Geç Dönem Osmanlı Arşiv Belgelerindeki Çizimlerin Düşündürdükleri

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 4, 198 - 220, 24.06.2022

Oya Şenyurt

Öz

Osmanlı tasarım dünyasına ve çevreyi tasvirine ilişkin bilgi veren Osmanlı Arşiv belgelerindeki çizimler, imparatorluğun dört bir yanından gelen farklı formlar ve anlatım teknikleri içermektedir. Bu çizimler vaka tariflerinden mimari tasarımlara kadar çok çeşitli sebeplerle yapılmıştır. Yapılış amaçlarına bağlı olarak çeşitli tasnifler içinde toplanabilen çizimler ait oldukları başlıklar altında bazı ortak özellikler göstermektedir. Bu makalede yönetim merkezine ulaşan farklı farklı anlatım tekniklerine ait çizimlerin tasnifi ve çizimlerin ortak özelliklerinin değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Mimari çizimlerde Osmanlı resim sanatı olan minyatürün anlatım tekniklerinin kullanımı, iki boyutlu anlatımın içinde üçüncü boyut arayışı ve teknik resim kurallarından yoksun resimsel bir anlatının benimsendiği tespit edilmiştir. Vaka anlatımlarında da kısmen minyatür tekniklerine başvurulmuş ancak 19. yüzyılın sonlarında fotoğrafın tespit ettiği anlık gerçekliğin çizimlerle sağlanması yönünde çaba sarf edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Resimsel, Osmanlı, Çizim, Fotoğraf

The Thoughts of the Drawings in the Late Ottoman Archive Documents

Öz

The drawings in the Ottoman Archive documents, which give information about the Ottoman design world and the description of the environment, were prepared in different forms and expression techniques from all over the empire. These drawings were made for a variety of reasons, from case descriptions to architectural designs. These drawings, which can be grouped into various classifications depending on the purpose of their construction, show some common features under the titles they belong to. In this article, it is aimed to classify the drawings of different narrative techniques reaching the management center and to evaluate the common features of the drawings. It has been determined that the use of narrative techniques of miniature, which is the Ottoman painting art, in architectural drawings, the search for a third dimension in two-dimensional expression, and a pictorial narrative devoid of technical drawing rules. Miniature techniques were also used in case narratives, but at the end of the 19th century, efforts were made to provide the instant reality determined by photography with drawings.

Anahtar Kelimeler

Pictorial, Ottoman, Drawing, Photograph

Kaynakça

• Akyıldız, A. (2011). Sürgün Sefir Sadullah Paşa. İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Eldem, S. H. (1979). Boğaziçi Anıları. İstanbul: Alarko Eğitim Tesisleri.
• Fazlıoğlu, A. (2014). 19. Yüzyıl Osmanlı Sarayında Oyun ve Oyuncak, Saraydan Sokağa Oyun, İstanbul: Kabalcı Yayınevi, 31-79.
• Güçbilmez, B. (2006). Zaman/Zemin/Zuhûr Gerçekçi Türk Tiyatrosunda Minyatür Kurgusu. Ankara: Deniz Kitabevi.
• Krausse, A. C. (2005). Rönesans’tan Günümüze Resim Sanatının Öyküsü. İstanbul: Literatür.
• Önal, S. (2004). Sadettin Paşa’nın Anıları: Ermeni-Kürt Olayları (Van, 1896). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Sözen, M. (1990). Devletin Evi Saray. İstanbul: Sandoz Kültür Yayınları.
• Şenyurt, O. (2010). Projeleri ve Belgeleriyle 20. Yüzyıl Başında İzmit Hapishanesi’nin Tasarımı, Mimarlık (352), Ankara: Mimarlar Odası, 60-66.
• Şenyurt, O. (2015). Osmanlı Mimarisinin Temel İlkeleri: Resim ve İnşa Üzerinden Geliştirilen Farklı Bir Yaklaşım. İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Görsel 1. BOA., HRT.h., Dosya no: 1337.
• Görsel 2. BOA., TSMA.E. Dosya no: 654, Gömlek no: 21.
• Görsel 3. BOA., İ.AZN., Dosya no: 55, Gömlek no: 55.
• Görsel 4. BOA., İ.AZN., Dosya no: 113, Gömlek no:18.
• Görsel 5. BOA., HAT., Dosya no: 545, Gömlek no: 26956D.
• Görsel 6. BOA., HAT., Dosya no. 545, Gömlek no: 26956E.
• Görsel 7. BOA., PLK.p., Dosya no: 2577.
• Görsel 8. BOA., İ.AZN., Dosya no: 82, Gömlek no: 7.
• Görsel 9. BOA., İ.AZN., Dosya no: 105, Gömlek no: 38.
• Görsel 10. BOA., İ.AZN., Dosya no: 86, Gömlek no: 20.
• Görsel 11. BOA., PLK.p., Dosya no: 3939.
• Görsel 12. BOA., PLK. p., Dosya no: 3066.
• Görsel 13. BOA., İ.DH., Dosya no: 1239, Gömlek no: 97078.
• Görsel 14. BOA., İ.DH., Dosya no: 1239, Gömlek no: 97078.
• Görsel 15. BOA., İ.DH., Dosya no: 1239, Gömlek no: 97078.
• Görsel 16. BOA., PLK.p., Dosya no: 6338.