Mimari Tasarımda Kolonun Mekân Üretme Potansiyeli

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 92 - 106, 29.12.2021

Aytaç Taşkın , Onur Erman

Öz

Kolonlar, özellikle betonarme ve çelik karkas yapıların yaygın kullanıldığı yakın dönemlerdeki çağdaş yapılarda uzunca süre gizlenerek yalnızca yapıya etkiyen düşey yükleri aktaran yapı elemanları olarak kullanılmıştır. Geçtiğimiz yüzyıl içinde teknik alanda uzmanlıkların oluşması, hesaplanarak inşa edilen strüktür sistemlerini mimaride çok daha önemli hale getirmiştir. Yapı tasarımında ve üretiminde teknoloji temelli gelişmeler de strüktürün mimarideki etkisini güçlendirirken, strüktür sistemi içinde görünür bir unsur olarak kolon kimlik değiştirmeye başlayarak mimari kurguya, tasarım “üreten” olarak dâhil olmaya başlamıştır.
Bu kapsamda çalışmanın amacı, mimari yaratımın niyeti olan mekânın oluşturulmasında, kolonların katkısını değerlendirmektir. Kolonun tasarım ögesi olarak kullanıldığı örneklerle, mimari tasarımdaki yük taşıma görevlerinin ötesinde tasarımda üreten rolü; mekân bağlamında değerlendirilmiştir.
Seçilen yapıların değerlendirilmesiyle kolonun taşıyıcı işlevinden sıyrılarak mimari tasarım ögesi olarak, mekânı oluşturmak amacıyla farklı yöntemlerle kullanıldığı görülmüştür. Değerlendirme sırasında ulaşılan önemli tespitlerden birisi de kolonun, yapıların fiziki olarak oluşmasına imkân veren strüktürel görevlerinin ötesine geçerek tasarımın odak noktası haline gelmiş olmasıdır. Yapı teknolojilerindeki gelişmelerin strüktür tasarımıyla doğrudan ilişkisi, kolonun öz niteliklerinde değiştirici güç olmuş, kolon teknik ve değişmez özellikleriyle strüktürün parçası iken, geçirdiği karakter değişimi ile katı ve doğrusal yapısını kırmış ve mimari tasarımda üreten rolünü pekiştirmiştir. Teknolojinin her alanda hızla geliştiği günümüzde, mimarlık ve mühendislik bilgisinde yaşanacak gelişmelerin kolonun mimariye katkısını çeşitlendireceği açıktır.

Anahtar Kelimeler

kolon, mekan, mimari tasarım

Kaynakça

• Akın, T. (2017). Sendai Mediatheque Örneğinde Mimarlık, Strüktür, Tasarım Bağlamında Mimar-İnşaat Mühendisi İlişkisi. Mimarlık Dergisi, 394.
• (http://www.mimarlikdergisi.com/index.cfm?sayfa=mimarlik&DergiSayi=408&RecID=4148)
• Alfirevic, D. ve Simonovic Alfirevic, S. (2016). Interpretations of Space Within Space Concept in Contemporary Open-Plan Architecture. Arhitektura i Urbanizam, 42, 24-40.
• Charleson, A. W. (2005). Structure as Architecture, a Source Book For Architects and Structural Engineers. Italy: Architectural Press Publications.
• Ching, F.D.K. (2016). Mimarlık: Biçim, Mekân ve Düzen. (S. Lökçe, Çev.). İstanbul: YEM Yayınevi.
• Demirel, E. (2017). Strüktür Neden Gereklidir. İstanbul: Janus Yayıncılık.
• Eco, U. (2019). Mimarlık Göstergebilimi. İstanbul: Daimon Yayınları.
• Erman, E. (2009). Mimarlıkta Bilimsel Araştırmalar ve Tez Yazım Tekniği. İstanbul: Murat Kitap ve Yayınevi.
• Fischer, G. (2015). Mimarlık ve Dil. İstanbul: Daimon Yayınları.
• De Fusco, R. (2020). Kitle İletişim Aracı Olarak Mimarlık. İstanbul: Arketon Yayınları.
• Macdonald, A.J. (2001). Structure and Architecture. Oxford: University of Edinburgh: Plant a Tree.
• Schmarsow, A. (2017) Mimarlığın Özü ve Mimari Yaratım. (çeviren, Alp Tümertekin, Nihat Ülner). İstanbul: Janus Yayıncılık
• Taşkın, A. (2019). Kolonun Mimari Tasarımda Rolünün Değerlendirilmesi. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Çukurova Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Adana.
• Türkçü, H.Ç. (2003). Çağdaş Taşıyıcı Sistemler. İstanbul: Birsen Yayınevi.
• Utzon, J. (2008). Jorn Utzon Logbook Vol. IV: Kuwait National Assembly. Copenhagen: Blondel Press.
• Vitruvius. (2017). Mimarlık Üzerine On Kitap. İstanbul: Alfa Basım Yayın Dağıtım.
• Wilson, F. (1971). Structure: the essence of architecture. London: Van Nostrand Reinhold Co.
• Zevi, B. (2015). Mimarlığı Görebilmek. (A. Tümertekin, Çev.). İstanbul: Daimon Yayınları.
• Url 1: http://www.greatbuildings.com/buildings/Moore_House.html
• Url 2: http://hiddenarchitecture.net/moore-house/
• Url 3: https://www.celiauhalde.com/baumschulenweg-crematorium
• Url 4: https://search.creativecommons.org/photos/b549b228-24b1-453a-964d-8cbc3c2f7c5c
• Url 5: https://kmckitrick.wordpress.com/sendai-mediatheque-toyo-ito-kevin-mckitrick/
• Url 6: https://search.creativecommons.org/photos/363ffd27-bc69-4de1-b699-b64d9c20d62b
• Url 7: http://sezerproje.com/tav-izmir-adnan-menderes-havalimani-celik-cati-projesi
• Url 8: https://www.archiweb.cz/en/b/lesni-kaple
• Url 9: https://www.archdaily.com/568821/ad-classics-kuwait-national-assembly-building-jorn-utzon?ad_medium=gallery
• Url 10: https://livingarch.com/image/data/new-books/utzon/prod-img/kuwait_31-1.png
• Url 11: https://www.lloyds.com/resources-and-services/uk-building-services/the-lloyds-building
• Url 12: https://i.pinimg.com/originals/dd/97/9a/dd979a54bc560561a6bce09ba6372986.jpg
• Url 13: https://miesarch.com/work/3187
• Url 14: http://www.heatherwick.com/projects/spaces/pier55/
• Url 15: https://www.archdaily.com/962374/little-island-park-heatherwickstudioad_source=search&ad_medium=search_result_all
• Url 16: https://archello.com/project/the-sharp-centre
• Url 17: https://pbs.twimg.com/media/EP6_rFgW4AAQimV.jpg
• Url 18: https://www.arkiv.com.tr/proje/the-museum-hotel-antakya/11300
• Url 19: https://i.pinimg.com/originals/8e/80/4a/8e804ac913c5e9e22fa2918a31bdf681.jpg
• Url 20: https://urbannext.net/wp-content/uploads/2018/12/LUO-studio_Longfu-Life-Experience-Center_09.jpg
• Url 21: https://www.archdaily.com/884561/museum-proposal-displays-floating-figurines-in-corten-columns-of-light
• Url 22: https://i.pinimg.com/originals/a3/bd/bb/a3bdbbeab9896832ff8c986a054709e7.png