Norduz Keçilerinin Doğumu ile Hava Verileri Arasındaki İlişki

Yıl 2022, Cilt: 3 Sayı: 1, 33 - 48, 22.10.2022

Ayşe Özge Demir

Öz

Bu çalışma, sesli ve sessiz hava olaylarının meydana geldiği günlerde yarı-entansif koşullarda geleneksel olarak yetiştirilen Norduz keçilerinin doğum sıklığı ve ilgili hava verilerinin önemini ortaya koymak amacıyla planlanmıştır. Bu amaçla, Türkiye'nin Doğusunda yer alan Van ilinde aynı koordinatta (38° 34' 8.634" N, 43° 15' 53.283" E) ve rakımda (1656 m) bulunan 11 komşu çiftlikte yetiştirilen toplam 139 Norduz keçiden veri elde edildi. Keçi yaşı (AG), keçi boynuz uzunluğu (HG), keçi kulak uzunluğu (EG), oğlak cinsiyeti (SK), doğum tipi (TB), doğum tarihi (DB) ve doğum zamanı (BT) verileri, 16 Şubat - 7 Nisan 2016 tarihleri arasındaki doğum sezonunda 24 saat içinde 2 kez toplanmıştır.
Öte yandan, doğum tarihinden itibaren Meteoroloji Genel Müdürlüğü'nün 2 tip hava durum raporu toplandı. 1. rapora göre bu tarih aralığında 9 farklı hava olayı gözlenmiştir: %26,667 az bulut (FC); %23.333 çok bulutlu (VC); %13.333 karla karışık yağmur(RMS) ve güneşli (GÜNEŞ); %6.667 bulutlu (C), parçalı bulutlu (PC) ve şiddetli yağmurlu (HR); %3.333 yağmurlu (R) ve karlı (SNW). Bu verilerden ilki ışığında, bu çalışmada gözlemlenen hava olayları duyulabilir (RMS, HR, R, SNW) ve duyulamaz (FC, VC, SUN, C, PC) hava olayları olarak kabul edilmiştir. Ayrıca, en yüksek doğum sayısı (n = 29) 52 günlük doğum takviminin 7. gününde RMS havasında gerçekleşti. Ve bu doğumların 5'i ikizdi. Buradan duyulabilir ve duyulamayan hava olaylarının keçilerin doğum performansı üzerindeki etkileri yorumlanmaya çalışıldı. Öte yandan 2. raporda, 7 farklı hava tahmini (gündüz (DT 6.57 ± 0.18 °C), gece (NT -0.29 ± 0.24 °C), hissedilen (ST -0.28 ± 0.14 °C), nem (H 17.59 ± 0.0.00 g/kg), görüş mesafesi (SD 10,60 ± 0,28 km), basınç (P 16,04 ± 0,22 Nm-2) ve çiy noktası (DP 0,72 ± 0,14 °C) verileri aynı kaynaktan elde edilmiş ve sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

çevre, Norduz keçisi, hava olayları

Relationship Between Weather Data and Birth of Norduz Goats

Öz

This study was planned to reveal the frequency of birth of Norduz goats, which are traditionally bred in semi-intensive conditions in the days when audible and inaudible weather events occur, and the importance of relevant weather data. For this purpose, data was obtained from total of 139 Norduz goats bred in 11 neighboring farms located at the same coordinate (38° 34' 8.634" N, 43° 15' 53.283" E) and altitude (1656 m) in the Van Province, Eastern Turkey. Data of the age of goat (AG), horn size of goat (HG), ear size of goat (EG) sex of kid (SK), type of birth (TB), date of birth (DB) and birth time (BT) were collected 2 times in 24-hour at the kidding season between 16th February and 7th April 2016.
The other hand, from the date of birth, 2 types weather reports of the General Directorate of Meteorology were collected. In this date range according to the 1st report, 9 different weather events were observed as 26.667% few clouds (FC); 23.333% very cloudy (VC); 13.333% rain mixed with snow (RMS) and sunny (SUN); 6.667% cloudy (C), partly cloudy (PC) and heavy rain (HR); 3.333% rainy (R) and snowy (SNW). In the light of the first of these data, the air events observed in this study were accepted as audible (RMS, HR, R, SNW) and inaudible (FC, VC, SUN, C, PC) weather events. Also, the highest number of birth (n = 29) took place in RMS weather on 7th day of the 52 days birth calendar. And 5 of these births were twins. From here it was attempted to interpret the effects of audible and inaudible weather events on the birth performance of goats. On the other hand, at the 2nd report, 7 different weather forecast (daytime (DT 6.57 ± 0.18 °C), night (NT -0.29 ± 0.24 °C), sensible (ST -0.28 ± 0.14 °C), humidity (H 17.59 ± 0.55 g/kg), sight distance (SD 10.60 ± 0.28 km), pressure (P 16.04 ± 0.22 Nm-2) and dew point (DP 0.72 ± 0.14 °C) were obtained from the same source and were presented.

Anahtar Kelimeler

Air events; environment; Norduz goat; weather forecast

Kaynakça

• Akkuşçi, A. (2021). Kuzulama sezonunda mevcut hava durumu ve solar radyasyon düzeylerinin koyunların doğum verileri ile ilişkisi. Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Algers, B., Ekesbo, I., Stromberg, S. (1978). The impact of continuous noise on animal health. Acta Veterinaria Scandinavica, Suppl. 67, p. 1-26.
• Anonymous 2018a. http://www.springer.com/978-3-540-92722-8. The last access: 12.03.2019
• Anonymous 2018b. http://www.entnet.org. The last access: 12.03.2019
• Anonymous 2021. https://www.tarimorman.gov.tr/HAYGEM/Belgeler/Hayvanc%C4%B1l%C4%B1k/K%C3%BC%C3%A7%C3%BCkba%C5%9F%20Hayvanc%C4%B1l%C4%B1k/Ke%C3%A7i%20Yeti%C5%9Ftiricili%C4%9Fi/2020%20YILI/Keci_Yetistiriciligi.pdf The last access: 12.03.2020
• Anonymous 2022. https://www.abdengineering.com/blog/weather-affects-noise-study/ The last access: 27.01.2022
• Arehart, L.A., Ames, D.R. (1972). Performance of early-weaned lambs as affected by audible type and intensity. Journal of Animal Science, 35, 481-485.
• Ames, D.R., Arehart, L.A. (1972). Physiological response of lambs to auditory stimuli. Journal of Animal Science, vol. 34, 1972, p. 994-998.
• Berglung, B., Lindvall, T., Schwela, D. H. (1999). Guidelines for community noise. The World Health Organization, Geneva, Switzerland. p 159.
• Castelhano-Carlos, M.J., Baumans, V. (2009). The impact of light, noise, cage cleaning and in-house transport on welfare and stress of laboratory rats. Laboratory Animals, 43: 311–327
• Delpietro, H. A. (1989). Case reports on defensive behaviour in equine and bovine sub-jects in response to vocalization of the common vampire bat (Desmodus rotundus). Applied Animal Behaviour Science 22,377-380.
• Demir, A.O. (2016). Hava durumunun koyunların doğum performansı üzerine etkileri. Bursa Tarım Kongresi, Türkiye, ss 18-25.
• Heffner, R.S., Heffner, H.E. (1990). Hearing in domestic pigs (Sus scrofa) and goats (Capra hircus). Hearing research, 48: 231-240.
• Jose, C., Manuel, A., Pereira, F., De Mira, A., Morita, L., Antonio, E., Titto, L. (2016a). Thermoregulatory response in Hair sheep and Shorn Wool sheep cristiane gonc. Small Ruminant Research, 144, 341–345.
• Jose, E.T.C, Magaña-Monforte, J.G., Segura-Correa, J.C. (2016b). Environmental effects on productive and reproductive performance of Pelibuey ewes in Southeastern México. Journal of Applied Animal Research 44(1):508-512.
• Koser Eliçin, M. (2008). White goat sex change of tyroid hormones. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Li, F.Y., R. Vibart, Dynes, R.A., Vogeler I., Brown, M. (2012). Effects of weather variability on sheep and beef farming in northern Southland, New Zealand: A modelling analysis. Proceedings of the New Zealand Grassland Association 74: 77-84.
• Manuja, B.K. Manuja, A., Aich, P. (2012). Stress and its impact on farm animals. Frontiers in Bioscience E4, 1759-1767.
• Medwin, H., Kurgan, A., Nystuen, J.A. (1990). Impact and bubble audible from raindrops at normal and oblique incidence, Journal of Acoustreial Society of America, 88: 1, 413-418.
• Selçuk L., Sağlam Selçuk, A., Kasapoğlu, D. (2016). Coğrafi bilgi sistemleri (CBS) tabanlı çok kriterli karar analizi (Çkka) kullanılarak, Van ili merkez ilçelerinin kentsel taşkın duyarlılık değerlendirmesi, Van/Türkiye. Yerbilimleri/Earth Sciences 37(1): 1-18.
• Talling, J. C., Lines, J. A., Wathes, C. M., Waran, N. K. (1998). The acoustic environment of the domestic pig. Journal of Agricultural Engineering Research, vol. 71, p. 1-12.
• Tracey, J.P., Flemming, J.S. (2007). Behavioural responses of feral goats (Capra hircus) to helicopters. Appl. Anim. Behav. Sci. vol. 108, 114-128.
• Weeks, C.A. Brown, S.N. Lane, S. Heasman, L. Benson, T., Warrirs, P.D. (2009). Noise levels in lairages for cattle, sheep and pigs in abattoirs in England and Wales. Veterinary Record, 165, 308-314.