Günümüz Seramik Pratiklerinde Geçmişin İzini Sürmek

Yıl 2024, Cilt: 33 Sayı: 1, 263 - 289, 22.08.2024

Kemal Tizgöl , Gökçen Mete Yazgan

https://doi.org/10.29135/std.1405110

Öz

Birçok günümüz sanatçısı sanatsal pratiklerinde, ait oldukları coğrafyaların veya kendi kültürlerine uzak kültürlerin tarihsel ve düşünsel birikimlerinden ve bu birikimlerin sanatsal-plastik yansımalarından beslenmektedir. Sanatçının referans alarak yeni bir bağlama taşıdığı kültürel deneyimler toplamı, insanlığın geçmişinden bugüne uzanan büyük mirası temsil eder. Sanatçıların, tarihi ve kültürel verilere dayanan yapıtlarında farklı üretim metotlarına ve yaklaşımlarına sahip oldukları görülmektedir. Bazı sanatçılar tarihsel yapıtların sembolleşmiş biçimsel-dekoratif ögelerini ana unsur olarak ele alıp dönüştürürken, bir grup sanatçı, tarihsel olanın kavramsal alt yapısına odaklanarak sosyolojik ve politik bir bakış açısı geliştirir. Bu çalışmanın temel amacı, tarihsel referanslardan beslenen günümüz seramik sanatçılarının eserleri üzerinden “geçmiş”in biçimsel ve düşünsel olarak günümüze nasıl ve hangi yollar aracılığıyla yansıdığını tespit etmektir. Benzeşik örnekleme yöntemiyle belirlenen sanatçıların seçiminde, incelenen yapıtlarda yoğunluklu olarak seramiğin ana malzeme olarak kullanılması, seçilen sanatçıların farklı coğrafyalara ve kültürel kimliklere ait olmaları, yapıtların tümünde geleneksel ve antik seramiklere ait tarihi niteliklerin biçimsel etkilenmelerin dışında, günümüz kavramsal bağlamlarına taşınabilmiş olması gibi kriterler dikkate alınmıştır. Çalışmada, sekiz bireysel sanatçı ve bir sanatçı ikilisinin eserleri, karşılaştırmalı analiz ve ikonografik çözümleme yöntemleri kullanılarak incelenerek; araştırmada, tarihsel-kültürel verilerin çağdaş sanatta seramik malzemesine yansımaları ve yaratıcı süreçlerin gelişimi üzerine odaklanmıştır. Çalışma sonucunda, tarihsel formların sanatçılar tarafından dönüştürülerek yeniden ele alınmasında yalınlaştırma, soyutlama, stilizasyon ve yapıbozum gibi farklı biçimsel eğilimlerin belirginleştiği; kavramsal olarak ise kültürel değişim ve dönüşüm, kimlik ve aidiyet, mitler ve edebi anlatımlar, zanaat-sanat-endüstri karşılaştırması, kadın hakları ve feminizm, göç-yerinden edilme gibi politik içeriklerin yapıtlarda önemli birer temsil olarak öne çıktığı tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çağdaş seramik, Tarihsel veri, Kolektif bellek, Kültürel veri, Gelenek

Tracing the Historical Roots of Contemporary Ceramic Practices

Öz

Many contemporary artists derive inspiration from the historical and intellectual accumulation of cultures that are distant from their own or from the geographical regions they belong to, as well as from the artistic-plastic manifestations of these accumulations. The sum of cultural experiences referenced and recontextualized by the artist represents the great heritage extending from humanity’s past to the present. The artist’s engagement with the past and to the historical aspects can be seen as an effort to transpose past ways of life and experiences into the intellectual context of their own temporal plane. It is observed that artists employ different production methods and approaches in their works based on historical and cultural references. While some artists focus on transforming the symbolized formal-decorative elements of historical works as the main elements, another group of artists develop a sociological and political perspective by focusing on the conceptual underpinnings of the historical aspect. The main aim of this study is to determine how the “past” is reflected in contemporary ceramic artworks through formal and conceptual means, and by what means it is mediated to the present. In the study, the works of eight individual artists and one artist duo, who stand out in contemporary ceramic art, were examined using the comparative analysis method and iconographic interpretation method. The focus is on the reflections of historical-cultural data on ceramic materials, which are increasingly used in contemporary art, and the development of creative processes. The samples selected in the research were determined by the homogeneous sampling method. The examined works were subjected to a detailed comparison in terms of technical, aesthetic, and conceptual contexts, and an attempt to determine the modern-day equivalent of the historical data was made. It was observed that in the ceramic works discussed in the study, traditional elements were combined with contemporary perspectives and transformed into a new means of transmission rather than just a formal reminder of the past. The evolutionary movement of art has been achieved through pushing and transforming traditional boundaries, paving the way for creating a new language in art. Historical data, sometimes embedded and sometimes openly shown in the work, enable the viewer to be positioned in the present and provide exploration opportunities regarding cultural belonging. It is observed that ceramic as a material, which carries meaning with reference to the past and tradition, is increasingly included and accepted in contemporary art. This specific context of ceramic material has both an original and striking conceptualization feature when it comes to artistic expression. At this point, in today’s ceramic practices, the historical memory of clay as a material is used as a notable transfer tool by artists. As a result of the study, it was seen that artists from different cultures, focused on different qualities of the historical themes in their ceramic works that established strong relationships with historical references. In these works, different formal tendencies such as simplification, abstraction, stylization, and deconstruction become evident in the transformation and reconsideration of historical forms by artists; from a conceptual perspective, it has been determined that political contents such as cultural change and transformation, identity and belonging, myths and literary expressions, craft-art-industry comparison, women’s rights and feminism, migration-displacement, stand out as important representations in the works.

Anahtar Kelimeler

Contemporary ceramics, Historical data, Collective memory, Cultural data, Tradition, Ceramics, Contemporary art

Kaynakça

• Akgün, S. (2021). Ezoterik Düşünce ve İkonografik Çözümleme Bağlamında El Greco’nun “İsanın Vaftizi” Adlı Eserinin Analizi. İletişim ve Sanat Dergisi. https://iletisimvesanat.com/files/iletisimvesanat/d4017cd0-8276-4f6a-a33c-f8079f6a074d.pdf Erişim tarihi: 08.10.2023
• Baltacı, A. (2018). Nitel Araştırmalarda Örnekleme Yöntemleri ve Örnek Hacmi Sorunsalı Üzerine Kavramsal Bir İnceleme. Bitlis Eren Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (7), s. 231-274. file:///C:/Users/pc/Downloads/Nitel%20Ara__t__rmalarda%20__rnekleme%20Y__ntemleri%20ve%20__rnek%20Hacmi%20Sorunsal__%20__zerine%20Kavramsal%20Bir%20__nceleme[%23399955]-497090.pdf. Erişim tarihi:20.04.2024
• Başar, S. (2019, Eylül). Hakikati Ara-la-mak: Bir Endüstri Arkeolojisi. Safiye Başar Blogspot: https://safiyebasar.blogspot.com/. Erişim tarihi:12.10.2023
• Baudrillard, J. (2022). Sanat Komplosu. İstanbul: İletişim Yayınları
• Berns, M.C. (1996). Magdalene Anyango N. Odundo. African Arts, s. 60.
• Bingöl, B. (2016, Ağustos 26). Bitmek Bilmeyen Yanşlık Hissi. (E. Vural, Röportaj Yapan) Artfulliving. https://www.artfulliving.com.tr/sanat/bitmek-bilmeyen-yanlislik-hissi-i-7785. Erişim tarihi: 23.09.2023
• Bingöl, U. (2017). Postmodernizm ve Gelenek. Hikmet Akademik Edebiyat Dergisi, Haziran Özel Sayı, s. 20-33.
• Boehm, C. (2022, Mayıs 6). Neil Brownsword, Prof of Ceramics, in Conversation at the London Craft Week 2022. The C3 Centre: Creative Industries and Creative Communities: https://blogs.staffs.ac.uk/c3centre/2022/05/06/neil-brownsword-prof-of-ceramics-in-conversation-at-the-london-craft-week-2022/. Erişim tarihi: 25.09.2023
• Büyükparmaksız, M. A., & Ermiş, Y. (2021). İstanbul Çağdaş Sanat Fuarlarında Eklektisizm’in Yansımaları. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 10(1). Erişim tarihi: 23.09.2023
• Can, G. Ş. (2017, Mayıs). Postmodern Süreçte Eklektisizm Olgusu ve David Salle. International Journal of Social Science, s. 239-248. Erişim tarihi: 23.09.2023
• Çizel, R., Aşkun, V., & Çizel, B. (2022). Sosyal Bilim Araştırmalarında Bulanık Küme Nitel Karşılaştırmalı Analiz Yönteminin Kullanımı. İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. https://dergipark.org.tr/en/download/article-file/2701393. Erişim tarihi: 23.09.2023
• Danto, A. (2014). Sanatın Sonundan Sonra. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Değirmenci, N., & Canduran, K. (2022). Sanatta Geleceğin Döngüsü: Güncel İmgelerin Geleneksel İMgelerden Yeniden Üretilmesi. Yedi Sanat, Tasarım ve Bilim Dergisi(27), s. 75-85. Erişim tarihi: 20.09.2023
• Dinçer Kırca, A. (2016). Pastiş ve Seramik Yapıtlara Yansıması. Yedi(15), 67-75. https://doi.org/10.17484/yedi.58117. Erişim tarihi: 13.09.2023
• Erbay Aslıtürk, G.(2014). 20. Yüzyılda Türk Seramik Sanatı. Ankara: Gece Kitaplığı.
• Gürses, R. (1998). Gelenekten Evrensele Ulaşmada Türk Seramik Sanatçısının Kültür Zenginliğinin Çağdaş Yorumlara Yansıması. Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Seramik ve Cam Anasanat Dalı, Sanatta Yeterlik Tezi. İstanbul
• Kalın, S. (2021). 20.Yy’dan 21.Yy’a Kadar Sanat Yapıtının Yeniden Üretimi Ve Anlam İlişkisi: “Pisuvar” Örneği. Asos Journal (115). https://asosjournal.com/?mod=tammetin&makaleadi=&makaleurl=c50da699-f850-4cd4-8ca7-be810997ee3e.pdf&key=49729. Erişim tarihi:28.10.2023
• Lee, S. Y. (2023). Steven Young Lee/About. Steven Young Lee: https://stevenyounglee.com/about/. Erişim tarihi: 08.10.2023
• Neuman, L. W. (2014). Social Research Methods: Qualitative And Quantitative Approaches (Seventh Ed.). Essex: Pearson Education Limited.
• MSGSÜ, Seramik ve Cam Tasarımı Bölümü, (2007). 1930’lardan Günümüze Türk Seramik Sanatı’ndan Seçme Eserler, Sergi Kataloğu.
• Özel, Z. (2006). Postmodern Dönem Fotoğraf Sanatında Kendine Mal Etme: Sherman, Morımura, Ungun. Selçuk İletişim(2), 158-174. e https://dergipark.org.tr/tr/pub/josc/issue/19011/200779. Erişim tarihi:05.09.2023
• Öztekin, F. (2024). Geleneksel,modern biraz da kuir. Argonotlar Güncel Sanat Bülteni. https://argonotlar.com/geleneksel-modern-biraz-da-kuir-ertugrul-gungor-faruk-ertekin/. Erişim tarihi: 21.04.2024
• Pamono. (2023). Tal Batit. Pamono By Charish:https://www.pamono.eu/designers/tal-batit. Erişim tarihi:23.10.2023
• Püsküllüoğlu, A. (2002). Öz Türkçe Sözlük. Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Strauss, A. & Corbin, J. (2014). Basics Of Qualitative Research Techniques. New York: Sage Publications.
• TDK. (2023). sozluk.gov.tr. Türk Dil Kurumu Sözlükleri: https://sozluk.gov.tr/. Erişim tarihi: 18.08.2023
• Tizgöl, K. (2008). Sanatta Minimalizim ve Günümüz Seramik Sanatına Yansımaları. İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü Seramik Anasanat Dalı Sanatta Yeterlik Tezi.
• Tung, H. (2017). Black, White and Grey: Ai Weiwei in Beijing 1993-1997. Yishu: A Journal of Contemporary Chinese Art, s. 55-64. Erişim tarihi: 21.11.2023
• Türkben, Y. (2015). Agustınus’un Bilgi Felsefesi. B. A. Çetinkaya içinde, Doğu’dan Batı’ya Düşüncenin Serüveni (s. 627-710). İstanbul: İnsan Yayınları.
• Vecchio, M. D. (2001). Postmodern Ceramics. London: Thames&Hudson Ltd.
• Yeksan, E. (2021). Yeninin Diyalektiğine Doğru. e-Skop. Erişim tarihi:12.10.2023
• Yılmaz, S. (2020). Çağdaş Türk Seramik Sanatına Kaynaklık Eden Geleneksel Nesneler. Art Sanat, s. 417-441. Erişim tarihi:22.11.2023
• Yüksel, O. A. (2019). Çağdaş Seramik Sanatında Yapıbozum. İdil Sanat Dergisi. Erişim tarihi: 23.11.2023
• Görsel Kaynakları
• Görsel 1: Betty Woodman. 23.04.2024 tarihinde https://www.brooklynmuseum.org/opencollection/objects/148250 adresinden alındı.
• Görsel 2: Phillip Maberry, 23.04.2024 tarihinde https://ferrincontemporary.com/portfolio/phillip-maberry/maberry38527ladybugchallicefcg6616lw/ adresinden alındı.
• Görsel 3: Vecchio, M. D. (2001). Postmodern Ceramics. London: Thames&Hudson Ltd. Sf.48
• Görsel 4: Andrew Lord, 1998. 24.04.2024 tarihinde https://www.nermanmuseum.org/exhibitions/1998-09-27-lord-andrew.html adresinden alındı.
• Görsel 5: Micheal Frimkess, 2004. 23.04.2024 tarihinde https://www.nytimes.com/2014/07/16/arts/design/frimkess-ceramics-have-their-moment-at-hammer-museum.html adresinden alındı.
• Görsel 6: Ai Weiwei, 2017. 25.04.2024 tarihinde https://www.mimarizm.com/haberler/gundem/ai-weiwei-dunyadaki-en-kapsamli-sergisi-ile-istanbul-da_128618 adresinden alındı.
• Görsel 7: Grayson Perry, Matching Pair, 2017. 25.04.2024 tarihinde https://www.victoria-miro.com/artworks/24324/ adresinden alındı
• Görsel 8: Whiting, D. (2008). Artığın Şairi Sergi Metni. 12.10.2023 tarihinde Thingnessofthings: https://thingnessofthings.wordpress.com/contributors-2/neil-brownsword/ adresinden alındı
• Görsel 9: Başar, S. (2019, Eylül). Hakikati Ara-la-mak: Bir Endüstri Arkeolojisi. 12.10.2023 tarihinde Safiye Başar Blogspot: https://safiyebasar.blogspot.com/ adresinden alındı
• Görsel 10: Belge, F. B. (tarih yok). Bir Cumhuriyet Projesi: Yarımca Porselen Fabrikası. 12.10.2023 tarihinde Seramik Türkiye: https://l24.im/86eu4SG adresinden alındı
• Görsel 11: https://www.google.com/search?q=contemporary+ceramics&oq=con&gs_lcrp=EgZjaHJvbWUqBggAEEUYOzIGCAAQRRg7MgYIARBFGDsyBggCEEUYOzITCAMQLhiDARjHARixAxjRAxiABDIGCAQQRRg7MgYIBRBFGD0yBggGEEUYPTIGCAcQRRhB0gEIMzgyNmowajSoAgCwAgE&sourceid=chrome&ie=UTF-8. Erişim tarihi:24.04.2024
• Görsel 12: https://www.google.com/search?sca_esv=5480f011bd3e2bf8&sxsrf=ACQVn0-9cUGdf0S1nCtnZIYvJzgMcqiv4A:1713709600633&q=contemporary+ceramics&tbm=isch&source=lnms&sa=X&ved=2ahUKEwiykvnfwdOFAxUpYPEDHbvICywQ0pQJegQIGhAB&biw=1536&bih=695&dpr=1.25 Erişim tarihi:24.04.2024
• Görsel 13: Jones, K. (2017, Nisan). Öylesine Aşina, Öylesine Yabancı Bir Geçmiş. Mitos ve Ütopya Sergi Kataloğu. İstanbul, Türkiye: Zilberman Galeri
• Görsel 14: Jones, K. (2017, Nisan). Öylesine Aşina, Öylesine Yabancı Bir Geçmiş. Mitos ve Ütopya Sergi Kataloğu. İstanbul, Türkiye: Zilberman Galeri
• Görsel 15: Diego Romero. (Tarih yok). 19.11.2023 tarihinde Museum of Fine Arts St.Petersburg: https://mfastpete.org/obj/broke-car-landscape/ adresinden alındı
• Görsel 16: Diego Romero,Pop-Native-Fiction. (Tarih yok). 19.11.2023 tarihinde Rose Fredrick: https://rosefredrick.com/diego-romero-pop-native-fiction/ adresinden alındı
• Görsel 17: Smıth, I. (2019, Mart-Nisan). Magdalene Odundo: Figuration and abstraction. Ceramicview. 19.11.2023 tarihinde https://www.ceramicreview.com/articles/magdalene-odundo-figuration-and-abstraction/ adresinden alındı
• Görsel 18: Magdalene Odundo , 25.04.2024 tarihinde https://www.ceramicreview.com/articles/magdalene-odundo-figuration-and-abstraction/ adresinden alındı
• Görsel 19: Pamono. (2023). Tal Batit. Pamono By Charish:23.11.2023 tarihinde https://www.pamono.eu/designers/tal-batit adresinden alındı
• Görsel 20: Pamono. (2023). Tal Batit. Pamono By Charish:23.11.2023 tarihinde https://www.pamono.eu/designers/tal-batit adresinden alındı
• Görsel 21: Papadopoulo, A. (tarih yok). Angeliki Papadopoulo. 02.11.2023 tarihinde https://angelikipapadopoulou.gr/en/angeliki-papadopoulou
• Görsel 22: Lee, S. Y. (2023). Steven Young Lee/About. 23.11.2023 tarihinde Steven Young Lee: https://stevenyounglee.com/work/deconstructed/vases/vase-with-peonies-and-butterflies/ adresinden alındı
• Görsel 23: Steven Young Lee. 25.04.2024 https://stevenyounglee.com/work/traditional-forms/jars/eastwest/
• Görsel 24: 24.05.2024 tarihinde https://aposto.com/s/melez-ve-mutant-mavi-beyaz-cinilerde-kulturel-donusumler adresinden alındı
• Görsel 25: 24.05.2024 tarihinde https://annalaudel.gallery/exhibitions/ertugrul-gungor-faruk-ertekin-untraditional-march-april-2024-istanbul/ adresinden alındı.