawyer, S.M., Shaw, G., Star, A.., Vidgen, H., & Leveritt, M. (2014). Sports Dietitians Australia Position Statement: Sports Nutrition for the Adolescent Athlete. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 24, 570–584.
• Faul, F., Erdfelder, E., Lang, A.-G., & Buchner, A. (2007). G* power 3: a flexible statistical power analysis program for the social, behavioral, and biomedical sciences. Behavior Research Methods, 39, 175–191.
• Field, A. (2005). Discovering statistics using SPSS (2nd ed.). London: Sage.
• Galimov, A., Hanewinkel, R., Hansen, J., Unger, J.B., Sussman, S., & Morgenstern, M. (2019). Energy drink consumption among German adolescents: Prevalence, correlates, and predictors of initiation. Appetite, 139:172-179.
• Greenhouse-Tucknott, A., Butterworth, J.B., Wrightson, J.G., Harrison, N.A., & Dekerle, J. (2022). Effect of the subjective intensity of fatigue and interoception on perceptual regulation and performance during sustained physical activity. PLoS One, 17(1): e0262303.
• Harmse, B., & Noorbhai, H. (2022). Sport supplement use among high school rugby players in South Africa: A scoping review. South African Journal of Sports Medicine, 34(1), v34i1a13348.
• Heidl, A.J., Litzenberger, K., Cohen, T.R., & Plourde, H. (2022). Does the 2019 Canada's Food Guide meet the needs of young athletes? Nutrititon and Health, 28(3), 297-300.
• Hızlı, H., & Bayraktaroğlu, E. (2020). Adölesan amatör futbolcuların beslenme durumunun değerlendirilmesi. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(3), 42-51.
• Higgins, M.R., Izadi, A., & Kaviani, M. (2020). Antioxidants and exercise performance: with a focus on Vitamin E and C supplementation. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(22):8452.
• Jagim, A.R., Harty, P.S., Tinsley, G.M., Kerksick, C.M., Gonzalez, A.M., Kreider, R.B., Arent, S.M., Jager, R., Smith-Ryan, A.E., Stout, J.R., Campbell, B.I., VanDusseldorp, T., & Antonio, J. (2023). International society of sports nutrition position stand: energy drinks and energy shots. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 20(1), 2171314.
• Jovanov, P., Đorđić, V., Obradović, B., Barak, O., Pezo, L., Marić, A., & Sakač, M. (2019). Prevalence, knowledge and attitudes towards using sports supplements among young athletes. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 16(1), 27.
• Kakutani, Y., Koiwa, A., Kamiya, S., Ono, M., Sasahara, I., & Omi, N. (2019). Why Do Athletes Choose Dietary Supplements? Reliability and Validity of the Dietary Supplement Choice Questionnaire (DSCQ) among Japanese College Athletes. Journal of Nutritional Science and Vitaminology, 65(4), 343-348.
• Kalaycı, Ş. (2010). Spss Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri. Ankara: Asil Yayın Dağıtım A.Ş.
• Karasar, N. (2018). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler ve teknikler. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Lewis, N.A., Daniels, D., Calder, P.C., Castell, L.M., & Pedlar, C.R. (2020). Are There Benefits from the Use of Fish Oil Supplements in Athletes? A Systematic Review. Advances in Nutrition, 11(5), 1300-1314.
• Magee, M.K., Jones, M.T., Fields, J.B., Kresta, J., Khurelbaatar, C., Dodge, C., Merfeld, B., Ambrosius, A., Carpenter, M., & Jagim, A.R. (2023). Body Composition, Energy Availability, Risk of Eating Disorder, and Sport Nutrition Knowledge in Young Athletes. Nutrients, 15(6), 1502.
• Maughan, R.J., Burke, L.M., Dvorak, J., Larson-Mayer, D.E., Peeling, P., Philips, S.M., Rawson, E.S., Walsh, N.P., Garthe, I., Geyers, H., Meeusen, R., van-Loon, L., Shirreffs, S.M., Spriet, L.L., Stuart, M., Vernec, A., Currell, K., Ali, V.M., Budgett, R.G.M., Ljungqvist, A., Mountjoy, M., Pitsiladis, Y., Soligard, T., Erdener, U., & Engebretsen, L. (2018). IOC consensus statement: dietary supplements and the high-performance athlete. British Journal of Sports Medicine, 52(7), 439–55.
• Mettler, S., Lehneri, G., & Morgan, G. (2022). Widespread Supplement Intake and Use of Poor Quality Information in Elite Adolescent Swiss Athletes. Int J Sport Nutr Exerc Metab, 32(1):41-48.
• Myers, R. (1990). Classical and modern regression with applications (2nd ed). Boston, MA: Duxbury.
• Nalçakan, G.R., Akıncı, D., Yol, Y., & Ergin, E. (2020). Besinsel Destek Kullanımı: Voleybol Örneği. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 5(2), 257-281.
• Öztürk, F.M. (2005). Üniversitede Eğitim-Öğretim Gören Öğrencilerde Uluslararasi Fiziksel Aktivite Anketinin Geçerliliği ve Güvenirliği ve Fiziksel Aktivite Düzeylerinin Belirlenmesi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi, Fizik Tedavi ve Rehabilitasyon Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Pehlivan, M. (2019). 14 ile 18 yaş arası basketbol oyuncularının diyet kalite, fiziksel aktivite ve antropometrik ölçümlerinin sedanter yaşıtlarıyla kıyaslanması. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Ana Bilim Dalı, İstanbul.
• Popkin, C.A., Bayomy, A.F., & Ahmad, C.S. (2019). Early Sport Specialization. Journal of the American Academy of Orthopaedic Surgeons, 27(22), e995-e1000.
• Rosimus, C. (2018). Case study: the effect of nutritional intervention on body composition and physical performance of a female squash player. International Journal of Sport Nutrition and Exercise Metabolism, 28, 279–83.
• Rowland, T.W. (1986). Exercise fatigue in adolescents: Diagnosis of athlete burnout. The Physician and Sportsmedicine, 14(9), 69-77.
• Russell, S., Jenkins, D., Halson, S., & Kelly, V. (2020). Changes in subjective mental and physical fatigue during netball games in elite development athletes. Journal of Science and Medicine in Sport, 23(6):615-620.
• Saglam, M., Arikan, H., Savci, S., Inal-Ince, D., Bosnak-Guclu, M., Karabulut, E., & Tokgozoglu, L. (2010). International physical activity questionnaire: reliability and validity of the Turkish version. Perceptual and motor skills, 111(1), 278-284.
• Shakoor, H., Feehan, J., Al Dhaheri, A.S., Ali, H.I., Platat, C., Ismail, L.C., Apostolopoulos, V., & Stojanovska, L. (2021). Immune-boosting role of vitamins D, C, E, zinc, selenium and omega-3 fatty acids: Could they help against COVID-19? Maturitas, 143, 1-9.
• Sporcu Eğitim Merkezi Yönetmeliği, (2010). Access date: 12.05.2023, Accessed web page: http://mevzuat.basbakanlik.gov.tr/Metin.Aspx?MevzuatKod=7.5.13750&MevzuatIliski=0&sourceXmlSearch=SPORCU%20E
• Tabachnick, B.G., & Fidell, L.S. (1996). Using multivariate statistics. (3rd ed.). New York, USA: Harper Collins College Publishers.
• Tabata, S., Yamasawa, F., Torii, S., Manabe, T., Kamada, H., Namba, A., Kato, J., Kaneko, H., Tahara, K., Tsukahara, Y., & Sato, K. (2020). Use of nutritional supplements by elite Japanese track and field athletes. Journal of the International Society of Sports Nutrition, 17(1), 1-8.
• Thomas, D.T., Erdman, K.A., & Burke, L.M. (2016). American College of Sports Medicine joint position statement. Nutrition and athletic performance. Medicine & Science in Sports & Exercise, 48:543–68.
• Tornero-Aguilera, J.F., Jimenez-Morcillo, J., Rubio-Zarapuz, A., & Clemente-Suárez, V.J. (2022). Central and Peripheral Fatigue in Physical Exercise Explained: A Narrative Review. International Journal of Environmental Research and Public Health, 19(7), 3909.
• Vandenberghe, K., Goris, M., VanHecke, P., Van Leemputte, M., Vangerven, L., & Hespel, P. (1997). Long-term creatine intake is beneficial to muscle performance during resistance exercise. Journal of Applied Physiology, 83(6), 2055–2063.
• Vercammen, K.A., Koma, J.W., & Bleich, S.N. (2019). Trends in energy drink consumption among U.S. Adolescents and adults, 2003–2016. American Journal of Preventive Medicine, 56(6):827–139.
• Weavil, J.C., & Amann, M. (2019). Neuromuscular fatigue during whole body exercise. Curr Opin Physiol, 10, 128-136.
• Wenger, N., Takeuchi, Y.L., Lier, F., & Gojanovic, B. (2019). La fatigue chez l’athlète adolescent [Fatigue in the adolescent athlète]. Revue Médicale Suisse, 15(657), 1323-1328.
• Wire, G.N. (2022). United States Energy Drink market report 2022. Research and Markets 2022 [cited 2022 Aug 4th,]; Available from: https://www.globenewswire.com/en/news-release/2022/04/05/2416350/28124/en/United-States-Energy-Drink-Market-Report-2022-Major-Companies-are-Focused-on-Developing-Advanced-Packaging-and-Launching-New-Low-Sugar-Fruit-Based-Energy-Drinks-to-Remain-
• Yager, Z., & McLean, S. (2020). Muscle building supplement use in Australian adolescent boys: relationships with body image, weight lifting, and sports engagement. BMC Pediatrics, 20(1), 89.
• Yıldız, M. (2019). Fiziksel aktivite seviyesinin uyku kalitesi, yorgunluk ve öfke düzeylerine etkisi. Yayımlanmış Yüksek Lisans Tezi. Uşak Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Beden Eğitimi ve Spor Eğitimi Ana Biilim Dalı, Uşak.
• Zucconi, S.V., Adinolfi, C., Gandini, F., Gentile, E., Loi, A., & Fioriti, L. (2013). Gathering consumption data on specific consumer groups of energy drinks. EFSA Supporting Publications, 10(3), 394E.