Nevşehir Çakıltepe Höyük Araştırması Erken Tunç Çağı Seramikleri

Yıl 2021, Sayı: 3, 27 - 57, 31.12.2021

Yalçın Kamış

Öz

Erken Tunç Çağı Anadolu toplumlarının ekonomik ve kültürel yapılarını şekillendiren pek çok yeniliğin ortaya çıktığı bir dönemdir. Anadolu toplumlarının Mezopotamya ve çevre kültür bölgeleriyle bağlantılarının yoğunlaştığı bu dönem, Orta Anadolu Bölgesi’nin kültürel, siyasi ve ekonomik yapısını uzun bir süre boyunca etkileyen Kültepe, Acemhöyük, Alişar, Konya Karahöyük gibi merkezlerin ön plana çıkmaya başladığı bir zaman aralığın işaret eder. Bu yerleşimler, aynı zamanda Orta Anadolu Bölgesi Erken Tunç Çağı seramik geleneklerinin tanımlanmasında anahtar rol oynamışlardır. Çakıltepe Höyük, mütevazı boyutlarıyla söz konusu yerleşimlerden ayrışmaktadır. Küçük bir köy yerleşimi şeklinde tanımlanabilecek höyükte gözlenen yaygın tahribatın önüne geçilmesi amacıyla yüzey araştırmaları gerçekleştirilmiştir. Araştırmalarda derlenen Erken Tunç Çağı seramik örnekleri bu çalışmanın konusunu oluşturmuştur. Erken Tunç Çağı’nın farklı evrelerine tarihlenen söz konusu seramikler, bölgede daha öncesinde kazısı yapılmış yerleşimlerden ele geçen örneklerle karşılaştırılmıştır. Karşılaştırmalar Çakıltepe Höyük’ün MÖ III. binyılın ortalarından itibaren Orta Anadolu Bölgesi’nde görülmeye başlayan gelişmelerden kopuk olmadığına ve büyük merkezlerdeki gelişmelere ayak uydurduğuna işaret etmiştir.

Anahtar Kelimeler

Orta Anadolu, Erken Tunç Çağı, Çakıltepe, Alişar III Seramiği, Dalgalı Hat Seramiği

Destekleyen Kurum

Kütür ve Turizm Bakanlığı, Nevşehir Müzesi

The Early Bronze Age Pottery of Nevşehir Çakıltepe Höyük Survey

Öz

The Early Bronze Age represents a time period characterized by a set of innovations defining the cultural and economic formations of the Anatolian societies. Anatolian societies began also to intensify their contacts with Mesopotamia and neighboring regions in this period. Distinctive urban sites like Kültepe, Acemhöyük, Alişar, and Konya Karahöyük began to grow in this period and they became power centers controlling economic and political developments for a long time in Central Anatolia. They were also key sites for the identification and definition of the Early Bronze Age pottery traditions in Central Anatolia. Çakıltepe Höyük is considerably different from these sites with its modest size. Extensive modern destructions were recognized at this small rural settlement and archaeological surveys were held as a protective measure. The Early Bronze Age sherds collected during the surveys is the subject of this paper. The pottery sherds dated to different periods of Early Bronze Age were compared with the samples from the previously excavated Central Anatolian sites. Comparisons indicated that Çakıltepe is not ceramically disconnected from the larger Central Anatolian sites and it was closely aligned with the developments appeared around the middle of the 3rd millennium BCE.

Anahtar Kelimeler

Central Anatolia, Early Bronze Age, Çakıltepe, Alişar III Ware, Wavy Line Ware

Kaynakça

• T. Efe,-M. Türkteki, “The Stratigraphy and Pottery of the Period Transitional into the Middle Bronze Age at Küllüoba (Seyitgazi, Eskişehir)”. Anatolia Antiqua XIII, 2005, 119-144.
• K. Emre, “The Pottery of Assyrian Colony Period According to the Building Levels of the Kaniş Karum”, Anadolu VII, 1963, 87-99.
• K. Emre, “The Pottery from Acemhöyük”, Anadolu X, 1966, 99-153.
• K. Emre, “Pottery of Levels III and IV at the Karum of Kanesh”, Anatolia and the Ancient Near East, Studies in Honour of Tahsin Özgüç, (Eds. K. Emre, B. Hrouda, M. Mellink, N. Özgüç), Ankara 1989, 111-128.
• T. Emre, Camihöyük Alişar III Seramiği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara 2012.
• S. Ezer, “Kültepe in the Early Bronze Age”, Current Research at Kültepe-Kanesh: An Interdisciplinary and Integrative Approach to Trade Networks, Internationalism, and Identity (Eds. L. Atıcı, F. Kulakoğlu, G. Barjamovic, A. Fairbairn), Atlanta 2014, 5-23.
• F. Fischer, Die Hethitische Keramik Von Boğazköy, Berlin, 1963.
• H. Goldman, Excavations at Gözlü Kule-Tarsus, Princeton 1956.
• R. L. Gorny, Alişar in the Second Millenium B.C, University of Chicago, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Chicago 1990.
• A. C. Gunter, The Old Assyrian Colony Period at Boğazköy-Hattusa in Central Turkey A Chronological Assessment of the Archaeological Remains, Columbia University, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), 1980.
• A. Hacar, Kapadokya Bölgesi İlk Tunç Çağı Çanak Çömleği: Göltepe ve Kestel Kazıları ile Aksaray, Nevşehir, Niğde İlleri Yüzey Araştırması Buluntuları, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), İzmir 2016.
• Y. Kamış, Acemhöyük Erken Tunç Çağı Seramiği, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 2012. F. Kulakoğlu, R. Kontani, A. Uesugi, Y. Yamaghuci, K. Shimogama, M.Semmoto, “Preliminary Report of Excavations in the Northern Sector of Kültepe 2015-2017”, Integrative Approaches to the Archaeology and History of Kültepe-Kanesh, (Eds. F. Kulakoğlu, C. Michel, G. Öztürk), Turnhout 2020, 9-84.
• J. Mellaart, “Early Cultures of the South Anatolian Plateau II: The Late Chalcholithic and Early Bronze Ages in the Konya Plain”, Anatolian Studies 13, 1963, 199-236.
• S. Omura, Anadolu’da Alişar III Seramiği, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara 1991.
• W. Orthmann, Die Keramik der Frühen Bronzezeit aus Inner Anatolien, Berlin 1963.
• H. H. von der Osten, The Alishar Hüyük, Seasons of 1930-32, Chicago 1937.
• A. Öktü, Die Intermediate Keramik in Kleinasien, München 1973.
• N. Özgüç, An Early Bronze Age Pot Grave of a Child from Acemhöyük”, Between the Rivers and Over the Mountains Archaeologica Anatolica et Mesopotamica Alba Palmieri Dedicata, (Ed. M. Frangipane), Roma 1993, 517-522.
• T. Özgüç, Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Kültepe Kazısı Raporu 1948, Ankara 1950. Özgüç 1963
• T. Özgüç, “Yeni Araştırmalar Işığında Eski Anadolu Arkeolojisi”, Anadolu VII, 1963, 23-42.
• T. Özgüç, “New Observations on the Relationship of Kültepe with Southeast Anatolia and North Syria during the Third Millenium BC”, Ancient Anatolia Aspects of Changes and Cultural Development, Essays in Honor of Machteld J. Mellink, (Eds. J. V. Canby, E. Porada, B.S. Ridgway, T. Stech), Wisconsin 1986, 31-47.
• T. Özgüç-N. Özgüç, Türk Tarih Kurumu Tarafından Yapılan Kültepe Kazısı Raporu 1949, Ankara 1953.
• U. D. Schoop, “Indications of Structural Change in the Hittite Pottery Inventory at Boğazköy-Hattusa”, Central-North Anatolia in the Hittite Period. New Perspectives in Light of Recent Research, (Eds. F. P. Daddi, G. Torri, C. Corti), Herder 2009, 145-167.
• Y. Şenyurt, Y. Kamış, A. Akçay, “Ovaören 2012 Yılı Kazıları”, 35. Kazı Sonuçları Toplantısı, Ankara 2014, 62-80.
• A. Türker, “Suluca Karahöyük: A Commercial Context In Central Cappadocıa In Light of Depas Amphikypellon Findings and A Foot-Shaped Stamp Seal”, TÜBA-AR 23, 2018, 53-65.
• A. Yener, P. B. Vandiver, “Tin Processing at Göltepe, an Early Bronze Age Site in Anatolia” American Journal of Archaeology 97 (2), 1993, 207-238.