Birinci Basamak Sağlık Kurumlarına Başvuran 15-49 Yaş Aralığındaki Kadınların Kullandıkları İlaç Gruplarının Değerlendirilmesi

Yıl 2022, Cilt: 31 Sayı: 6, 401 - 408, 20.01.2023

Ezgi Demirtürk Selçuk , Birsel Canan Demirbağ

https://doi.org/10.17942/sted.778680

Öz

Amaç: Bu araştırmada birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran 15-49 yaş aralığındaki kadınların kullandıkları ilaç gruplarının değerlendirilmek amaçlanmıştır.
Yöntem: Tanımlayıcı tipte yapılan araştırma Trabzon ilinde birinci basamak sağlık hizmeti veren aile sağlığı merkezlerine herhangi bir nedenle başvuran 15-49 yaş aralığında olan kadınlarla yapılmıştır. Araştırma için örneklem büyüklüğüne gidilmemiş, Nisan-Haziran 2019 tarihlerinde belirlenen aile sağlığı merkezlerine başvuru yapan 337 kişiyle araştırma tamamlanmıştır. Veriler bireylerin sosyo-demografik özellikleri ve kullandıkları ilaçları sorgulayan anket kullanılarak toplanmıştır
Bulgular: Araştırmaya katılanların %45,7’si 41 yaş ve üzeri grubunda, %75,7’si evli, %43,0’ı lise mezunu, %32,0’ı iki çocuk sahibi, %60,8’i gelir getiren bir işte çalışmakta, %42,4’ünün kronik hastalığı var, %42,1’i analjezik kullandıkları belirlenmiştir. Katılımcıların yaş ve medeni durum ile reçetesiz ilaç alma, eğitim durumu ile ilaç prospektüsünü okuma ve son kullanma tarihini okumayan, çalışma durumu ile başkasına iyi gelen ilacı kullanma arsında istatistiksel olarak anlamlı fark bulunmuştur (p<0,05).
Sonuç: Katılımcıların en fazla analjezik ilaç grubunu kullandıkları, başkasına iyi gelen ilacı kullandıkları ve çevresine ilaç önerdiklerini, genellikle reçetesiz ilaç kullandıkları bulunmuştur. İlaç kullanım bilincinin olmadığı ve sağlık kuruluşlarının kullanılmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Birinci basamak sağlık kuruluşu, hasta, reçetesiz ilaç

Kaynakça

• 1. Kayaalp SO. Akılcı Tedavi Yönünden Tıbbi Farmakoloji.13. Baskı, Pelikan Yayıncılık; 2012.
• 2. Uğrak U, Teke A, Cihangiroğlu N, Uzuntarla Y. Kardiyoloji kliniğinde yatan hastaların akılcı ilaç kullanımı konusundaki tutumları. TAF Prev Med Bull 2015;14(2):137-144.
• 3. World Health Organization (WHO). Conference of experts on the rational use of drugs. Nairobi, Kenya, WHO/CONRAD/WP/RI,1985. 25-9.
• 4. Ekenler Ş, Koçoğlu D. Bireylerin akılcı ilaç kullanımıyla ilgili bilgi ve uygulamaları. Hacettepe Üniversitesi Hemşirelik Fakültesi Dergisi 2016;3(3):44-55.
• 5. Taylor K, Ronte H, Hammett S. Healthcare and life sciences predictions 2020–a bold future. Deloitte, London, 2014.
• 6. World Health Organization (WHO). Promoting Rational Use of Medicines: Core Components. World Health Organization (WHO). Promoting rational use of medicines: core components. WHO Policy Perspectives on Medicines, Geneva, 2002. Erişim tarihi:02.05.2020 http://apps.who.int/medicinedocs/pdf/h3011e/h3011e.pdf.
• 7. Kabasakal E. Aile sağlığı merkezinde çalışan sağlık personelinin sağlığın geliştirilmesi uygulamalarına ilişkin görüşleri. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara, 2013.
• 8. Demirkıran M, Şahin B. Pratisyen hekimlerin ilaç seçimlerini etkileyen faktörlere ilişkin değerlendirmeleri. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2010;13(1):1-28.
• 9. Yurttaş Akar Ç.B. Samsun ili çarşamba ilçesinde kırsal nüfusu kapsayan bir aile sağlığı merkezi’ne kayıtlı 15-49 yaş kadınlar arasında vajinit prevalansı. Karabük Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Ebelik Anabilim Dalı, Yüksek Lisan Tezi, Karabük, 2019.
• 10. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları. Dicle Tıp Dergisi 2011;38 (4):458-465.
• 11. Güven ZZ. Eğitim ve Kadın İşgücü: Dünyada Kadın İşgücü ve Disiplinlerarası Bir Bakış. B. Afşar ve B. Büyükdoğan (Ed.). (ss.115-124).Ankara: Gazi Kitabevi.2016
• 12. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2019) Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması, 2018. Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü, Sağlık Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı ve TÜBİTAK, Ankara, Türkiye.
• 13. Gözüyeşil E, Arıöz Düzgün A, Taş F. Bir aile sağlığı merkezine başvuran kadınların jinekolojik kanser farkındalıklarının değerlendirilmesi. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care 2020;14(2):177-185.
• 14. Yapıcı G, Balıkçı S, Uğur Ö. Birinci basamak sağlık kuruluşuna başvuranların ilaç kullanımı konusundaki tutum ve davranışları Dicle tıp dergisi 2011;38(4):458-465.
• 15. Deniz S. Akılcı ilaç kullanımına ilişkin tutum ve davranışların belirlenmesine yönelik bir araştırma. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi 2019;22(3):619-632.
• 16. Hatipoğlu S, Cengiz Özyurt B. Manisa ilindeki bazı aile sağlığı merkezlerinde akılcı ilaç kullanımı, TAF Preventive Medicine Bulletin 2016;15(4):1-8.
• 17. Pınar N, Karataş Y, Bozdemir N, Ünal İ. Adana ilindeki insanların ilaç kullanım alışkanlıkları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2013;12(6):639-650.
• 18. Toplumun Akılcı ilaç Kullanımına Bakışı, Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanlığı Hıfzıssıhha Mektebi Müdürlüğü, Ankara, 2011.
• 19. Özkan S, Özbay O, Aksakal F, İlhan M, Aycan S. Bir üniversite hastanesine başvuran hastaların hasta olduklarındaki tutumları ve ilaç kullanım alışkanlıkları. TSK Koruyucu Hekimlik Bülteni 2005;4(5):223-37.
• 20. İlhan M, Aydemir Ö, Çakır M, Aycan S. Akılcı Olmayan İlaç Kullanım Davranışları: Ankara’da Üç İlçe Örneği. Turkish Journal of Public Health 2014;12(3):188-200.
• 21. Yılmaz M, Güler N, Güler G, Kocataş S. Bir grup kadının ilaç kullanımı ile ilgili bazı davranışları: Akılcı mı? Cumhuriyet Med J 2011; 33: 266-277.
• 22. Bilinçli ağrı kesici kullanımı. Türkiye İlaç Ve Tıbbi Cihaz Kurumu. Erişim Tarihi: 16.06.2020. http://www.akilciilac.gov.tr/?page_id=2477