GÖNÜLLÜ STERİLİZASYONDA EŞ ONAYI: BİR ÜREME HAKKI İHLALİ Mİ?

Yıl 2019, Cilt: 28 Sayı: 3, 222 - 227, 02.08.2019

Tuğba Dündar , Sevgi Özsoy

https://doi.org/10.17942/sted.458654

Öz

Üreme hakları
bireylere, üreme yeteneğine, bu yeteneği ne zaman ve nasıl kullanacaklarına
karar verme özgürlüğü sağlar. Temel insan haklarından destek alınarak
belirlenen on iki üreme hakkı, üreme
sağlığı/cinsel sağlık hizmetlerinin yaşam boyunca herkese eşit bir şekilde
sunulmasını önemser. Bu haklar kapsamında sağlanan hizmetlerden biri, aile
planlaması hizmetlerinden olan gönüllü sterilizasyonun herkese sunulmasıdır. Eşin,
gönüllü sterilizasyon için izin vermesinin gerekliliği, kadının üreme haklarından
olan özgürlük, eşitlik, çocuk sahibi olup olmamaya ve zamanlamasına karar verme
hakkı gibi bir takım haklarının ihlaline neden olmaktadır. Oysaki bir kadının
kendi yaşamı üzerinde belirleyici olabilmesi, üreme
kararı üzerinde belirleyici olabilmesi ile yakından ilgilidir. Gönüllü sterilizasyonda eş imzası
aslında hem kadın hem de erkek için üreme hakları ihlaline neden olmaktadır.
Ancak ülkemizde tüp ligasyonu ve vazektomi oranlarına bakıldığında,  vazektomi oranının çok düşük olduğu, tüp
ligasyonun ise sık kullanılan yöntemler arasında yer aldığı görülmektedir. Bu
durum teorik olarak var olmakla birlikte uygulamada erkeklerin herhangi bir
mağduriyet yaşamadıklarını göstermektedir. Bu nedenle bu derlemede, ülkemiz yasalarındaki gönüllü sterilizasyonun mevcut
durumu ele alınarak kadının üreme hakları ihlaline olan etkisinin incelenmesi
amaçlanmıştır. 

Anahtar Kelimeler

kısırlaştırma, reproduktif;, üreme hakları, insan hakları ihlalleri

Kaynakça

• 1. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü . Üreme Sağlığına Giriş Katılımcı Rehberi. 1. Baskı. Ankara; 2009.
• 2. Sert G. Vakalarla Türkiye’de Üreme Hakları. 1. Baskı. İstanbul: İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı; 2012.
• 3. Kara H. Evli Kadınların Üreme Sağlığı Ve Üreme Hakları Konusunda Bilgi Tutum Ve Davranışlarının Değerlendirilmesi. Haliç Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi İstanbul; 2013. 128.
• 4. United Nations Population Fund Organisation, Danish Institute For Human Rights, United Nations Human Rights. Reproductıve Rights Are Human Rights A Handbook For National Human Rights Institutions. United Nations; 2014. 229 p.
• 5. Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kadın ve Üreme Sağlığı Daire Başkanlığı. Aile Sağlığı Hizmetlerinde Kadın ve Üreme Sağlığı İzlem ve Danışmanlığı. Şencan İ, Keskinkılıç B, Sanisoğlu S, Kabasakal A, Çalışkan D, Aslantekin Özçoban F, et al., editör. Ankara; 2017. 200 p.
• 6. Sert G. Üreme Haklarının Yasal Temelleri ve Etik Değerlendirme. 1. Baskı. İstanbul: İnsan Kaynağını Geliştirme Vakfı; 2013. 179 p.
• 7. Erbaş R. Türk ceza hukuku açısından kısırlaştırma. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası 2015;73(1):91–128.
• 8. Sağlık Bakanlığı Ana Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü. Aile Planlaması Danışmanlığı Katılımcı Kitabı. Ankara; 307-309 p.
• 9. Engender Health. Law and Policy Highlights: In:Contraceptive Sterilization: Global Issues and Trends. First edition. 2002. p. 87–106.
• 10. Aşçı Ö, Gökdemir F. Etik yönleriyle üreme hakları ve cinsel haklar. Türkiye Klin J Obs Womens Heal Dis Nurs-Special Top 2017;3(3):151–62.
• 11. Özberk E. Nüfus Politikaları Ve Kadın Bedeni Üzerindeki Denetim. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi Ankara; 2003.131.
• 12. Türk Ceza Kanunu http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.5237.pdf (14.04.2018)
• 13. Nüfus Planlaması Hakkında Kanun http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.2827.pdf (14.04.2018)
• 14. Rahim Tahliyesi ve Sterilizasyon Hizmetlerinin Yürütülmesi ve Denetlenmesine İlişkin Tüzük http://www.istanbulsaglik.gov.tr/w/mev/mev_tuz/rahim_tahliyesi.pdf (14.04.2018)
• 15. Alpaslan B. Türk ceza kanunu’na göre kısırlaştırma (sterilizasyon) suçu. İstanbul Barosu Dergisi 2012;86(4):186–92.
• 16. Tek G. Türk Hukukunda Kadının Vücudu Üzerindeki Tasarruf Hakkımı Sınırlayan Düzenlemeler. In: Kadının Vücut Bütünlüğü Üzerine Hukuki Ve Tıbbi Yaklaşım. İstanbul: İstanbul Barosu Yayınları; 2012. p. 63–88.
• 17. Küçük F. Kısırlaştırma ve hadımlaştırma. İstanbul Barosu Dergisi 2017;91(3):150–163.
• 18. Kadınlara Karşı Her Türlü Ayrımcılığın Önlenmesi Uluslararası Sözleşmesihttps://www.unicef.org/turkey/cedaw/_gi18.html (14.04.2018)
• 19. World Health Organization. Sexual Health, Human Rights And The Law. First edit. Geneva.; 2015. 76 p.