Huzurevinde Kalan Yaşlı Bireylerin Fiziksel Aktiviteleri ile Düşme Davranışları Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 1, 57 - 66, 11.03.2022

Gizem Özcan , Güler Balcı Alparslan

https://doi.org/10.17942/sted.810667

Cited By: 1

Öz

Öz

Amaç: Bu araştırma, huzurevinde kalan yaşlı bireylerde fiziksel aktivite ile düşme davranışları arasındaki ilişkiyi ortaya koymak amacıyla plandı.
Yöntem: Tanımlayıcı/ilişkiyi arayıcı tipte planlanan bu araştırma 01.09.2018-31.10.2018 tarihleri arasında, Eskişehir/Merkez’de bulunan T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı 4 huzurevinde yürütüldü. Araştırmada veriler “Birey Tanıtım Formu”, “Uluslararası Fiziksel Aktivite Anketi- Kısa Formu (IPAQ-KISA)” ve “Yaşlılar için Düşme Davranışları Ölçeği (YDDÖ)” kullanılarak toplandı.
Bulgular: Araştırmaya katılan bireylerin yaş ortalaması 78 ± 8,60 yıl, %51,7’si kadın, %88,3’ü bekar, %55’i ise ilkokul mezunudur. Katılımcıların %75’inin en az bir kronik hastalığının olduğu, %78,3’ünün düzenli olarak ilaç kullandığı saptanmıştır. Katılımcıların IPAQ-KISA formundan almış oldukları puan ortalaması 6057,475 ± 1962,85’dir. YDDÖ puan ortalaması ise 2,96 ± 0,34’dür. Ölçek alt boyutlarından en yüksek puan 3,31 ± 0,49 ile “bilişsel uyum”, en düşük puan 2,25 ± 1,32 ile “telefona yetişme” alt boyutundan alınmıştır. İki ölçek arasında negatif yönde anlamlı bir ilişki saptanmış olup, IPAQ-KISA puanı arttıkça YDDÖ puanının düştüğü, düşme riskinin arttığı görülmüştür (p <0,05).
Sonuç: Bu araştırmada huzurevinde kalan bireylerde bazı sosyodemografik/tıbbi özelliklerin düşme davranışlarını etkilediği, fiziksel aktivite ile düşme davranışları arasında ilişki olduğu belirlenmiştir.
Anahtar Sözcükler: Fiziksel Aktivite, Yaşlılık, Huzurevi, Düşme.

Anahtar Kelimeler

Fiziksel Aktivite, Yaşlılık, Huzurevi, Düşme

Kaynakça

• 1) Cangöz B. Yaşlılıkta bilişsel ve psikolojik değişim. 2009. URL: http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/geriatri_2009/19.pdf 21 Nisan 2018
• 2) Öztürk A. Üniversite gençlerinin sağlıklı yaşlanmaya ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Programı, Ankara. 2009.
• 3) Türkan M, Sezer S. Yaşlı yoksulluğunun yarattığı sosyal ve psikolojik sorunlar: Muğla örneği. Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi 2017; 4(4): 35-57.
• 4) Ak M, Közleme O. Yaşlı yoksulluğu. AEÜSBED, 2017; 3(2): 197-208.
• 5) Uz S. Geriatrik hastalarda düşme risk faktörlerinin günlük yaşam aktiviteleri ve yaşam kalitesine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul. 2008.
• 6) Gülhan S. Trabzon il merkezinde yaşayan yaşlılarda düşme riski, düşme prevelansı ve düşmeye bağlı işlevsel yetersizlik. Yüksek Lisans Tezi. Karadeniz Teknik Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İç Hastalıkları Hemşireliği Anabilim Dalı, Trabzon. 2013.
• 7) Teksan A. 65 yaş ve üzeri bireylerin sağlık sorunlarının değerlendirilmesi: Düşme riskiyle ilişkili faktörlerin belirlenmesi. Uzmanlık Tezi. Akdeniz Üniversitesi Tıp Fakültesi Aile Hekimliği Anabilim Dalı, Antalya, Türkiye. 2016.
• 8) Mandıracıoğlu A. Dünya’da ve Türkiye’de yaşlıların demografik özellikleri. Ege Tıp Dergisi 2010; 49(3): 39-45.
• 9) İstatistiklerle yaşlılar, 2017 URL: http://www.tuik.gov.tr/PreHaberBultenleri.do?id=27595 21 Nisan 2018
• 10) Dönmez G. Yaşlılarda yaşam kalitesini etkileyen faktörler. Yüksek Lisans Tezi. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Bolu, Türkiye. 2010.
• 11) Şahin S, Cankurtaran M. Geriatrik sendromlar. Ege Tıp Dergisi 2010; 49(3): 31-37.
• 12) Bell SP, Vasilevskis EE, Saraf AA, Jacobsen JML, Kripalani S, Mixon AS, et al. Geriatric syndromes in hospitalized older adults discharged to skilled nursing facilities. J Am Geriatr Soc, 2016; 64(4): 715-722.
• 13) Keskinler MV, Tufan F, Oğuz A. Geriatrik sendromlar. Okmeydanı Tıp Dergisi, 2013; 29(2): 41-48.
• 14) Kaya D, Koçyiğit SE, Dokuzlar Ö, Soysal P, Turan A. Geriatri poliklinik olgularında geriatrik sendromlar: 1048 olgunun analizi. Ege Tıp Dergisi 2018; 57(1): 31-35.
• 15) Eyigör S. Geriatrik sendromlar. Türk FTR Dergisi 2009; 55(2): 57-61.
• 16) Gülhan Güner S, Nural N. Yaşlılarda düşme: Ülkemizde yapılmış tez çalışmaları kapsamında durum saptama. İKÇÜSBFD 2017; 2(3): 9-15.
• 17) Özkayar N, Arıoğul S. Yaşlanma ile meydana gelen fizyolojik değişiklikler. İç Hastalıkları Dergisi. URL: http://ichastaliklaridergisi.org/managete/fu_folder/2007-01/html/2007-14-1-018-026.html 23 Nisan 2018.
• 18) Gökçe Kutsal Y. Yaşlanan dünyanın yaşlanan insanları. URL: http://e-kutuphane.teb.org.tr/pdf/tebakademi/geriatri_2009/5.pdf 22 Nisan 2018
• 19) Türk G, Eşer İ. Ortostatik hipotansiyonun önlenmesi. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2007; 11 (1): 32-36.
• 20) Beyazay S, Durna Z, Akın S. Yaşlı bireylerde düşme riski ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Türkiye Klinikleri J Nurs Sci 2014; 6(1): 1-12.
• 21) Muir SW, Berg K, Chesworth B, Speechley M. Use of the berg balance scale for predicting multiple falls in community-dwelling elderly people: A prospective study. APTA 2008; 88(4): 449-459.
• 22) Scheffer AC, Schuurmans MJ, Dıjk NV, Hooft TVD. Fear of falling: measurement strategy, prevalence, risk factors and consequences among older persons. Age and ageing 2008; 37(1): 19-24.
• 23) Atay E, Akdeniz M. Yaşlılarda düşme, düşme korkusu ve bedensel etkinlik. GeroFam Tıp Dergisi, 2010; 2(1): 11-28.
• 24) Erdem M, Emel FH. Yaşlılarda mobilite düzeyi ve düşme korkusu. Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi 2004; 7(1): 1-10.
• 25) Soyuer F, Soyuer A. Yaşlılık ve fiziksel aktivite. İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi. 2008; 15(3): 219-224.
• 26) Bulut Doğan Z. Huzurevinde ve evde yaşayan yaşlılarda düşme ile ilişkili risk faktörleri. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Türkiye. 2014.
• 27) Gümüş E, Arslan İ, Tekin O, Fidancı İ, Eren ŞÜ, Dilber S, et al. Kendi evi ve huzurevinde yaşayan yaşlılarda, denge ve yürüme skorları ile düşme riskinin karşılaştırılması. Ankara Med J. 2017; 17(2): 102-110
• 28) Atenz AA. A review of empirically based physical activity program formiddle aged toolder adults. J Aging Phys Activ, 2001; 9(1): 38-55.
• 29) Öztürk M. Üniversitede eğitim-öğretim gören öğrencilerde uluslararası fiziksel aktivite anketinin geçerliliği ve güvenirliği ve fiziksel aktivite düzeylerinin belirlenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ankara. 2005.
• 30) Clemson L, Cumming RG, Heard R. The development of an assessment to validate behavioral factors associated with falling. Am J Occup Ther. 2003; 57(4): 380–8.
• 31) Uymaz P, Nahcivan N. Yaşlılar için düşme davranışları ölçeğinin geçerlik ve güvenirliği. Florance Nightingale Hemşirelik Dergisi 2013; 21(1): 22-32.
• 32) Erdoğan S, Nahcivan N, Esin MN, Seçginli S, Coşansu G. Hemşirelikte Araştırma: Süreç, uygulama ve kritik. 3. Baskı. In Semra Erdoğan, Nursen Nahcivan, M. Nihal Esin (Ed), Nobel Tıp Kitabevleri 2017, İstanbul
• 33) Gürler H, Özkan Tuncay F, Kars Fertelli T. Huzurevinde yaşayan yaşlı bireylerin algıladıkları düşme risk faktörleri ve bilgi düzeylerinin belirlenmesi. Van Tıp Derg. 2019; 26(3): 315-323 12th International Congress of European Union Geriatric Medicine Society-Discovering New Ways in The World of Geriatrics, 05-07 Ekim 2016, Lisbon, Portugal’da Poster Bildiri olarak sunulmuştur.
• 34) Birimoğlu Okuyan C, Bilgili N. Yaşlılarda mobilite ve düşme davranışları: Bir huzurevi çalışması. HEAD. 2018; 15(1): 1-8
• 35) Bilgili N, Kitiş Y, Ayaz S. Yaşlılarda yalnızlık, uyku kalitesi ve etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2012; 15(1): 81-88
• 36) Samancıoğlu Bağlama S, Bakır E, Köleoğlu Ş, Dişli E, Çırak K. Huzurevinde kalan yaşlıların yaşam kalitesi: Özürlülük ve ilaç kullanımının etkisi? ACU Sağlık Bil Derg. 2019; 10(2): 277-281
• 37) Özer Ergün G, Bozdemir N, Uğuz Ş, Güzel R, Burgut R, Saatçı E, Akpınar E. Adana Huzurevi’nde yaşayan yaşlılar ile aile hekimliği polikliniğine başvuran yaşlıların medikososyal özelliklerinin değerlendirilmesi. Turkish Journal of Geriatrics. 2003; 6(3): 89-94
• 38) Kılıç Ü, Şelimen D. Yaşlıları huzurevi yaşamını seçmeye zorlayan nedenlerin belirlenmesi. JAREN. 2017; 3(2): 73-82
• 39) Toper F, Özkan Y. Huzurevinde kalan yaşlıların algıladıkları duygusal istismar düzeylerinin bazı değişkenlerle incelenmesi. The Journal of International Social Research. 2018; 11(57): 728-737
• 40) Apaydın Kaya Ç, Kırımlı E, Kalaça Ç, Çifçili S, Cöbek Ünalan P, Kalaça S. Huzurevlerinde kalan yaşlılarda düşme insidansı ve ilişkili faktörler. Turkish Journal of Geriatrics. 2012; 15(1): 40-46
• 41) Duray M. Farklı fiziksel aktivite düzeyine sahip olan yaşlılarda fiziksel uygunluk, düşme riski ve düşme korkusu ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. T.C. Dokuz Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İzmir, 2013.
• 42) Chan BKS, Lynn M. Marshall LM, Winters KM, Faulkner KA, Schwartz AV, Orwoll ES. Incident fall risk and physical activity and physical performance among older men: The osteoporoticfractures in men study. Am J Epidemiol. 2007; 165(6): 696-703.
• 43) Boğa NM, Özdelikara A, Ağaçdiken S. Huzurevindeki yaşlı hastalarda düşme davranışlarının belirlenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi. 2015;4(3):360-71.