SANATIN NESNELİĞİNDEN ÖZNELİĞİNE KADIN SANATÇI: ROSA BONHEUR

Yıl 2021, Cilt: 2 Sayı: 3, 42 - 52, 29.12.2021

Özkan Köse

Öz

Sanat tarihçi Linda Nocklin’e hatırı sayılır bir ün ve saygınlık kazandıran kitabı “Neden Hiç Büyük Kadın Sanatçı Yok?” başlığından da anlaşılacağı üzere son derece haklı bir soruyu dile getirmektedir. Basit bir akıl yürütmeyle, yetenek dediğimiz olgunun kadın ya da erkek tüm insanlara eşit dağıtıldığını düşünsek de, bu varsayımın sağlamasını tarihe bakarak yapmak pek mümkün görünmemektedir. Ataerkil toplumlarla başlayan binlerce yıllık yazılı tarihin kadınlara karşı adil davranmadığı iddiasını feminist eleştiri “history” sözcüğünü üzerinden “his-story” (eril olanın hikayesi) şeklinde anagramatik bir yaklaşımla gözler önüne sermeyi amaçlar. Kimileri için bir tek sözcüğe yapılan bu küçük müdahalenin yüzlerce yıla sinmiş bütün bir toplumsal cinsiyet eşitsizliğini çarpıcı bir şekilde ortaya koyduğu düşüncesi yeterince ikna edici bulunmayabilir. Kadınlar, önemli tarihsel figürlerin eşleri ya da anneleri, yani obje olmanın dışında nadiren özne olarak kayıtlara geçebilmişlerdir. Özellikle sanat alanında yaratıcılık ve deha gibi eril olanla özdeşleşen kavramların Antik sanatın estetik ve güzelliğin normlarını belirleyen zirvelerinden, cinselliği tabu olmaktan çıkaran kimi avangart 20 yüzyıl sanat hareketlerine varıncaya dek bu durumun istisnaları, ancak öykülerindeki trajedi ölçüsünde dikkat çekmeyi başarabilmiştir. Bu minvalde metin, 19. Yüzyıl Gerçekçiliğinin önemli bir ismi olan Rosa Bonheur’u açıklayan bir çerçeve çizmeyi amaçlamaktadır. Bonheur’un sanat hayatı, toplumsal normların kısıtlayıcılığını aşmak iradesini gösteren kadınların, yeteneklerini ya da becerilerini ortaya koymak, kendi kişisel serüvenlerini hayata geçirmek için radikal çözümler ürettiği dikkat çekici birkaç örnekten biridir.

Anahtar Kelimeler

Rosa Bonheur, Kadın, Sanat

Kaynakça

• Adichie, C.N (2019). Feminist Manifesto ( B. Kovulmaz Çev). İstanbul, Doğan Kitap.
• Atwani, N (February 2021). Margaret Ann Bulkley: A Woman Who Made a Difference. https://www.edseed.me/2021/02/20/margaret-ann-bulkley-a-woman-who-made-a-difference-114/
• Bachofen, J.J (1997). Söylence, Din ve Anaerki (N. Şarman Çev) İstanbul. Pavel Yayınevi.
• Berger, J (2004). Görme Biçimleri (Y. Salman. Çev). İstanbul, Metis Yayınları.
• Borureau, A (2001). Myth of Pope John. University of Chicago Press.
• Blume, M (1997) The Rise and Fall of Rosa Bonheur. https://www.nytimes.com/1997/10/04/style/IHT-the-rise-and-fall-of-rosa-bonheur.html sayfasından erişilmiştir. Deggans, E (13 Mart 2018) The Queen Was Paid Less Than Her Prince On Netflix's 'The Crown'. https://www.npr.org/sections/thetwo-way/2018/03/13/593333458/the-queen-was-paid-less-than-her-prince-on-netflixs-the-crown sayfasından erişilmiştir.
• Gretchen, S (1998). The Sexual and Textual Politics of Dress: Rosa Bonheur and Her Cross-Dressing Permits. University of Nebraska Press
• Hodge, S (2020). Gerçekten Bilmeniz Gereken 50 Sanat Fikri (E. Gözgü. Çev). İstanbul, Bkz Yayıncılık.
• Honour, H. Fleming, J (2015). Dünya Sanat Tarihi ( A. Hakan. Çev) . İstanbul, Alfa Basın Yayım Dağıtım.
• Leppert, R (2009). Sanatta Anlamın Görüntüsü (İ. Türkmen. Çev). İstanbul, Ayrıntı Yayınları.
• Llyod, T (1979). Yirminci Yüzyıl Dosyası: Kadınlar Yerini Alıyor. İstanbul, Milliyet Yayınları
• Nochlin, L (2020). Kadınlar, Sanat ve İktidar ( S. Evren. Çev). İstanbul, Yapı Kredi Yayınları.
• O’Connor, R ( March 2017). Fanny Mendelssohn: Female composer credited for sonata thought to have been created by her brother. https://www.independent.co.uk/arts-entertainment/music/news/international-womens-day-fanny-mendelssohn-composer-felix-music-bbc-a7617366.html sayfasından erişilmiştir.
• Russel, P (2019). Tarih Boyunca En Etkin 100 Eşcinsel (O. Özdilek. Çev). İstanbul, A7 Yayıncılık.
• Schneider, N (1999). Still Life. Köln, Tachen.
• Slyke, G (1998). The Sexual and Textual Politic of Dress: Rosa Bonheur and Her Cross Dressing Permits. University of Nebraska Press. Yeşiltepe,A.ZamanYolcusu:Türklerinİzinde. https://www.youtube.com/watch?v=Iv_GYI2NNnI&t=529s. Erişim tarihi: 06.07.2021
• Görsel-I, Rosa Bonheur’un portresi. https://www.thoughtco.com/biography-of-rosa-bonheur-4842522. Erişim tarihi: 05.08.2021
• Görsel-II, Geleneksel Bökh Güreşçileri https://www.bloodyelbow.com/2020/11/17/21571053/bokh-wrestling-and-the-cultural-genocide-in-inner-mongolia. Erişim tarihi: 05.08.2021
• Görsel III, https://medium.com/the-collector/she-disguised-as-a- man-and-became-a-female-pope-cdbc07ec4945. Erişim tarihi: 05.08.2021