ARCHAEOMETRIC ANALYSES AND PROVENANCE EVALUATIONS OF AMPHORA AND BRICK-ROOFTILE-PIPE SAMPLES FROM KÜÇÜK BURNAZ SETTLEMENT (HATAY-ERZİN)

Yıl 2019, Sayı: 1, 154 - 185, 28.12.2019

Murat Eroğlu

Öz

Eighteen samples from amphorae, bricks, roof tiles, hypocaust tiles and water
pipes collected on survey at the archaeological site of Küçük Burnaz, and 11 soil/clay
samples from the neighboring region were analyzed archaeometrically. Their petrographic properties were analyzed by
thin section optical microscopy,
and X-Ray Fluorescence (XRF) was used to determine their chemical composition. Thin section optical
microscope analysis was able to distinguish 9 petrographic groups among the 18
samples: 7 groups of amphorae, and 3 groups for the bricks, tiles and pipes.

The provenance
of the samples from the bricks, tiles, and pipes was a source with igneous
rock. In contrast, the sources for the amphorae were more varied, including
metamorphic rock sources for samples in the Pinched Handle group. Provenances
were assessed according to the specific geological features of amphora
production sites and findspots. In addition, soil samples taken from the clay
deposits surrounding Küçük Burnaz were examined petrographically and
chemically, and the results were compared with the data obtained from the
pottery.

The
amphora classified as LRA1 seems to be compatible with samples from other
amphorae, and the bricks, tiles, water pipes and clays. The Zemer 41 amphorae
in contrast are not compatible with the provenance of the other samples, but
instead with Alanya Massif. 

Anahtar Kelimeler

Küçük Burnaz, Archaeometry, Ceramic Analysis, XRF, Petrographic Grouping

KÜÇÜK BURNAZ (HATAY-ERZİN )YERLEŞMESİNDE ELE GEÇEN AMPHORA VE TUĞLA-KIREMİT-KÜNK ÖRNEKLERİ ARKEOMETRİK ÇALIŞMALARI VE KAYNAK DEĞERLENDİRMELERİ

Öz

Küçük
Burnaz arkeolojik alanında yüzey araştırmaları sırasında ele geçen 18 pişmiş
toprak eser (amphora, tuğla, kiremit ve künk) ve 11 toprak/kil örneği
arkeometrik yönden incelenmiştir. Örneklerin petrografik özellikleri ince kesit,
optik mikroskop analiziyle, kimyasal yapıları da X-Işını Floresansı (XRF)
analizi ile tespit edilmiştir. İnce kesit optik mikroskop analizi ile örnekler
petrografik olarak sınıflandırılmıştır. Amphora, tuğla, kiremit ve künk örnekleri
9 grupta incelenmiştir. Amphoralar 7 gruba diğer örnekler ise 3 gruba
ayrılmıştır.

Örneklerin
petrografik kayaç kökeni, tuğla, künk ve kiremitlerde
magmatik iken amphoralarda farklılık göstermektedir. Pinched Handle olarak
adlandırılan gruptaki örnekler metamorfik kayaç olarak belirlenmiştir. Ayrıca
Küçük Burnaz çevresindeki kil yataklarından alınan toprak örnekleri petrografik
ve kimyasal olarak incelenmiş ve amphora, tuğla, kiremit ve künk, elde edilen
verilerle karşılaştırılmıştır.

Amphoralardan
LRA 1 tip amphorası petrografik ve
kimyasal özellikleri ile diğer amphora, tuğla-kiremit-künk ve kil örnekleri ile
benzer yapıdadır. Zemer 41 tipindeki amphoralarda hem petrografik
olarak hem de kimyasal olarak diğer amphora, tuğla-kiremit-künk ve kil
örnekleri ile benzer bir yapı göstermemekte, Alanya Masifi kayaç yapısı ile
uyumluluk göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Küçük Burnaz, Arkeometri, Seramik Analizi, XRF, Petrografik Gruplama

Kaynakça

• Alkan vd. 2011 N. Alkan- E. Çağıran- Ö. H. Ersan- M. Eruş, Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarları. İstanbul: İstanbul Büyükşehir Belediyesi İmar ve Şehircilik Daire Başkanlığı Koruma Uygulama ve Denetim Müdürlüğü (KUDEB) Restorasyon ve Konservasyon Laboratuvarları Yayınları, 2011.
• Autret-Rauh 2008 C. Autret- N. K. Rauh, “Roman Amphora Production in Western Rough Cilicia”, Antik Çağda Anadolu’da Zeytinyağı ve Şarap Üretimi Sempozyum Bildirileri, 06-08 Kasım 2008, Mersin, 109-122.
• Daszkiewicz vd.1997 M. Daszkiewicz- H. Meyza- G. Schneider, “A Preliminary Study of Amphorae of the Mau XXVII/XXVIII Type”, Polish Archaeology in the Mediterranean, Reports 1996, 8, 1997, 132-138.
• Empereur- Picon 1989 J. Y. Empereur- M. Picon, “Les Regions de Production D'Amphores Impériales en Méditerranée Orientale”, Anfore Romane e Storia Economica: Un Decennio Di Ricerche, Collection De L’ Ecole Française De Rome 114, 1989, 224-248.
• Erkan 2006 Y. Erkan, Metamorfik Petrografi, Ankara 2006.
• Inal vd. 2009 A. Inal- A. Güneş- D. J. Pilbeam- Y. K. Kadioglu- F. Eraslan, “Concentrations of Essential and Nonessential Elements in Shoots and Storage Roots of Carrot Grown in Nacl and Na2SO4 Salinity”, X-Ray Spectrometry, 38 (1), 2009, 45-51.
• Kadıoglu vd. 2018 Y. K. Kadıoglu- K. Deniz- T. Koralay, “Nature of Quaternary Basalts from Amanus Mountain: Southern Part of Turkey”, 18th International Multidisciplinary Scientific GeoConference Sgem2018, 2018, 331-338.
• Kızılarslanoğlu 2016 H. A. Kızılarslanoğlu, Antik Çağ’da Elaiussa Sebaste’nin Amphora Üretimi ve Ticari İlişkileri Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Arkeoloji Anabilim Dalı, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Erzurum 2016.
• Koglin vd. 2009 N. Koglin- D. Kostopoulos- T. Reischmann, “Geochemistry, Petrogenesis And Tectonic Setting Of The Samothraki Mafic Suite, NE Greece: Trace-Element, Isotopic And Zircon Age Constraints”, Tectonophysics 473, 2009, 53-68.
• Moix vd. 2011 P. Moix- L. Beccaletto -O. Masset-H. W. Kozur- P. Dumıtrıcă- D. Vachard- R. Martini- G. M. Stampflı, “Geology and Correlation of the Mersin Mélanges, Southern Turkey”, Turkish Journal of Earth Sciences (Turkish J. Earth Sci.), 20, 2011, 57-98.
• Özek vd. 2017 G. Özek- M. Akgül- N. Nurlu- N. Yapıcı, “Guleman Ofiyoliti (Elazığ)’nin Jeokimyasal Özellikleri ve Tektonik Ortamı”, KSU Journal of Engineering Sciences, 20 (2), 2017, 29-44.
• Öztürk-Parlak 2018 S. E. Öztürk- O. Parlak, “Mersin Ofiyolitinin Jeokronolojisi ve Tektonik Önemi”, Ç.Ü Fen ve Mühendislik Bilimleri Dergisi, Cilt: 36-9, 2018, 97-106.
• Sarıfakılıoğlu vd. 2017 E. Sarıfakılıoğlu- M. Sevin- T. Dilek, Türkiye Ofiyolitleri, MTA, Özel Yayın Serisi: 35, Ankara 2017.
• Whitbread 1995 I. K. Whitbread, Greek Transport Amphorae A Petrolojical and Archaeological Study, British School at Athens, 1995.
• Williams 2005 D. F. Williams, “An Integrated Archaeometric Approach to Ceramic Fabric Recognition. A Study Case on Late Roman Amphora 1 from The Eastern Mediterranean”, LRCW 1, Late Roman Coarse Wares, Cooking Wares and Amphorae in the Mediterranean: Archaeology and Archaeometry, (Ed. J. M. G. Esparraguera- J. B. Garrigos- M. A. C. Ontiveros), BAR Int. Series 1340, 2005, 613-624.
• Tobin 2004 J. Tobin, Black Cilicia: A study of the Plain of Issus during the Roman and Late Roman Periods, BAR International Series, 1275, Oxford, England, British Archaeological Reports, 2004.
• Türkecan 2015. A. Türkecan, Türkiye’nin Senozoik Volkanitleri. MTA Özel Yayın Serisi-33, Ankara 2015.
• http://jeoloji.deu.edu.tr/metamorfik/index.html (18/11/2019).
• https://opencontext.org/subjects-search/?proj=123-differentiating-local-from-nonlocal-ceramic-production&prop=oc-gen-cat-sample#17/36.85398/36.15701/15/any/Google-Satellite (21/11/2019).
• https://archaeologydataservice.ac.uk/archives/view/amphora_ahrb_2005/petrology.cfm?id=236 (18/11/2019).