Kültürel Mirasın Geleceği İçin Sürdürülebilir Bir Müzecilik Anlayışı: Ekomüze

Yıl 2020, Cilt: 29 Sayı: 2, 913 - 943, 16.11.2020

Derya Elmalı Şen , Evşen Yetim , Elif Öztürk

https://doi.org/10.29135/std.753847

Cited By: 2

Öz

20. yüzyılın ikinci yarısı; küresel ölçekte sosyal, politik ve ekonomik açılardan pek çok gelişmeye sahne olmuş ve insanları etkilemiştir. Bu gelişmeler özellikle 1970’lerden sonra müzecilik anlayışını da etkileyerek, kültürel mirasın korunması ve gelecek kuşaklara aktarılması bağlamında sürdürülebilirliği ön plana çıkarmıştır. Bir ülkenin kültürel mirasına sahip çıkması ve koruması esasında politik bir vizyondur fakat mimarlık çevrelerinin desteği ile nitelikli bir farkındalık uyandırılması ülkedeki mimarlık üretimlerini de kaliteli bir seviyeye taşıyacaktır. Dolayısıyla, kültürel mirasın korunması ve diğer kuşaklara aktarılması kültürel sürdürülebilirlik, kolektif bellek oluşumu açısından çok önemlidir. Çalışma, geleneksel yerleşimlerin doğal ve kültürel miraslarının korunması ve yaşatılmasında sürdürülebilir bir yöntem olarak öne çıkan ekomüze kavramını ele almaktadır. Bu amaçla ulusal ve uluslararası yazında ekomüze kavramı araştırılmış ve kuramsal çerçevesi belirlenmiştir. Ardından kaynak tarama yöntemiyle elde edilen 12 ekomüzeye ait veriler, nitel veri analiziyle incelenmiş; kurucuları, işletmecileri, sergileme mekânları, nesneleri ve ziyaretçi sayıları bağlamında değerlendirilmiştir. Değerlendirmeler sonucunda, ekomüzelerin; gönüllü toplumsal aktivitelerin, yönetici kuruluşlar arasında işbirliğinin ve yerel kimliğin korunmasının sürdürülebilir toplumsal bir anlayışa dönüşmesi bağlamında yerel toplulukların düşünme yollarını ve yaşam tarzlarını yansıttığı görülmektedir. Elde edilen verilerle çalışmanın, ülkemizde bu potansiyele sahip olup da özellikle ekonomik nedenlerle terk edilen ya da kısıtlı kullanılan birçok yerleşmenin ne şekilde hayata katılabileceği ve kültürel mirasının nasıl sürdürülebileceği konularında farklı bir perspektif sunacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Kültürel Miras, Yeni Müzecilik, Sürdürülebilirlik, Geleneksel Mimari, Ekomüze

A Sustainable Approach to Museology for the Future of Cultural Heritage: Ecomuseum

Öz

The second half of the 20th century has witnessed many social, political, and economic developments on a global scale and affected people. These developments affected the understanding of museology especially after the 1970s and brought sustainability to the fore in the context of preserving and transferring cultural heritage to the next generations. Maintaining and protecting a country’s cultural heritage is essentially a political vision, but with the support of the architectural community, arousing a qualified traditional and cultural awareness will bring the architectural productions to a high level in the country. Therefore, the conservation of cultural heritage and transferring it to other generations is very important in terms of cultural sustainability, collective memory formation. The study deals with the “ecomuseum” concept, which stands out as a sustainable method for the preservation and survival of the natural and cultural heritage of traditional settlements. For this purpose, the ecomuseum concept has been researched in literature and its theoretical framework has been determined. Then, a total of 12 ecomuseums operating in different countries of the world were selected by the survey method. When determining the examples, firstly, ecomuseums, which attract attention with their traditional architectural texture, host a remarkable heritage in this sense and are active today, were preferred. The samples were analyzed with qualitative data analysis and evaluated in the context of founders, operators, exhibition spaces, exhibition objects, and the number of visitors. Besides, the strengths, weaknesses, opportunities, and threats of the ecomuseums, in general, were revealed through SWOT analysis. It has been determined that more than 600 ecomuseums are active around the world today. Although the ecomuseums have the same principles and goals, it has been observed that they differ from each other in the context of their establishment, operation methods, and the heritage resources they exhibit. These differences between ecomuseums should not be perceived as polyphony, but as the richness of different experiences, by this means they can guide new initiatives. However, in some ecomuseums, it is seen that the local people tend to obtain financial benefits before preserving their heritage due to the lack of sufficient knowledge of what the ecomuseum means. This situation is dangerous for the future of the ecomuseums. For this reason, the lack of awareness of the public –both local people and tourists- was considered as the weakest aspect of organizing the ecomuseum. In ecomuseum initiatives, this problem should be resolved immediately. It is essential in terms of eliminating many weaknesses and threats such as damage or harm caused by lack of knowledge, inability to own, unconscious consumption, and adjustment problems. Although the local people do not take an active role in the initial stage in most cases, they get involved in the process and adopt it as the level of their awareness increases. The well-preserved heritage is a powerful resource not only for tourists but also for local communities to appreciate their heritage and for the transmission of traditional practices and intergenerational knowledge. This is a situation adopted by the ecomuseum because the main target group of an ecomuseum is its local people and its main purpose is to support and empower a community to develop and manage its cultural heritage. As a result, an ecomuseum is a flexible tool where local people can manage their cultural heritage, first by preserving their traditions and resources, and then by obtaining financial benefits through attracting everyone to their lands to see, learn and experience. In this context, it is thought that the study will present a different perspective on how settlements that have this potential in our country, especially those that have been abandoned or used limitedly for economic reasons can participate in life and how their cultural heritage can be sustained.

Anahtar Kelimeler

Cultural Heritage, New Museology, Sustainability, Traditional Architecture, Ecomuseum

Kaynakça

• Alsace Ecomusee (2020a). URL: https://www.ecomusee.alsace/fr/ [Erişim:11 Ocak 2020]
• Alsace Ecomusee (2020b). URL: https://www.vlogexpedition.com/visit-ecomusee-alsace/ [Erişim:11 Ocak 2020]
• Arslan, Y. (2005). Erdek ve Çevresinin Ekoturizm Açısından Değerlendirilmesi, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(13), 29-53.
• Bahtiyar Karadeniz, C. & Kabacık, M. & Sarı, S. (2018). Ordu İlinde Ekoturizm Uygulamaları, Kabakdağı, Kayabaşı Örneği. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(2), 323-337.
• Bektaş, C. (2014). Türk Evi. 2. baskı, İstanbul: Yem Yayınevi.
• Bergslagen Ecomuseum (2020a). URL: https://archive.is/20130916130458/http://www.vastmanland.se/sv/Ekomuseum_Bergslagen_a2505_s694.html#selection-201.0-209.275 [Erişim: 05 Mart 2020]
• Bergslagen Ecomuseum (2020b). URL: https://www.erih.net/i-want-to-go-there/site/show/Sites/bergslagen-ecomuseum/ [Erişim: 05 Mart 2020]
• Bois-Du-Luc Ecomuseum (2020a). URL: https://www.ecomusee-regional-du-centre.be/ [Erişim: 28 Eylül 2020]
• Bois-Du-Luc Ecomuseum (2020b). URL: http://www.ecomuseeboisduluc.be [Erişim: 23 Ocak 2020]
• Boonyakiet, C. (2011). New Museology, Communities, Ecomuseums by Prof. Peter Davis, Newcastle University, UK, Intangible Cultural Heritage and Museums Learning Resources, Sirindhorn Anthropology Centre. URL: https://www.sac.or.th/databases/ichlearningresources/images/LECTURE5.pdf [Erişim: 02 Ekim 2019]
• Borelli, N. & Ge, R. (2019). An Analysis of Chinese Ecomuseums in Relation to Ecomuseum Theories and Principles. Organon, 51, 123-151.
• Borrelli, N. & Davis, P. (2012). How Culture Shapes Nature: Reflections on Ecomuseum Practices. Nature and Culture, 7(1), 31-47.
• Brundtland Raporu (1987). URL: http://www.un-documents.net/our-common-future.pdf [Erişim: 30 Eylül 2020]
• Cateran Ecomuseum (2020). URL: https://cateranecomuseum.co.uk/map/ [Erişim: 11 Ocak 2020]
• Chiswick, B. (1983). The Earnings and Human Capital of American Jews. The Journal of Human Resources,18(3), 313-336
• Corral, O. N. (2019). Ecomuseums in Spain: An Analysis of Their Characteristics and Typologies. Muzeologia a Kulturne Dedicstvo, 7(1), 7-26.
• Davis, P. (2010). New Museology, Communities, Ecomuseums. URL: https://www.sac.or.th/databases/ichlearningresources/images/new-museology-communities-ecomuseums.pdf [Erişim: 10 Kasım 2019]
• Davis, P. (2011). Ecomuseums: A Sense of Place. London: A & C Black.
• de Varine, H. (1985). The Word and Beyond. Museum, No 148, 37/4, 185. Unesco. URL: http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001273/127347eo.pdf [Erişim: 10 Ekim 2018]
• Doğan, M. (2010). Ekomüze Odaklı Sürdürülebilir Destinasyon ve Gökçeada Üzerine Bir Uygulama. Çanakkale: Çanakkale Onsekizmart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Doğan, M. (2011). Sürdürülebilir Turizm İçin Bir Model: Ekomüzeler. Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 8(3), 57-67.
• Doğan, M. (2015). Ecomuseum, Community Museology, Local Distinctiveness, Hüsamettindere Village, Bogatepe Village, Turkey. Journal of Cultural Heritage Management and Sustainable Development, 5(1), 43-60.
• Doğan, M. & Timothy, D. J. (2020). Beyond Tourism and Taxes: The Ecomuseum and Social Development in the Ak-Chin Tribal Community. Journal of Tourism and Cultural Change, 18(2), 133-149.
• Ecomuseo Adda di Leonardo, (2020). URL: https://giteinlombardia.it/luoghi/ecomuseo-adda-di-leonardo/ [Erişim: 28 Eylül 2020]
• Ecomuseo del Vanoi (2020). URL: https://www.ecomuseo.vanoi.it [Erişim: 11 Ocak 2020]
• Ecomuseo della Judicaria (2020). URL: http://www.dolomiti-garda.it/index.php/examples/cos-e-l-ecomuseo [Erişim: 11 Ocak 2020]
• Flodden 1513 Ecomuseum (2020). What is an Ecomuseum?. URL: https://www.flodden1513ecomuseum.org/ecomuseum [Erişim: 05 Mart 2020]
• Fuller, J. N. (1992). The Museum as a Vehicle for Community Empoverment: The Ak-Chin Indian Community Ecomuseum Project. I. Karp, C. M. Kreamer, S. Levine (Ed.), Museums and Communities: The Politics of Public Culture, 327-365, Washington: Smithsonian Institution Press.
• Griffin-Kremer, C. (2020). Back to the Future, Squaring Folk Life and Cultural Diversity at the Alsace Ecomuseum, Folk Life, 58(1), 57-66.
• Guinea Ecomuseum (2020a). URL: https://www.canaryislandsinfo.co.uk/el-hierro/things-to-do/guinea-ecomuseum/ [Erişim: 05.03.2020]
• Guinea Ecomuseum (2020b). URL: http://buzztrips.co.uk/posts/the-mysterious-life-of-a-volcanic-village-on-el-hierro [Erişim: 09.02.2020]
• Hüsamettindere Köyü Ekomüzesi (2020a). URL: http://www.ekomuze.org [Erişim: 23 Ocak 2020]
• Hüsamettindere Köyü Ekomüzesi (2020b). Yetkili ile telefon görüşmesi. 29 Eylül 2020.
• ICOM (2019). Museum. URL: https://icom.museum/en/standards-guidelines/museum-definition/ [Erişim: 10 Kasım 2019]
• ICOM Müzecilik Etik Yasası (2019). URL: http://mmkd.org.tr/wp-content/uploads/2013/10/icom-muzeler-icin-etik-kurallari2.pdf [Erişim: 12 Kasım 2019]
• Kalyna Country Ecomuseum (2020). URL: http://www.kalynacountry.com [Erişim: 09 Şubat 2020
• Kurtuluş, V. B. & Torre, S. D. (2012). Ecomuseums: A Way to Involve People with the Cultural Landscape. A Case Study in Turkey: Hüsamettindere Village Ecomuseum Project. 1st International Conference on Ecomuseums, Community Museums and Living Communities, Proceedings Book, 175-184.
• Laishun, A. & Gjestrum, J. A. (1999). The Ecomuseum in Theory and Practice the First Chinese Ecomuseum Established. Nordisk Museologi, 2, 65-86.
• Leung Y. F. & Marion J. F. & Farrell T. A. (2008). The Role of Recreation Ecology in Sustainable Tourism and Ecotourism. S. F. McCool, R. N. Molser (Ed), Tourism, Recreation and Sustainability: Linking Culture and the Environment, 21-39. USA: Cabi Publishing.
• Maggi, M. & Falletti, V. (2000). Ecomuseums in Europe What They Are and What They Can Be. IRES – Istituto Ricerche Economico- Sociali Del Piemonte, W.P.137/2000.
• Meymand Iranian Rocky Village (2020). URL: https://surfiran.com/meymand-iranian-rocky-village/ [Erişim: 05 Mart 2020]
• MINOM (2020). URL: http://www.minom-icom.net/about-us [Erişim: 02 Mart 2020]
• Ohara, K. (1998). The Image of Ecomuseum in Japan. Pacific Friends, 25, 26-27.
• Okan, B. (2015). Günümüzde Müzecilik Anlayışı. Anadolu Üniversitesi Sanat ve Tasarım Dergisi,5(2), 187-198.
• Oktay, D. (2002). Kuzey Kıbrıs’ta Yöresel Mimarinin Geleneklerinden Çağdaş ve Duyarlı Çevrelere- Sürdürülebilirlik Bağlamında Planlama ve Tasarım. Mimarist, 6, 67-71.
• Özkan, S. & Turan, M. & Üstünkök, O. (1979). Institutionalized Architecture, Vernacular Architecture and Vernacularism in Historical Perspective. METU Journal of the Faculty of Architecture, 5(2), 127-156.
• Öztekin, O. A. (2014). Müze Kavramı ve Müze Yapılarının İç Mekânlarının İstanbul’dan Örneklerle İncelenmesi. İstanbul: Haliç Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Rivard, R. (1985). Ecomuseums in Quebec. Museum, No 148, 37/4, 202-204. Unesco. URL: http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001273/127347eo.pdf [Erişim: 10 Ekim 2018]
• Rivard, R. (1988). Museums and Ecomuseums- Questions and Answers. J. A. Gjestrum and M. Maure (Ed.), Okomuseumsboka– İdentitet, Okologi, Deltakelse, 123-128, Tromso: ICOM. URL: https://shodhganga.inflibnet.ac.in/bitstream/10603/97356/8/08_concept%20of%20ecomuseum.pdf [Erişim: 15 Ekim 2018]
• Riviére, G. H. (1985). The Ecomuseum - An Evolutive Definition. Museum, No 148, 37/4, 182-183. Unesco. URL: http://unesdoc.unesco.org/images/0012/001273/127347eo.pdf [Erişim: 10 Ekim 2018]
• Simeoni, F. & De Crescenzo, V. (2018). Ecomuseums (on Clean Energy), Cycle Tourism and Civic Crowdfunding: A New Match for Sustainability?. Sustainability, 10, 817, 1-16.
• Slessor, C. (2002). The Quest for Propriety, Architectural Review, 211, 1259.
• Timothy, D. J. (2014). Contemporary Cultural Heritage and Tourism: Development Issues and Emerging Trends. Public Archeology, 13(1-3), 30-47.
• Tuztaşı, U. & Civelek, Y. (2011). Yüksek Kültürden Halk Kültürüne Batı Mimarlığında “Ulusal Anıt” Düşüncesi ve Vernaküler Mimarinin İdealleştirilmesi. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi,4(18), 274-289.
• Türk Dil Kurumu (2019). Müze. URL: https://sozluk.gov.tr/ [Erişim: 10 Kasım 2019]
• Vjosa-Aoos River Ecomuseum (2020). URL: http://www.ecomuseum.eu/pindos-ecomuseum [Erişim: 09 Şubat 2020]
• Yaşayan Köy Ekomüze (2020). URL: http://www.yasayankoy.com/kulturel-miraslarimiz/ [Erişim: 11 Haziran 2020]
• Yi, S. H. (2011). Ecomuseum Evaluation: Experiences in Guizhou and Guangxi, China. Proceedings of the 3rd World Planning Schools Congress (1-39). Perth: World Planning Schools Congress. URL: https://dro.deakin.edu.au/eserv/DU:30042311/yi-ecomuseumevalutation-2011.pdf [Erişim: 02 Şubat 2020]
• Zavot Ekomüzesi (2020). https://www.bogatepekoyu.com/hakkimizda [Erişim:11 Haziran 2020]