Examination of Studies for Autistic Children in Turkey

Yıl 2021, Cilt: 4 Sayı: 2, 128 - 139, 30.07.2021

Elanur Durdu , Muhammet Demirbilek

Öz

The aim of this study was to examine work done for children with autism in Turkey and examine the trend of the studies. For this purpose, a total of 49 studies were examined in the National Thesis Center, Google Scholar, Ulakbim and Journal Park databases. A form was developed under qualitative research approaches by using the categorical analysis technique, one of the descriptive analysis methods, to examine the publications. The developed form categorizes the publication years of the studies, authors, sample distributions and numbers, subject areas, research methods, data collection tools and training methods. As a result of the descriptive analysis of the studies, it has been determined that the applied behavior analysis method is frequently used among education methods. It is seen that the studies increased between 2016-2021. As the sample size, generally 1-5 people, pre-school and primary education levels were chosen equally as the sample distribution. Studies focus on social interaction as a subject area in education. As a research method, among single subject research models, cross-subject research method and multiple research models were frequently preferred. In addition, the most preferred data analysis method is graphical analysis.

Anahtar Kelimeler

Autism, Autism Spectrum Disorder, Autistic Education, Special Education Methods

Türkiye’de Otistik Çocukların Eğitimi İçin Yapılmış Çalışmaların İncelenmesi

Öz

Bu çalışmanın amacı, eğitim yöntemleri kıstasınca Türkiye’de bugüne dek otistik çocukların eğitimi için yapılmış çalışmaları incelemek ve bunun sonucunda ortaya çıkan durumlar açısından eğilimlerin hangi yönde olduğunu tespit etmektir. Bu amaç doğrultusunda yayınlanan Ulusal Tez Merkezi, Google Akademik, Ulakbim ve Dergi Park veri tabanlarındaki toplamda 49 çalışma incelenmiştir. Yayınların analizini yapabilmek için nitel araştırma yaklaşımları altında betimsel analiz yöntemlerinden biri olan kategorik çözümleme tekniği kullanılarak bir form geliştirilmiştir. Geliştirilen form, çalışmaların yayın yıllarını, yazarlarını, örneklem dağılımlarını ve sayılarını, konu alanlarını, araştırma yöntemlerini, veri toplama araçlarını ve eğitim yöntemlerini kategorize etmektedir. Çalışmaların betimsel analizleri sonrasında çalışmalarda en çok uygulamalı davranış analizi eğitim yöntemi kullanıldığı belirlenmiştir. Çalışmaların 2016-2021 yılları arasında artış gösterdiği görülmektedir. Genellikle, örneklem büyüklüğü olarak 1-5 kişi, örneklem dağılımı olarak ise eşit olarak okul öncesi ve ilköğretim seviyesi seçilmiştir. Çalışmalarda eğitim verilen konu alanı olarak sosyal beceri eğitimi üzerinde durulmuştur. Araştırma yöntemi olarak ise tek denekli araştırma modellerinden denekler arası yoklama denemeli çoklu yoklama modeli yöntemi sıklıkla tercih edilmiştir. Bunun yanı sıra en çok tercih edilen veri analiz yöntemi ise grafiksel analizdir.

Anahtar Kelimeler

Otizm, Otizm Spektrum Bozukluğu, Otistik Eğitimi, Özel Eğitim Yöntemleri

Kaynakça

• Altun, D , Yücesoy Özkan, Ş . (2018). Serbest Zaman Becerilerinin Öğretiminde Hata Düzeltmesi Yapılarak ve Yapılmadan Sunulan Video İpucunun Karşılaştırılması . Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 37 (2) , 15-33 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/omuefd/issue/40321/357700
• Altunel, M. (2007). Otistik özellik gösteren öğrencilere soru cevaplama becerilerinin öğretiminde küçük grup düzenlemesi ile sunulan eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Akgül, H. (2010). Otizmli çocuklara fotoğraflı etkinlik çizelgesi takip etme becerisi kazandırma. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Akgun-Giray, D. (2015). Ogretmen adaylarinca hazirlanan ve sunulan sosyal oykulerin otizm spektrum bozuklugu olan cocuklarin sosyal beceri edinmeleri uzerindeki etkililigi (Unpublished master thesis). Eskisehir: Anadolu Universitesi.
• Amerikan Psikiyatri Birliği. (2013). Otizm Açılımı Kapsamında Bozukluk. Amerikan Psikiyatri Birliği.
• Ardıç, A. (2008). Uyarlanmış yoğun tuvalet eğitimi yönteminin otistik özellikler gösteren çocuklara tuvalet becerilerinin öğretiminde etkililiği. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Aydın, O , Cavkaytar, A . (2020). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Bir Çocuğa Temel Matematik Becerilerinin Öğretiminde Baba Eğitim Programının Etkililiği . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 21 (1) , 71-93 . DOI: 10.21565/ozelegitimdergisi.523342
• Aydoğan, A , Kocakoyun Aydoğan, Ş . (2020). Özel Eğitime Gereksinim Duyan Çocuklarda Makey Makey ile Kavram Öğretiminin Etkililiği . Turkish Special Education Journal: International , 2 (2) , 12-35 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/tseji/issue/56395/764581
• Birkan, B . (2013). Otizm ve Uygulamalı Davranış Analizi: Toplum Temelli Uygulamalar.
• Çuhadar, S. (2008). Resimli etkinlik çizelgeleri ile sunulan öğretim sürecinin otistik özellikler gösteren çocukların serbest zaman becerilerini öğrenmeleri üzerindeki etkililiği. Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Dargut- Guler, T. (2019). Otizm spektrum bozuklugu olan cocuklarin bilissel ve sosyal becerilerinin gelistirilmesinde mobil sosyal oyku haritaları kullanimi (Unpublished doctorate thesis). Ankara: Hacettepe Universitesi.
• Dunn, W., & Kientz, M. A. (1997). A Comparison of the Performance of Children With and Without Autism on the Sensory Profile. The American Journal of Occuptional Therapy, 530-537.
• Eliçin, Ö., (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Olan Çocuklara İşlevsel Okuma Becerilerinin Kazandırılmasına Tablet Bilgisayar Aracılığı İle Sunulan Programın Etkililiği. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, Bolu.
• Eren, B. (2012). Müzik Eğitiminde Kaynaştırma Uygulamaları ve Orff-schulwerk. Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (2), 14-25.
• Ergenekon, Y. (2012). Otizmli çocuklara videoyla model olma kullanılarak ev kazalarında basit ilkyardım becerilerinin öğretimi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(4), 2739-2766. Ergoterapi ve Rehabilitasyon Dergisi , 1 (2) , 92-96 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/ered/issue/33210/369590
• Gebeloglu, B. (2016), Otizm spektrum bozuklugu olan bireylere sosyal beceri kazandirmada sosyal oyku ve muzikli sosyal oyku uygulamalarinin etkililik ve verimliliklerinin karsilastirilmasi (Unpublished doctorate thesis). Necmettin Erbakan Universitesi, Konya.
• Genç, D. (2010). Otistik özellikler gösteren çocuklara eşzamanlı ipucuyla öğretimin yalnız sunulmasıyla video modelle birlikte sunulmasının karşılaştırılması. (Yüksek Lisans Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Girli, A . (2007). Asperger Sendromlu ve Yüksek İşlevli Otistik Çocukların Eğitimden Yararlanma Düzeyleri . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 8 (02) , 23-43 . DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000107
• Girli, A , Sabırsız, S . (2011). Otizm Tanılı Çocuklara Uygulanan “Resimlerle Duyguların Öğretimi Programı”nın Etkililiğinin İncelenmesi . Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi , 12 (01) , 1-21 . DOI: 10.1501/Ozlegt_0000000154
• Gülsöz, T. (2014). Yüksek fonksiyonlu otizm özelliği gösteren öğrencilere soğuk içecek hazırlama ve sunma becerisinin video model ile öğretiminin etkililiği (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Necmettin Erbakan Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Karşıyakalı, D. M. (2011). Otistik bir öğrenciye adı söylenen çalgıyı gösterebilme öğretiminde eşzamanlı ipucuyla öğretimin etkililiği. Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• Kırcaali-İftar, G. (2007). Otizm spektrum bozukluğu. İstanbul: Daktylos Yayınları.
• Kırcaali-İftar, G. (2012). Otizm spektrum bozukluğuna genel bakış. E. Tekin-İftar (Ed.), Otizm spektrum bozukluğu olan çocuklar ve eğitimleri içinde (s. 17-43). Ankara: Vize Yayıncılık.
• Korkmaz, B. (2003). Otizm. A. Kulaksızoğlu (Ed.), Farklı gelişen çocuklar içinde (s. 81-114). İstanbul: Epsilon Yayınları. İstanbul: Epsilon.
• Konstantinidis, E. I., Luneski, A., Nikolaidou, M. M., Hitoglou-Antoniadou, M., & Bamidis, P. D. (2009, Haziran 9). Using Affective Avatars and Rich Multimedia Content for Education of Children with Autism.
• Kurt, O. (2006). Otistik özellikler gösteren çocuklara zincirleme serbest zaman becerilerinin öğretiminde sabit bekleme süreli öğretimin ve eşzamanlı ipucuyla öğretimin gömülü öğretimle sunulmasının etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması. (Doktora Tezi). Anadolu Üniversitesi, Eskişehir.
• Kurt, O. (2011). Otistik özellikler gösteren çocuklara alıcı dil becerilerinin öğretiminde ayrık denemelerle öğretimin jestlerle ve jestsiz sunumunun karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi Educational Sciences: Theory & Practice, 11 (3), 1421-1444.
• Kutlu, M. (2016). Otizmli bireylere yabanci kisilerden korunma becerilerinin ogretiminde sosyal oykulerin yalniz sunumuyla video modelle birlikte sunulmasinin karsilastirilmasi (Unpublished doctorate thesis). Eskisehir: Anadolu Universitesi.
• Mesibov, G.B., Shea, V., & Schopler, E., (2005). The culture of autism. The TEACCH approach to autism spectrum disorders (pp19-32). New York: Kluwer Academic/Plenum Publishers.
• Odluyurt, S. (2013). Kaynaştırmaya Devam Eden Otistik Özellikler Gösteren Çocuklara Kurallı Oyun Öğretiminde Akranları Tarafından Doğrudan Model Olma ve Videoyla Model Olma Öğretiminin Etkilerinin Karşılaştırılması. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri 13(1), 523-540
• Odluyurt, S., Değirmenci, H. D., Adalıoğlu, İ. ve Kapan, A. (2015). Otizmli çocuklara doğrudan ve video modelle birlikte sunulan pecs uygulamasının etkilerinin karşılaştırılması. International Journal of Early Childhood Special Education, 7(2), 316- 342.
• Olçay Gül, S , Vuran, S , Gönen, A , Uslucan, G , Kayhan, H . (2019). Effectiveness of Video Modeling in Teaching Following Public Direction Signs for Students with Autism Spectrum Disorders . Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi , 34 (2) , 487-504 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/hunefd/issue/44845/558062
• Önal, O , Çaydere, Ö . (2011). OTYSTYK ÇOCUKLARDA MÜZYK E?YTYMY . Fine Arts , 6 (2) , 225-235 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/nwsafine/issue/19900/213104
• Pektaş Karabekir (2016). Akıllı tahta aracılığıyla sunulan video modelle öğretimin otizmli çocuklara sosyal tepki davranışlarının öğretimindeki etkililiği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Anadolu Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Eskişehir.
• Pınar, E , Merdan, F . (2016). Grafik Düzenleyicilerin Otizmli Öğrencilere Fen Bilgisi Kavramlarının Öğretimindeki Etkililiği . Ahi Evran Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi , 17 (1) , 111-131 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/kefad/issue/59448/854035
• Sani-Bozkurt, S., ve Vuran, S. (2014). An analysis of the use of social stories in teaching social skills to children with autism spectrum disorders. Educational Sciences: Theory & Practice, 14(5), 1875-1892.
• Şahin, Ş. (2015). Otizmli çocuklara toplumsal uyarı işaretlerinin öğretiminde geleneksel ve gömülü öğretimle sunulan sabit bekleme süreli öğretimin etkililik ve verimliliklerinin karşılaştırılması (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
• Tavşancıl, E. ve Aslan, A. E. (2001). Sözel, yazılı ve diğer materyaller için içerik analizi ve uygulama örnekleri.
• Tekin-İftar, E. (2012). Çoklu yoklama modelleri. Eğitim ve davranış bilimlerinde tek denekli araştırma yöntemleri (Ed: E. Tekin-İftar). Ankara: Türk Psikologlar Derneği Yayınları, 212-243.
• Turhan, C. (2015). Otizm Spektrum Bozukluğu Gösteren Çocuklara Sosyal Beceri Öğretiminde Sosyal Öykü ve Video Model Uygulamalarının Etkililik ve Verimlilikleri. Yayımlanmış Doktora Tezi
• Yavuz, M , Şafak, P . (2017). OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUKLARA EV İÇİ BECERİLERİN ÖĞRETİMİNDE VİDEOYLA MODEL OLMA İLE VİDEOYLA İPUCU YÖNTEMLERİNİN ETKİLİLİĞİNİN VE VERİMLİLİKLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI . Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi , 19 (2) , 341-365 . Retrieved from https://dergipark.org.tr/tr/pub/trakyasobed/issue/33347/371373
• Yıldırım, A., Şimşek, H. (2011). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Seçkin Yayıncılık: Ankara.