Immanuel Wallerstein, Bir Tarihsel Sosyal Bilimci

Yıl 2018, Sayı: 43, 46 - 65, 26.04.2018

Tülay Kaya

Öz

Sosyolog, siyaset bilimci, iktisatçı, sosyal tarihçi
ve tarihsel sosyal bilimci, Immanuel Wallerstein’i takdim etmede başvurulan
sıfatlardan birkaçıdır. Bu sıfatlar arasında Wallerstein’in kendisi için en
uygun gördüğü “tarihsel sosyal bilimci”dir. Entelektüel gelişimindeki sosyoloji formasyonuna rağmen kendisini tarihsel
sosyal bilimci olarak tanımlamasında dayanağı, 1974’te ilk cildi yayınlanan Modern Dünya-Sistem’i çalışmasıdır.
Modern çağın klasiği olan bu çalışmasında 16. yüzyıldan itibaren Batı
uygarlığının genişlemesinin öyküsünü anlatmakla kalmaz, aynı zamanda modern
sosyal bilimlere ilişkin 19. yüzyıla özgü kategorileştirmelere de karşı durarak,
toplumsal değişimi analiz etmek için yeni bir perspektif önerir. Dünya-sistem analizi olarak
adlandırılan analiziyle artık literatürde tarihsel sosyolojinin temsilcilerinden biridir.
Wallerstein’in ilgilerine ve mesleğine dair bu tanımlama, ABD’nin toplumsal
dönüşümünü de içeren bir süreçte yapılır. Bu süreçte özellikle tarihle kurduğu
ilişki neticesinde sosyoloji anlayışı yeni bir form kazanmış ve sonraki
yıllarda yaptığı çalışmalarını belirlemiştir. Amerikan sosyoloji geleneği
içinde yetişmiş birisi olarak Wallerstein’in nasıl ve hangi koşullar altında
tarihsel analize yöneldiği ve bunun Amerikan sosyolojisindeki karşılığı bu
yazının konusudur.

Anahtar Kelimeler

Immanuel Wallerstein, Modern Dünya-Sistem, Tarihsel Sosyoloji, Amerikan Sosyolojisi

Immanuel Wallerstein, a Historical Social Scientist

Öz

Sociologist, political scientist, economist, social historian and historical social scientist are some of the titles that are used to introduce Immanuel Wallerstein. Among these titles, the one that Wallerstein favors the most is “historical social scientist”. The reason he describes himself as a historical social scientist in spite of the formation of sociology in his intellectual development is his work of Modern World-System with the first volume published in 1974. In this work of his which is a classic of the modern age, he not only tells the story of the Western Civilization's expansion since the 16th century, but he also suggests a new perspective to analyze social change by opposing the categorizations related to modern social sciences peculiar to the 19th century. With his analysis named world-system analysis, he is now one of the representatives of historical sociology in the related literature. This description in regard to Wallerstein’s fields of interest and profession was made in a period which includes the social transformation in the USA. In this period, his comprehension of sociology took a new form, especially as a result of the way he related his work to history, and determined the contents of his works in the coming years. In this regard, the way and the conditions under which Wallerstein, as a scholar educated in the American tradition of sociology, inclined to historical analysis and the significance of this inclination in American sociology is the subject matter of this article. 

Anahtar Kelimeler

Immanuel Wallerstein, Modern World-System, Historical Sociology, American Sociology, WorldSystem Analysis

Kaynakça

• Bergesen, A. J. (2000). The Columbia Social Essayists. Journal of World-Systems Research, 6 (2), 198-213.
• Bonnell, V. E. (1980). The Uses of Theory, Concepts and Comparison in Historical Sociology. Comparative Studies in Society and History, 22(2), 156-173.
• Burke, P. (2006). Fransız Tarih Devrimi: Annales Okulu. Mehmet Küçük (Çev.) Ankara: Doğu Batı.
• Dillon, M. (2009). Introduction to Sociological Theory: Theorists, Concepts, and Their Applicability to the Twenty-First Century. New York: Wiley-Blackwell.
• Frank, A. G. (2000). Immanuel and Me With-Out Hyphen. Journal of World-Systems Research, 6 (2), 216-231.
• Goldfrank, W. L. (2000). Paradigm Regained? The Rules of Wallerstein’s World System Method. Journal of World-Systems Research, 6 (2), 150-195.
• Hubbard, P., Kitchin, R. (2011). Key Thinkers on Space and Place. London: Sage Publishing.
• Kaya, T. (2005). Immanuel Wallerstein’in Toplumsal Değişim Kuramı. (Yayımlanmamış Yüsek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, T. (2011). Türk Sosyolojisinin Amerikan Sosyolojisiyle İlişkisi ve Bu İlişkinin Gelişimi. (Yayımlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Kaya, T. (2016). Eğitim ve Aktivizm: Özgür Okullar Örneği. Aktivizm: Toplumsal Değişimin Yeni Yüzü, (Ed.) Nuray Yılmaz Sert, İstanbul: Değişim, 109-132.
• Kumar, A., Welz, F. (1999, 25 Haziran). Interview with Prof. Immanuel Wallerstein. Maison de Sciences de l’Homme, Erişim tarihi 12 Mayıs 2017, http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:rZNvpehsZyYJ:www.webalice.it/michele.castellano/politica/Note/Wallerstein/Interview%2520with%2520Wallerstein.doc+&cd=7&hl=tr&ct=clnk&gl=tr adresinden elde edildi.
• Martin, W. G. (2000). Still Partners and Still Dissident After All These Years? Wallerstein, World Revolutions and the World-Systems Perspective. Journal of World-Systems Research, 6 (2), 234- 263.
• Mills, C. W. (2000). Toplumbilimsel Düşün, Ünsal Oskay (Çev.). İstanbul: Der.
• Mitrović, L. R. (2007). Immanuel Wallerstein’s Contribution to Mondology and the Critical Theory of the Global World System Transition. Philosophy, Sociology and Psychology, 6(1), 91-104.
• Özdalga, E. (2009). Bir Tasavvur ve Ustalık Olarak Tarihsel Sosyoloji. Tarihsel Sosyoloji (Ed.) Elizabeth Özdalga, Ankara: Doğu-Batı, 9-62.
• Ragin, C., Chirot, D. (1999). Immanuel Wallerstein’in Dünya Sistemi: Tarih olarak Siyaset ve Sosyoloji. Tarihsel Sosyoloji: Bloch’tan Wallerstein’e Görüşler ve Yöntemler (Ed.) Theda Skocpol, A. Fethi (Çev.), İstanbul: Tarih Vakfı, 276-311.
• Sönmez, E (2008). Annales Okulu ve Türkiye’de Tarih Yazımı. İstanbul: Daktylos.
• Uzgel, İ., Bedirhanoğlu, N. (2015). Eleştirel Bir Literatür Değerlendirmesi: Dışlamadan Sınırlı Tanımaya, Uluslararası İlişkiler Kuramları ve Marksizm. Uluslararası İlişkiler, 12(46), 105-130.
• Wallerstein, I. (1997). The Rise and Future Demise of World-Systems Analysis, http://enseignement.typepad.fr/printemps08/files/wallerstein_rise_and_future_demise_of_worldsystems_analysis_1997.pdf adresinden elde edildi. Wallerstein, I. (1999). Sosyal Bilimleri Düşünmemek: 19. Yüzyılın Paradigmasının Sınırları. Taylan Doğan (Çev.), İstanbul: Avesta.
• Wallerstein, I. (2000). The Essential Wallerstein. New York: The New Press.
• Wallerstein, I. (2001) , Ütopistik ya da 21. Yüzyılın Tarihsel Seçimleri. Taylan Doğan (Çev.), İstanbul: Avesta.
• Wallerstein, I. (2003). Liberalizmden Sonra. Erol Öz (Çev.), İstanbul: Metis.
• Wallerstein, I. (2004). Modern Dünya Sistemi: Kapitalist Tarım ve 16. Yüzyıl’da Dünya-Ekonomisinin Kökenleri. Latif Boyacı (Çev.). İstanbul: Bakış.
• Wallerstein, I. (2005a). Dünya Sistemleri Analizi: Bir Giriş. Ender Abadoğlu-Nuri Ersoy (Çev.), İstanbul: Aram.
• Wallerstein, I. (2005b). Giriş: Bilimsel Anlayış ve Gerçeklik. Modern Küresel Sistem, (Ed.) Immanuel Wallerstein, M. Kürşad Atalar (Çev.), İstanbul: Pınar, 7-9.
• Wallerstein, I. (2008, October 3-5). What is Historical Social Science?. The Social Science Research Council Contention, Change, and Explanation: A Conference in Honor of Charles Tilly New York, http://www.praxisphilosophie.de/wallerstein_social_science.pdf adresinden elde edildi.
• Wallerstein, I. (2013). Bir Meslek Olarak Sosyoloji: Tarihsel Sosyal Bilimci. Küresel Diyalog, 3(5), 10-11.