A Building of Extraordinary Style in Büyükada: Reconstruction of the Mizzi Mansion by Raimondo D’Aronco

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 1, 1 - 31, 30.04.2020

Hatice Adıgüzel

https://doi.org/10.29135/std.677857

Cited By: 1

Öz

Mizzi Mansion, which adds a different taste to the Büyükada residential architecture, was presumably built in the mid-19th century. Significantly damaged during the 1894 Istanbul earthquake, the structure was repaired and reconstructed by Italian Architect Raimondo D’Aronco, who came to Istanbul in 1893. The project drawing has not survived, but the project, along with photographs, was exhibited at the Turin Art Triennial (Triennale d’Arte di Torino) in 1896. Italian architecture circles of the period praised the project. The Mizzi Mansion has not been researched as comprehensively as D’Aronco’s other projects. The mansion is analyzed in this article in consideration of the original data accessed during the ongoing restoration process launched in 2000s and archive research. The new form of the Mizzi Mansion after D’Aronco’s renovations features a revivalist style, which dominated Europe at the time. This article examines the stylistic identity of the mansion in the context of the origins of this approach, also traceable in the earlier works of the architect. The structure pioneered certain themes that became characteristic of the architect’s later works, especially in facade formation and decorations. Within this framework, the project is also evaluated in regards to its position among the architect’s other residential designs. The only drawing of this structure in the D’Aronco archive in Udine is an ironwork. The article introduces the Italian master, who does the ironwork of the building, along with his similar works in Torino. These findings open the door to unknown facts on the design and application team in contact with D’Aronco when he worked in Istanbul.

Anahtar Kelimeler

Raimondo D’Aronco, 19th Century Ottoman Architecture, Revivalism, Residential Architecture, Büyükada

Büyükada’da Sıradışı Üslupta Bir Yapı: Raimondo D’Aronco’nun Mizzi Köşkü Rekonstrüksiyonu

Öz

Büyükada konut mimarisine farklı bir soluk katan Mizzi Köşkü yaklaşık olarak 19. yüzyıl ortalarında inşa edildiği düşünülen bir yapıdır. 1894 İstanbul depreminde önemli derece hasar gören bu yapı, İstanbul’a 1893 yılında gelmiş olan İtalyan Mimar Raimondo D’Aronco tarafından onarılmış ve rekonstrüksiyonu yapılmıştır. Proje çizimi günümüze ulaşamayan D’Aronco’nun bu çalışması 1896 yılında Torino Sanat Trienali’nde (Triennale d’Arte di Torino) fotoğraflarıyla birlikte sergilenmiştir. Dönemin İtalyan mimarlık ortamında bu çalışmadan övgüyle bahsedilmiştir. D’Aronco’nun diğer projeleriyle kıyaslandığında, hakkında kapsamlı araştırma yapılmayan Mizzi Köşkü, 2000’li yıllarda başlayan ve halen devam etmekte olan restorasyon sürecinde ulaşılan özgün verileri ve arşiv araştırmaları ışığında bu makalede incelenmektedir. Mizzi Köşkü’nün D’Aronco yenilemesi sonucunda kazandığı yeni biçimi o dönem Avrupa’sında hakim olan canlandırmacı yaklaşıma sahiptir. Mimarın diğer erken dönem çalışmalarında da izlenebilen bu yaklaşımın kaynakları bağlamında, makalede köşkün üslupsal kimliği irdelenmektedir. Yapı, özellikle cephe biçimlenişi ve süsleme özellikleri ile mimarın daha sonraki yapılarında karakteristik hale gelen bazı temalara öncülük etmiştir. Bu çerçevede, yapının, mimarın diğer konut tasarımları içindeki yeri de değerlendirilmektedir. Udine’deki D’Aronco arşivinde bu yapıyla ilişkili tek çizim demir işlerinden birine aittir. Makalede, yapının demir işlerini yapan İtalyan usta, Torino’daki benzer bir uygulamasıyla tanıtılmaktadır. Bu bulgular, D’Aronco’nun İstanbul’da çalıştığı dönemde bağlantı içinde olduğu tasarım ve uygulama ekibine dair bilinmeyenlere bir kapı aralamaktadır.

Anahtar Kelimeler

19. Yüzyıl Osmanlı Mimarisi, Raimondo D’Aronco, Canlandırmacılık, konut mimarsi, Büyükada

Kaynakça

• Adıgüzel, H. (2019), Bir Tasarımın İzinde: Yeni Bulgular Işığında Raimondo D’Aronco’nun İlk İstanbul Projesi Dersaadet Ziraat ve Sanayi Sergi-i Umumisi, METU Journal of the Faculty of Architecture, 36/1, 157-182.
• Albanese, R. (2007), Raimondo D’Aronco e il Dibattito sulla Figura dell’Architetto-Artista, tra Otto e Novecento a Torino, Casa Javelli-D’Aronco tra Torino e Costantinopoli, (Roberto Albanese, Ed.) Torino: Studio Livio, 17-51.
• Albanese, R. ve Reale, I (Ed.). (2007), Raimondo D’Aronco, La Casa dell’Architetto. Idee e Progetti per Casa D’Aronco a Torino 1903-190, Udine: Galleria d’Arte Moderna. Barillari, D. (1993), Il Caso D’Aronco alla Luce del Rapporto tra L’Architettura Islamica e Quella delle Secessioni Mitteleuropee, Tesi di Dottorato, Facoltà di Architettura di Firenze, V. 1-2, Firenze.
• Barillari, D. (1995). Raimondo D’Aronco. Roma-Bari: Editori Laterza.
• Barillari, D. (1996), Genius loci e Modernismo: le Ville di Raimondo D’Aronco tra Architettura ottomana e Mitteleuropea, Architettura e Architetti Italiani ad Istanbul tra il XIX e il XX Secolo, Istanbul 27-28 Novembre 1995, Istanbul: Istituto Italiano di Cultura di Istanbul, 21-32.
• Barillari, D. ve Godoli, E. (1997). İstanbul 1900 Art Nouveau Mimarisi ve İç Mekanları. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Barillari, D. (2010), Modern Kozmopolit Mimariler: Raimondo D’Aronco’nun İstanbul’daki Eserleri, “Osmanlı Mimarı” D’Aronco 1893-1909 İstanbul Projeleri, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 32-123.
• Batur, A. (2005), Rasathane-i Amire Binası için 1895 Projeleri, Osmanlı Bilimi Araştırmaları, VI/2, 125-138.
• Beykan, A. (1997), Richard Norman Shaw, Eczacıbaşı Sanat Ansiklopedisi ( C. 3, 1651-1652), İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Brayda, R. (1896), La Trienale, Giornale Artistico Letterario, 8, Torino, 59-60.
• Buscioni, M. C. (1990). Esposizioni e “Stile Nazionale” (1861-1925): Il Linguaggio dell'Architettura nei Padiglioni Italiani delle Grandi Kermesses Nazionali ed Internazionali. Alinea Editrice, Firenze: Alinea Editrice.
• Di Donato, M. (2010) Bir Mimar ve Kitapları: D’Aronco Kitaplığı’nın Başına Gelenler, “Osmanlı Mimarı” D’Aronco 1893-1909 İstanbul Projeleri, İstanbul: İstanbul Araştırmaları Enstitüsü, 124-76.
• Dixon, R.ve Muthesius S. (1978).Victorian Architecture. New York: Oxford University Press.
• Eldem, S. H. (1984). Türk Evi Osmanlı Dönemi/Turkish Houses Ottoman Period, C.1, İstanbul: Türkiye Anıt, Çevre, Turizm Değerlerini Koruma Vakfı.
• Ferguson, G. (1971). Signs & Symbols in Christian Art: With Illustrations from Paintings of the Renaissance. New York: Oxford University Press.
• Freely, J. (2010). Prens Adaları. İstanbul:Adalı Yayınları.
• Freni, V. ve Varnier, C. (1983). Raimondo D’Aronco L’Opera Completa. Padova: Centro Grafico Editoriale.
• Fry, A. (2015), The Maltese Levantines of Constantinople, https://lancstolevant.wordpress.com/2015/10/04/the-maltese-levantines-of-constantinople/ (Erişim Tarihi: 29 Aralık 2019).
• Erpi, F. (2006) Toplum Kültürü ve Yerel Mimaride Yansıması-Üç Örnek: Batı Anadolu’da Türk, Rum ve Levanten Konutları, Avrupalı mı Levanten mi?, İstanbul: Bağlam, 151-169.
• Gülersoy, Ç. (1997). Büyükada: Dün/Yesterday. İstanbul:Çelik Gülersoy Vakfı.
• Gültaş, D. (2008), Raimondo D’Aronco: İstanbul’daki Yapılarında Cephe Biçimlenişi ve Detayları, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Yıldız Teknik Üniversitesi/Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
• Hearn, M. F. (Ed.).(1990), The Architectural Theory of Viollet-le-Duc: Readings and Commentary. Cambridge: Massachusetts Institute of Technology.
• Kalafatoğlu, E. P. (2016), Yüzyıl Dönümü İstanbul Mimarlığında “Viktorya Tarzı” Sayfiye Konutları, Geç Osmanlı Döneminde Sanat, Mimarlık ve Kültür Karşılaşmaları (G. Çelik, Ed.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, 119-131.
• Koch, A., (Ed.) .(1896), Academy Architecture and Annual Architectural Review, II, London.
• Köseoğlu, I. (2013), Late Ottoman Resort Houses In Istanbul:Büyükada and Kadıköy, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Orta Doğu Teknik Üniversitesi /Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Kuban, D. (2017).Türk Ahşap Konut Mimarisi 17.-19. Yüzyıllar. İstanbul:Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Kuruyazıcı, H. (Ed.). (2011), Adalar, Binalar, Mimarlar, İstanbul: Adalı Yayınları.
• Küçükalioğlu Özkılıç, S. (2012). 1894 Depremi ve İstanbul. İstanbul:Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Kültür Bakanlığı ve Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı (1994). Büyükada. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi ( C. 2, 350-353) İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Long, H. C. (2002). Victorian Houses and Their Details: The Role of Publications in Their Building and Decoration. Oxford: Architectural Press.
• Millas, A. (2014). Büyükada: Prinkipo, Ada-i Kebir. Adalı Yayınları, İstanbul.
• Mori, A. (1906). Gli Italiani a Costantinopoli : Monografia Coloniale Presentata dalla Camera di Commercio Italiana di Costantinopoli alla Mostra degli Italiani all’Estero. Modena: Camera di Commercio Italiana di Constantinopoli.
• Nevae, D. L. (1978), Eski İstanbul’da Hayat, (O. Öndeş, Çev), İstanbul: Tercuman Gazetesi.
• Nicoletti, M., Quargnal, E. ve Rigotti, G. (Ed.). (1982), Raimondo D’Aronco: Lettere di un Architetto, Udine: Del Bianco.
• Öztin, F. (1994). 10 Temmuz 1894 İstanbul Depremi Raporu. Ankara: T.C. Bayındırlık ve İskan Bakanlığı.
• Rosand, D. (2001). Myths of Venice: The Figuration of a State. Chapel Hill: University of North Carolina Press.
• Sacheri, G. (1896), La Prima Esposizione Triennale di Belle Arti in Torino 1896, L’Ingegneria Civile e le Arti Industriali, XXII/6, Giugno, Torino, 85-86.
• Tanman, B. (1994). Mizzi Köşkü. Dünden Bugüne İstanbul Ansiklopedisi (C. 5, 478), İstanbul: İstanbul: Kültür Bakanlığı ve Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Varnier, C. (1981), Raimondo D’Aronco in Friuli, Rassegna Tecnica, Udine, 4, 26-35 ve 5, 32-42,
• Zarifi, Y. L. (2006), Hatıralarım: Kaybolan Bir Dünya İstanbul 1800-1920, İstanbul: Literatür Yayınları.
• http://www.borgomedievaletorino.it/scheda_opera-38.html?pag=1035. (Erişim Tarihi:15 Aralık 2019). http://collections.vam.ac.uk/item/O70756/seat-end-unknown/ (Erişim tarihi: 19 Aralık 2019).
• Arşiv Belgeleri ve Dönem Gazeteleri
• BOA, İ. DUİT, 136/12, H. 19 Zilhicce 1310/R. 21 Haziran 1309/M. 3 Temmuz 1893.
• BOA., Y.A. HUS. 316/59, R. 23 Kanunuevvel 1310/M. 4 Ocak 1895.
• BOA., İ. HUS, 33-132, 1312. B/133, R. 4 Kanunusani 1310/M. 16 Ocak 1895.
• BOA., İ. MF.,2/80, 1312, H. 24 Zilkade 1312/R. 7 Mayıs 1311/ M. 19 Mayıs 1895.
• Nea Epitheorisis Konstantinupolis, 12 Temmuz 1894, no: 1111.
• Saadet, 11-15 Temmuz 1894.
• Le Moniteur Oriental/The Oriental Advertiser, 4 Ağustos 1893.
• The Levant Herald and Eastern Epress, 27 Ağustos 1894 ve 5 Kasım 1894.