Kamu Binalarında Geleneksel Yapı Ögelerinin Sahte Tarihselcilik Uygulamalarına Konya Örnekleri Üzerinden Bir Eleştiri

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 75 - 91, 29.12.2021

Merve Özkaynak

Öz

Bir kentin fiziksel kimliğini oluşturan anıtsal ve sivil mimarlık örneklerinin korunması, kültürel sürekliliği sağlayan koşullardan biridir. Günümüzde kültürel sürekliliğin ve kimliğin korunması amacıyla tarihi yapıların tamamının ya da cephe elemanlarının taklit edildiği yeni yapılar inşa edilmektedir. Fakat bu uygulamalar tarihi bir yapının cephesinin yeni fonksiyonlu bir yapıya giydirilmesiyle sınırlı kalmaktadır. Bu kapsamda Konya Merkez’de yer alan ve 21. yy.’da inşa edilen adliye, kütüphane, müze, belediye, üniversite, okul yapıları, giriş kapıları ve parklar olmak üzere on beş kamusal yapı üzerinden görsel bir değerlendirme yapılmıştır. Elde edilen bulgular sonucunda günümüz yapıları kategorilere ayrılarak, malzeme özellikleri, cephe özellikleri ve boyutsal özellikleri açısından taklit edilen yapı ya da yapısal ögeleri incelenmiştir. Geleneksel yapıların taklit edilirken tamamının kopyalandığı veya cephede yorumlandığı ögeler tespit edilerek, yapısal ögelerden taç kapı, üst örtü, taşıyıcı eleman, geçiş elemanları ve süsleme özelliklerinden hangisinin taklit edildiği belirlenmiştir. Yapılan analizler sonucunda Selçuklu ögelerinin sıklıkla taklit edildiği belirlenmiş ve mimari kimlik sorunu oluşturan bu uygulamalar eleştirilerek, kent kimliğinin sürdürülebilirliğinin sağlanabilmesine dair öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Kimliksizleşme, Taklit, Tarihi Çevre, Sahte Tarihselcilik, Selçuklu Dönemi

Criticism of Historical Approaches of Traditional Building Elements in Public Buildings through Konya Case Study

Öz

The preservation of monumental and civil architectural examples that constitute the physical identity of a city is one of the conditions that ensure cultural sustainability. Today, to preserve cultural sustainability and identity, new buildings are built by imitating all or facade elements of historical buildings. However, this situation is limited to the fact that the facade of a historical building covers a new functional building. In this context, a visual evaluation was made on fifteen public buildings, including the courthouse, library, museum, municipality, university, school buildings, entrance gates and parks in Konya Center. As a result of the findings, buildings were divided into categories and the imitated structure or structural elements were examined in terms of material properties, facade properties and dimensional properties. It has been determined that while imitating traditional buildings, all of them were copied or interpreted on the façade. In addition, it was determined which of the portal, cover structural, structural elements, transition elements, and the ornamentation features were imitated. It has been determined by the analyzes that Seljuk elements are frequently imitated, and these practices, which create architectural identity problems, are criticized and suggestions are made to ensure the sustainability of the urban identity.

Anahtar Kelimeler

Identity problem, Imitation, Historical Environment, Historicism, Seljuk Period

Kaynakça

• Aydın, E. (1998). Tarihi Çevre İçindeki Yeni Yapılaşmaların Uygulama Sonuçları. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Baydarlıoğlu, B. (1994). Tarihi Şehir Dokusunda Yeni Yapı Uygulamaları: Karaköy - Beşiktaş Arasında Silueti Etkileyen Bir Grup Yeni Yapının Değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Beiglu, F. B., Ghafari, S. M., ve Taheri, A. (2019). Infill Architecture as a Solution for Livability and Historical Texture Quality Promotion. Civil Engineering Journal, 5(1), 165-171.
• Bektaş, C. (1991). Korumak. Mimarlık Dergisi, 1, 72-73.
• BHA. (2020). Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Muğla İli, Ula İlçesi, Akyaka Mahallesi Koruma Amaçliı Revizyon İmar Planı Araştırma ve Açıklama Raporu.
• Bilgin Altınöz, A. G. (2010). Tarihi Dokuda ‘Yeni’nin İnşası. Ege Mimarlık, IV(75), 18-26.
• Bilsel, F. C. (1989). New building in a historical urban setting as an urban design problem the case of Yeni Foça. Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
• Branca, A. F. (1979). Tarihsel Çevrede Yapı Eylemi. Mimarlık Dergisi, 1, 45-46.
• Davies, M. (2003). Design in the Historic Environment. Building Conservation.
• Day, S. (2011). Synergisms: Building Modern in the Context of Historic. USA: Common Ground Publishing.
• Dibner, D. R., ve Dibner-Dunlap, A. (1985). Building additions design: McGraw-Hill Book Company.
• Doğrusöz, N. (1994). Tarihi ve Özgün Çevrelerde Yeni Yapı Sorunu ve “İnfill” Olgusuna Farklı Yaklaşımları. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Dostoğlu, H. (1984). Çağımızın Klasikçisi: Leon Krier. Mimarlık Dergisi, 22(6), 30-33.
• Duralı, İ. K. (2007). Tarihi Çevrede Yeni Yapılaşma Uygulamalarının İrdelenmesi. Mimar Sinan Güzel Sanatlar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Düzgün, H. (2010). Tarihi Çevrelerde Yeni Yapı Tasarımında Kabuk - Bağlam İlişkisinin Temel ve Güncel Tasarım Kavramları. Yıldız Teknİk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamamış Yüksek Lisans Tezi.
• Ekinci, O. (1991). Muğla Deneyiminden Esinlenerek Kültürel Çevre ve Mimarlık Üzerine. Mimarlık Dergisi, 1, 36-39.
• Enç, G. (2009). Tarihi Kent Dokusunda Yeni Yapı Tasarım Ölçütleri ve Fener Semti Örneğinde Uygulanabilirliğinin İrdelenmesi. Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Güler, Ö. (2004). Tarihi Çevrelerde Çağdaş Bina Tasarımı: Ortaköy ve Yakın Çevresinde Yeni Bina Uygulamalarının Değerlendirilmesi. İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Karatosun, M. B. (2010). Geleneksel Dokularda Yeni Yapı Tasarımı: Alaçatı Örneğinin İncelenmesi. Ege Mimarlık, 4(75), 32-35.
• Kazmaoğlu, M., ve Tanyeli, U. (1986). 1980'li yılların türk mimarlık dünyasına bir bakış. Mimarlık, 24(2), 31-48.
• Khan, H.-U. (1990). The Architecture of the Mosque, an Overview and Design Directions. R. Powel (Ed.), Expressions of Islam in Buildings (s. 109-127). Singapore: Concept Media/The Aga Khan Award for Architecture.
• Korumaz, M., ve Özkaynak, M. (2019). Tarihi Çevre/Yapı Duyarlı Stüdyo Eğitimi. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum, 8(23), 201-225.
• Krier, L. (1984). Avrupa Kentinin Yeniden İnşası. [Haldun Dostoğlu]. Mimarlık Dergisi, 6(204), 28-29.
• Madran, E. (1994). Ulusal Koruma Planlaması Semineri II Üzerine. Mimarlık Dergisi(256), 62-63.
• Madran, E. (2001). Koruma İmar Planları ve Antalya Kaleiçi Örneği. Mimarlık Dergisi, 1, 32-34.
• Middleson, M. (1979). Koruma Alanları. Mimarlık Dergisi, 1, 34-35.
• Norberg-Schulz, C. (2001). Yer Kavramı Bağlamında Eski Çevrelerde Yapılaşma. Mimarlık Dergisi(297), 42-43.
• Pasin, B., ve Varinlioğlu, G. (2018). Arkeolojik Çevre Bağlamında Yeni Yapı Tasarımı. Yedi: Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi(20), 173-182.
• Sparks, L. (2011). Historicism and the public perception. J. Warren & J. Worthington (Eds.), Context: new buildings in historic settings. Oxford: Architectural Press.
• Tanaç Zeren, M. (2010). Çağdaş Yaklaşım Örnekleri Tarihi Çevrede Yeni Ek ve Yeni Yapı Olgusu. İstanbul: Yalın Yayıncılık.
• Velioğlu, A. (1992). Tarihi Çevre İçinde Mimari Tasarım ve Süreci Üzerine Bir Araştırma. Karadeniz Teknik Universitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamamış Doktora Tezi, Trabzon.