6 Şubat Depremlerinde Niğde’de Hasar Alan Yapıların Düzensizlik Türlerinin İncelenmesi

Yıl 2023, Cilt: 4 Sayı: 7, 284 - 301, 29.12.2023

Furkan Canpolat , Semiha Akçaözoğlu , Gizem Özal

Öz

6 Şubat 2023 tarihinde meydana gelen ve merkez üssü Kahramanmaraş’ın Pazarcık ve Elbistan ilçeleri olan 7,7 ve 7,6 büyüklüğündeki depremler çok sayıda ilimizde can ve mal kaybına sebep olmuştur. Depremlerin etkisiyle Niğde ilinde 9 orta, 18 ağır hasarlı ve 1 acil yıkılacak olmak üzere toplam 28 hasarlı yapı tespit edilmiştir. Betonarme taşıyıcı sisteme sahip bu yapılardan orta hasarlı olanların bir kısmının performans analizleri ve güçlendirme çalışmaları tamamlanmıştır. Deprem etkisiyle betonarme yapılarda ortaya çıkan hasarların nedenlerinin doğru tespit edilmesi, bu yapıların sağlam ve ekonomik güçlendirme çalışmalarıyla tekrar kullanımlarını sağlamanın yanı sıra hasar almamış mevcut binaların olası depremlerdeki davranışlarının önceden tahmin edilmesi açısından önem taşımaktadır. Bu amaçla çalışmada; Niğde ilinde bulunan, Kahramanmaraş merkezli depremler sonrasında orta hasar aldıkları yetkililerce tespit edilmiş olan ve yapım yılları 1993-2017 arasında değişen ticari, konut, ticari+konut işlevli betonarme yapılar incelenmiştir. Yapıların inşa edildiği zeminlerin özellikleri, taşıyıcı elemanlarının boyutları ve açıklıkları, kat yükseklikleri gibi tasarım kriterleri incelenerek yapılarda ortaya çıkan hasarların sebepleri araştırılmıştır. Gerçekleştirilen çalışmada, Niğde ilinde belirlenen 5 farklı yapıya ait mimari tasarım kriterleri ve hasar analizleri değerlendirilmiş; oluşan hasarların çoğunlukla yapısal düzensizlikler sebebiyle ortaya çıktığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Deprem, Deprem hasarı, Yapısal düzensizlikler, Mimari tasarım, Depreme dayanıklı tasarım

Examination of Irregularity Types of Structures Damaged in Niğde during the February 6, 2023 Earthquakes

Öz

The 7.7 and 7.6 magnitude earthquakes, which occurred on February 6, 2023 and with epicenter in Pazarcık and Elbistan districts of Kahramanmaraş, caused loss of life and property in many provinces. 28 damaged buildings were detected in Niğde, 9 of which were moderately damaged, 18 were heavily damaged and 1 was to be urgently demolished. Performance analysis and reinforcement works of some of the moderately damaged reinforced concrete structures were completed. Correct detection of the causes of damage to reinforced concrete structures caused by earthquakes is important in terms of ensuring the reuse of these structures through strength and economical reinforcement works, as well as predicting the behavior of existing buildings that are not damaged in possible earthquakes. For this purpose, in the study, commercial, residential, commercial+residential reinforced concrete buildings, which were determined by the authorities to have received moderate damage after the earthquakes centered in Kahramanmaraş in Niğde province and whose construction years varied between 1993 and 2017, were examined. Design criteria such as the characteristics of the ground on which the buildings were located, the dimensions and spans of the load-bearing elements, storey heights analyzed and causes of damages in the buildings investigated. In the study, architectural design criteria and damage analysis of 5 different buildings in Niğde province were evaluated and, it was detected that the damages occurred mostly due to structural irregularities.

Anahtar Kelimeler

Earthquake, Earthquake damage, Structural irregularities, Architectural design, Earthquake resistant design

Kaynakça

• ACI Committee 318. (1995). Building code requirements for structural concrete (ACI 318-95) and Commentary (ACI 318R-95), Journal of Architectural Engineering, 2(3), 1-43.
• AFAD. (2021). AFAD İRAP Risk Azaltma Planı Niğde, https://nigde.afad.gov.tr/kurumlar/nigde.afad/NIGDE-IRAP.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Akbaş, A. ve Çalışkan, Ö. (2023, Mart). Deprem Etkisinde Hasar Alan Betonarme Yapıların Düzensizlik Türleri Yönü ile İncelenmesi. 2nd International Conference on Scientific and Academic Research ICSAR 2023’te sunulmuş bildiri, 428-435, Konya.
• Akıncıtürk, N. (2003). Yapı Tasarımında Mimarın Deprem Bilinci. Uludağ Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 8(1), 189-201.
• Çatal, H. H. (2019). Deprem Nedeniyle Binalarda Oluşan Hasarlar. 3rd International Symposium on Innovative Approaches in Scientific Studies ISAS 2019’da sunulmuş bildiri, 310-315, Ankara.
• Demir, S., Günaydin, M., Atmaca, B., Altunişik, A. C., Hüsem, M., Adanur, S. ve Ateş, Ş. (2021). Performance Evaluation of Reinforced Concrete Buildings During the Sivrice-Elazığ Earthquake (M w= 6. 8, January 24, 2020) in Accordance with Turkish Earthquake Code. Journal of Earthquake and Tsunami, 15(04), 2150018, 1-32.
• Doğangün, A. (2004). Performance of reinforced concrete buildings during the May 1, 2003 Bingöl Earthquake in Turkey. Engineering Structures, 26(6), 841-856.
• Kam, W.Y., Pampanin, S. & Elwood, K. (2011) Seismic Performance of Reinforced Concrete Buildings in the 22 February Christchurch (Lyttleton) Earthquake. Bulletin of the New Zealand Society of Earthquake Engineering, 44(4), 239-279.
• Koç, V. (2016). Deprem Sonrası Ağır Hasarlı Bina Hasarlarının Sınıflandırılması. Doğal Afetler ve Çevre Dergisi, 2(1), 46-65.
• Korkmaz, A. ve Uçar, T. (2006). Yumuşak Kat Düzensizliğinin Betonarme Binaların Deprem Davranışında Etkisi. Uludağ Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Dergisi, 11(2), 65-76.
• KRDAE. (2023a). 25 Şubat 2023 Obruk Bor Niğde Depremi Basın Bülteni. http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/wp content/uploads/2023/02/25_Subat_2023_Bor_Nigde_Depremi.pdf sayfasından erişilmiştir.
• KRDAE. (2023b). Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Bölgesel Deprem-Tsunami İzleme ve Değerlendirme Merkezi 06 Şubat 2023 Ekinözü Kahramanmaraş Depremi Basın Bülteni, http://www.koeri.boun.edu.tr/sismo/2/06-subat-2023-ml7-5-ekinozu-kahramanmaras-depremi/ sayfasından erişilmiştir.
• MTA. (2023a). Türkiye'nin Deprem Potansiyeli, https://www.mta.gov.tr/v3.0/bilgi-merkezi/deprem_potansiyeli sayfasından erişilmiştir.
• Otani, S. (2004). Earthquake Resistant Design of Reinforced Concrete Buildings Past and Future. Journal of Advanced Concrete Technology, 2(1), 3-24.
• TBDY. (2018). Türkiye Bina Deprem Yönetmeliği, Türkiye Cumhuriyeti Başbakanlık Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı, https://www.afad.gov.tr/yonetmelik sayfasından erişilmiştir.
• TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası. (2023). 5.1’lik Niğde Depremi Ve Konya’nın Depremselliği, https://www.jmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=13733&tipi=3&sube=8&subesi= sayfasından erişilmiştir.
• TMMOB Mimarlar Odası. (2023). 6 Şubat 2023 Depremleri Tespit Ve Değerlendirme Raporu, https://www.tmmob.org.tr/sites/default/files/modepremrapor2.pdf sayfasından erişilmiştir.
• Tuna, M., E., Sahil, S., İnan, N., Şahin Çağlı, Z. ve Gökgöz, B., İ. (2023). 6 Şubat 2023 Depremlerinin Ardından Yapı Hasarları ve Afet Lojistiği Bağlamında Değerlendirilmesi. N. İnan (Ed.), 6 Şubat 2023 Kahramanmaraş Merkezli Depremlerden Etkilenen Bölgelerdeki Mevcut Yapı Stokunun Hasar Analizleri ve Değerlendirilmesi içinde (1-26. ss.). 1. Basım, Ankara: OSTİM Teknik Üniversitesi.
• Yüksel İ. (2008). Betonarme Binaların Deprem Sonrası Acil Hasar Değerlendirmeleri. Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Fen Bilimleri Dergisi, 24(1), 260-276.
• Url-1. https://nip.tuik.gov.tr/?value=BinaIstatistikleri (Erişim tarihi 15.11.2023).
• Url-2. https://csb.gov.tr/bakan-kurum-84-bin-726-bina-yikik-acil-yikilacak-ve-agir-hasarli-olarak-tespit-edilmistir-bakanlik-faaliyetleri-38433 (Erişim tarihi: 12.11.2023).