FROM THE PERSPECTIVE OF PHYSICALLY DISABLED ATHLETES: INDIVIDUALS WITH SPECIAL NEEDS IN SPORTS

Yıl 2023, Cilt: 21 Sayı: 100. Yıl Özel Sayısı, 141 - 152, 05.12.2023

Hasibe Çil , Berk Hakan Yılmaz , Ekrem Levent İlhan

https://doi.org/10.33689/spormetre.1316435

Cited By: 1

Öz

Undoubtedly, sport has been an element that supports development in every sense for individuals with special needs as well as individuals with normal development. From this point of view, it is aimed to examine the perspectives of athletes with physical disabilities and individuals with special needs who do sports in the context of sports. The study, which was carried out in a qualitative design, was carried out by asking 4 semi-structured questions to the participants. Six participants with physical disabilities and sports experience were included in the study. Participants participated in the study on a completely voluntary basis. Before proceeding to the interview stage, the participants were informed about the study. In order to record the interviews, the permission of the participants was obtained and the interviews were started. Data were analyzed using content analysis. The reliability coefficient formula was used in the calculation of the reliability of the study. From this point of view, the consensus method between encoders was used and the reliability was found to be 87%. As a result of the analysis, 3 main themes were created. These; individuals with special needs in sports, difficulties experienced within the framework of sports and individuals with special needs who do sports. In addition, a total of 6 sub-themes and 30 codes were created as a result of the study. As a result of the study, sports of individuals with special needs ensure that physically disabled athletes are motivated, happy and proud. In this way, it is thought that individuals with special needs will be an example to all individuals with special needs thanks to sports, and individuals with special needs who are already doing sports will be more hopeful and realize themselves in sports. In addition, it has been revealed that individuals with special needs are exposed to difficulties due to the transportation, access and unconsciousness of individuals with normal development at the point of participation in sports.

Anahtar Kelimeler

Individuals with special needs, physically disabled athletes, sports, adapted sports

BEDENSEL ENGELLİ SPORCU PERSPEKTİFİNDEN: SPORDA ÖZEL GEREKSİNİMLİ BİREYLER

Öz

Kuşkusuz spor, olağan gelişim gösteren bireylerin yanı sıra özel gereksinimi bulunan bireyler için de her anlamda gelişimi destekleyen bir unsur olmuştur. Buradan hareketle çalışmada, bedensel engele sahip olan sporcuların bakış açıları ile spor yapan özel gereksinimli bireylerin spor bağlamında incelenmesi amaçlanmıştır. Nitel desende yapılan çalışma, yarı yapılandırılmış 4 sorunun katılımcılara yöneltilmesiyle gerçekleştirilmiştir. Bedensel engele sahip spor tecrübesi olan 6 katılımcı çalışmaya dâhil edilmiştir. Katılımcılar tamamen gönüllülük esasına uygun olarak çalışmaya katılım sağlamıştır. Görüşme aşamasına geçilmeden önce katılımcılara çalışma hakkında bilgi verilmiştir. Görüşmelerin kayıt altına alınması için katılımcıların izni alınmış ve görüşmelere geçilmiştir. Veriler, içerik analizinin kullanılmasıyla analiz edilmiştir. Çalışmanın güvenirlik hesaplamasında ise güvenirlik katsayısı formülü kullanılmıştır. Buradan hareketle kodlayıcılar arası görüş birliği yöntemi kullanılmış ve güvenirliğin %87 olduğu tespit edilmiştir. Analiz sonucunda 3 ana tema oluşturulmuştur. Bunlar; sporda özel gereksinimli bireyler, spor çerçevesinde yaşanılan zorluklar ve spor yapan özel gereksinimli bireylerdir. Ayrıca çalışma sonucunda toplam 6 alt tema ve 30 kod oluşturulmuştur. Çalışmanın sonucunda özel gereksinimli bireylerin spor yapması, bedensel engelli sporcuların motive ve mutlu olmalarını, gurur duymalarını sağlamaktadır. Bu sayede özel gereksinimi bulunan bireylerin spor sayesinde bütün özel gereksinimli bireylere örnek olacağı ve hâlihazırda spor yapan özel gereksinimli bireylerin ise daha umutlu olarak sporda kendilerini gerçekleştirebilecekleri düşünülmektedir. Ayrıca özel gereksinimi bulunan bireylerin, spora katılım noktasında yaşadığı ulaşım, erişim ve olağan gelişim gösteren bireylerin bilinçsiz olmalarından kaynaklı zorlanmalara maruz kaldıkları ortaya koyulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Özel gereksinimli birey, bedensel engelli sporcu, spor, uyarlanmış spor branşı

Kaynakça

• Alptekin, H., Eliöz, M., & Demir, A. Z. (2019). Engel türünün ve spor yapma alışkanlığının girişimcilik üzerine etkilerinin incelenmesi. Social Sciences, 14(1), 1-19.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Crawford, J.L., & Stodolska, M. (2008). Constraints experienced by elite athletes with disabilities in Kenya, with implications for the development of a new hierarchical model of constraints at the societal level. Journal of Leisure Research, 40(1), 128- 155.
• Creswell, J. W. (2013). Nitel araştırma yöntemleri. Beş yaklaşıma göre nitel araştırma ve araştırma deseni. M. Bütün, (Ed.). Ankara: Siyasal Kitabevi, 79-82.
• Çil, H., İlter, İ., & İlhan, E. L. (2023). Sporcu olmak ya da olmamak: Bedensel engelli bireylerde olumlu düşünme ve stres. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 18(1), 38-49. doi:10.33459/cbubesbd.1177419
• Çil, H., & Kayışoğlu, N. B. (2022). Tekerlekli sandalye basketbol branşı oyuncularının sporda imgeleme düzeylerinin incelenmesi. Journal of Global Sport and Education Research, 5(2), 65-77. doi: 10.55142/jogser.1190700
• Çöl, G. (2015). Özel gereksinimi olan çocukların boş zaman aktivitelerine katılımını etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Declerck, L., Stoquart, G., Lejeune, T., Vanderthommen, M., & Kaux, J. F. (2021). Barriers to development and expansion of adaptive physical activity and sports for individuals with a physical disability in sports clubs and centres. Science & Sports, 36(3), 202-209.
• Demirci, N., & Demirci, P. (2014). Özel eğitime gereksinim duyan öğrencilerin oyun ve fiziki etkinlikler dersinde elde ettikleri kazanımların incelenmesi. İnönü Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 1(1), 25-34.
• Di Palma, D., Raiola, G., & Tafuri, D. (2016). Disability and Sport Management: a systematic review of the literature. Journal of Physical Education and Sport, 16(3), 785.
• Esentürk, O. K. (2021). Parents’ perceptions on physical activity for their children with autism spectrum disorders during the novel Coronavirus outbreak. International Journal of Developmental Disabilities, 67(6), 446-457.
• Heler, T., Hsieh, K., & Rimmer, J. (2002). Barriers and supports for exercise participation among adults with down syndrome. Journal of Gerontological Social Work, 38(1- 2), 161-178.
• Izgar, N. (2018). Özel gereksinimli bireylerde beden eğitimi ve spor etkinliklerinin motor beceri gelişimine etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Gedik Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• İlhan E.L, Yarımkaya, E., & Esentürk, O.K. (2022). Özel gereksinimli bireyler için uyarlanmış beden eğitimi ve spor. Pegem Akademi, Ankara.
• İlhan, E. L. (2008). Zihinsel engelli çocuklar için beden eğitimi ve sporun genel gelişim süreçleri açısından önemi. Cağdaş Eğitim Dergisi, 33(350) 17-2.
• İlhan, E. L., & Esentürk, O. K. (2015). Zihinsel engelli bireylerde sporun etkilerine yönelik farkındalık ölçeği (ZEBSEYFÖ) geliştirme çalışması. CBÜ Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 9(1), 19-36.
• İlhan, E.L., & Yarımkaya, E. (2022). Özel gereksinim kavramı ve boyutları. E. İlhan (Ed.). Özel gereksinimli bireyler için uyarlanmış beden eğitimi ve spor içinde (s. 1-14). Ankara: Pegem Akademi.
• Kirchner, C. E., Gerber, E. G., & Smith, B. C. (2008). Designed to deter: community barriers to physical activity for people with visual or motor impairments. American Journal for Preventive Medicine, 34(4), 349- 352.
• Kiuppis, F. (2018) Inclusion in sport: Disability and participation. Sport in Society, 21(1), 4-21. doi: 10.1080/17430437.2016.1225882
• Konar, N. (2011). Rehabilitasyon-engelliler sporu ve paralimpikler. Spor Bilimleri Dergisi,3, 15-20.
• Kozak, M., İlhan, E. L., & Yarayan, Y. E. (2019). Zihinsel yetersizlik, spor ve ruhsal uyum ilişkisi. Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 13(1), 51-65.
• Martin, M. R., & Speer, L. (2011). Leveling the playing field: Strategies for inclusion. A Journal for Physical and Sport Educators, 24(5), 24–27. doi: 10.1080/08924562.2011.10590949
• Rimmer, J. H., Riley, B., Wang, E., Rauworth, A., & Jurkowski, J. (2004). Physical activity participation among persons with disabilities: Barriers and facilitators. American Journal of Preventive Medicine, 26(5), 419-425.
• Rimmer, J. H., Wang, E., & Smith, D. (2008). Barriers associated with exercise and community access for individuals with stroke. Journal of Rehabilitation Research & Development, 45(2), 26-45
• Smith, B., & Sparkes, A. C. (2019). Disability, sport and physical activity. In Routledge handbook of disability studies, Routledge.
• Smith, B., & Sparkes, A.C. (2012). Routledge handbook of disability studies. In N. Watson, A. Roulstone, C. Thomas (Eds.). In Disability, sport and physical activity. A critical review. London: Routledge
• Tekin, H. H. (2019). Engelli üniversite öğrencilerinin eğitim yaşamındaki sorunları: Konya örneği, Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8(2), 1531-1548.
• Tekkurşun Demir, G., İlhan, E. L., Esentürk, O. K., & Kan, A. (2018). Engelli bireylerde spora katılım motivasyon ölçeği (ESKMÖ): Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Spormetre Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 16(1), 95-106. doi: 10.1501/Sporm_0000000347
• Uzunçayır, D., Yılmaz, S. H., & Yarayan, Y. E. (2023). Yoga Temelli Fiziksel Aktivite Programına Katılan Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocukların Kazanımları; Ebeveyn Ve Öğretmen Görüşleri Doğrultusunda Fenomolojik Bir Araştırma. Trakya Eğitim Dergisi, 2165-2177. Doı: 10.24315/Tred.1343553
• Wilson PE, & Clayton GH. (2010). Sports and disability. American Academy of Physical Medicine and Rehabilitation, 2(3), 46-54. doi: 10.1016/j.pmrj.2010.02.002. PMID: 20359679.
• Yarayan, Y. E., İlhan, E. L., Esentürk, O. K., Arı, Ç., & Gülşen, D. B. A. (2023). Does Emotional Intelligence Affect Mental Toughness in Physically Disabled Athletes?. Spor Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 8(2), 231-242.
• Yarımkaya, E., & Esentürk, O. K. (2022). Promoting physical activity for children with autism spectrum disorders during Coronavirus outbreak: benefits, strategies, and examples. International Journal of Developmental Disabilities, 68(4), 430-435.
• Yarımkaya, E., Esentürk, O. K., İlhan, E. L., & Karasu, N. (2022). A WhatsApp-delivered intervention to promote physical activity in young children with autism spectrum disorder. International Journal of Developmental Disabilities, 68(5), 732-743.
• Yarımkaya, E., Esentürk, O. K., İlhan, E. L., Kurtipek, S., & Işım, A. T. (2023). Zoom-delivered Physical activities can increase perceived physical activity level in children with autism spectrum disorder: A pilot study. Journal of Developmental and Physical Disabilities, 35(2), 189-207.
• Yetim, A. A. (2014). Engelliler sporuna sosyolojik yaklaşım. II. Uluslararası. Engellilerde Beden Eğitimi ve Spor Kongresi’nde sunulmuş bildiri, Batman.
• Yılmaz, H. (2023). Engellilik ve spora katılımda zorlanma: Karma model araştırması. Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Ankara.
• Yılmaz, S. H., Ünal, E. & İlhan, E. L. (2022). Millî Eğitim Bakanlığı “Özelim Eğitimdeyim” Uygulaması Kapsamında Yer Alan Oyun Etkinliklerinin İncelenmesi. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 27 (3), 153-170. DOI: 10.53434/gbesbd.1062121
• Yılmaz, S. H., İlhan, E. L. & Yarayan, Y. E. (2021). Engelli Bireylerde Spora Katılımın Önündeki Zorlanmalar Ölçeği Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Gazi Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, 26 (3), 315-332. DOI: 10.53434/gbesbd.900837