Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Hizmetleri Biriminde Takipli Hastalara Bakım Veren Kişilerde Psikolojik Sıkıntı Görülme Sıklığı

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 4, 254 - 261, 06.09.2022

Nadire Karsavuran , Mehmet Özen , Remziye Nur Eke , Ramazan Vural , Aysima Bulca Acar , Zeynep Aşık , Ismet Koşar

https://doi.org/10.17942/sted.1059211

Öz

Amaç: Bu çalışmada evde sağlık hizmetleri biriminde takipli hastaların yakınlarının ruhsal sağlık durumlarının değerlendirilmesi ve ruhsal sağlık durumuna etki eden faktörlerin incelenmesi amaçlanmıştır.
Gereç-Yöntem: Tanımlayıcı ve kesitsel tipte olan bu araştırma 1 Temmuz 2021- 31 Ekim 2021 tarihleri arasında Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Evde Sağlık Hizmetleri Birimi’ne başvuran 97 hasta yakını ile gerçekleştirildi. Veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan sosyodemografik veri formu ve Kessler Psikolojik Sıkıntı (K-10) PSÖ ölçeği kullanılarak toplandı. Veriler tanımlayıcı istatistikler, One Way Anova testi, Spearman korelasyon analizi, Kruskall Wallis ve Ki-kare testi kullanılarak analiz edildi.
Bulgular: Çalışmada hastalara bakım veren 97 katılımcının yaş ortalaması 54,94±11,95’ti.73’ü (%75,3) kadın, 24’ü (% 24,7) erkekti. Hasta bakıcıların 44’ünün (%45,4) psikolojik durumu K-10 PSÖ ölçeğine göre iyi iken, 19‘unun (%19,6) hafif ruhsal bozukluğu, 12’sinin (%12,4) orta ruhsal bozukluğu 22’sinin (%22,7) ağır ruhsal bozukluğu vardı. Çalışmamızda hastalara bakım verenlerin gelir düzeyi arttıkça psikolojik sıkıntı görülme sıklığının azaldığı belirlendi. Ayrıca bakım verenlerin yaş ortalaması arttıkça ruhsal sıkıntı derecesinin de arttığı saptandı.
Sonuç: Uzun süreli bakım verme sağlık, sosyoekonomik durum, psikolojik durum gibi yaşam kalitesini etkileyen bir süreçtir. Bakım verenlerin hastalarını gereksinim duydukça bırakabilecekleri kurumlar açılması, bakım verenlere yönelik danışmanlık ve eğitim hizmetlerinin yaygınlaştırılması bakım verenlerin psikolojisine yönelik olumlu kazanımlar sağlayabilir.

Anahtar Kelimeler

Evde Sağlık, Bakım veren, Ruhsal durum .

Kaynakça

• • Referans 1. Tekin Ç, Kara F. Dünyada ve Türkiye’de yaşlılık. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi 2018;3(1):219-29.
• • Referans 2. Işıl Ö, Onan N. Yaşlı ve demanslı bireye bakım verenlerde bakım yükü ve yaklaşımlar, Türkiye Klinikleri Dergisi 2016;2(1):74-80.
• • Referans 3. Yılmaz M, Sametoğlu F, Ahmeşe G, Tak A, Yağbasan B, Gökçay S ve ark. Sağlık hizmetinin alternatif bir sunum şekli olarak evde hasta bakımı. İstanbul Tıp Dergisi 2010;11(3):125-32.
• • Referans 4. Taşdelen P, Ateş M. Evde bakım gerektiren hastaların bakım gereksinimleri ile bakım verenlerin yükünün değerlendirilmesi. Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2012;9(3):22-9.
• • Referans 5. Danış MZ. Toplum Temelli Bakım Anlayışı. Özveri Dergisi 2006;3:44‐7.
• • Referans 6. Çayır Y, Avşar ÜZ, Avşar Ü, Cansever Z, Khan AS. Evde sağlık hizmetleri alan hastaların özellikleri ve bakım verenlerin beklentileri. Konuralp Tıp Dergisi 2013;5(3):9–12.
• • Referans 7. Çatak B, Kılınç AS, Badıllıoğlu O, Sütlü S, Erkan Sofuoğlu A, Aslan D. Burdur’da evde sağlık hizmeti alan yaşlı hastaların profili ve evde verilen sağlık hizmetleri. Turkish Journal of Public Health 2012;10(1):13–21.
• • Referans 8. Akdemir N, Bostanoğlu H, Yurtsever S, Kutlutürkan S, Kapucu S, Canlı Özer Z. Yatağa bağımlı hastaların evde yaşadıkları sağlık sorunlarına yönelik evde bakım hizmet gereksinimleri. Dicle Tıp Dergisi 2011;38(1):57–65.
• • Referans 9.Raju RS, Kaur P, Pandian JD. Psychosocial problems, quality of life, and caregiver burden among stroke caregivers in India. Int J Stroke 2012;7(1):100–1
• • Referans 10. Özyeşil Z, Oluk A, Çakmak D. Yaşlı hastalara bakım verme yükünün durumluk-sürekli kaygıyı yordama düzeyi. Anatolian Journal of Psychiatry 2014;15(1):39-44.
• • Referans 11. Zaybak A, Güneş Ü, İsmailoğlu EG Ülker E. Yatağa bağımlı hastalara bakım veren bireylerin bakım yüklerinin belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;15(1):48-54.
• • Referans 12. Ay S, Ünübol H, Ezer S, Omay O, Hızlı Sayar G. Yaşlı hastalara bakım verenlerin bakım verme yükleri ve başa çıkma biçimleri ile depresyon ve anksiyete düzeyleri arasındaki ilişkinin değerlendirilmesi. Family Practice & Palliative Care 2017;2(3):38-44.
• • Referans 13. Zhu W, Jiang Y. A Meta-analytic study of predictors for informal caregiver burden in patients with stroke. Journal of Stroke and Cerebrovascular Diseases 2018;27(12): 3636-46.
• • Referans 14. Wooden M. Use of the Kessler Psychological Distress Scale in the HILDA Survey. HILDA Project Discussion Paper Series No. 2/09. Melbourne Institute of Applied Economic and Social Research; February 2009
• • Referans 15. Altun Y, Özen M, Kuloğlu M.M. Psikolojik Sıkıntı Ölçeğinin Türkçe uyarlaması: Geçerlilik ve güvenilirlik çalışması, Anadolu Psikiyatri Derg 2019; 20(Ek sayı.1):23-31.
• • Referans 16. Zaybak A, Güneş Ü, İsmailoğlu GE, Ülker E. Yatağa Bağımlı Hastalara Bakım Veren Bireylerin Bakım Yüklerinin Belirlenmesi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi 2012;15:1.
• • Referans 17. Gürol A, Çapık C. Yaşlıya Evde Bakım Verenlerin Bakım Verme Yükünün Değerlendirildiği Bir Araştırma. STED 2014;23(2):65‐72
• • Referans 18. Akyar İ. Alzheimer Hastalarına Bakım Verenlerin Yaşadıkları Güçlükler. İç Hastalıkları Hemşireliği Programı (Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü;2006.
• • Referans 19. Küçükgüçlü Ö. Bakım verenlerin Yükü Envanteri’nin Türk Toplumu için Geçerlik ve Güvenirliğinin İncelenmesi (Doktora Tezi). İzmir: E.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü; 2004.
• • Referans 20. Selçuk KT, Avcı D. Kronik hastalığa sahip yaşlılara bakım verenlerde bakım yükü ve etkileyen etmenler. SDÜ Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi 2016;7(1):1-9.
• Referans 21. Tuna HM, Olgun N. İnmeli hastalara bakım veren hasta yakınlarında görülen tükenmişlik durumunda algılanan sosyal desteğin rolü. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2010;17(1):41-52.
• • Referans 22. Lee K, Martin P, Poon LW. Predictors of caregiving burden: impact of subjective health, negative affect, and loneliness of octogenarians and centenarians. Aging & Mental Health 2016;21(11):1214-21.
• • Referans 23. Yun YH, Rhee YS, Kang IO, Lee JS, Bang SM, Lee WS et al. Economic burdens and quality of life of family caregivers of cancer patients. Oncology 2005;68(2-3):107-14.
• • Referans 24. Yakar HK, Pınar R. Kanserli hastalara bakım veren aile üyelerinin yaşam kalitesi ve yaşam kalitesini etkileyen faktörlerin değerlendirilmesi. Hemşirelikte Araştırma Geliştirme Dergisi 2013;15(2):1-16.