Şarhöyük’ten Bir Erken Tunç Çağ Mührü

Yıl 2018, Sayı: 45, 1 - 10, 28.12.2018

Mahmut Bilge Baştürk , Yeliz Kaya

Öz

Eskişehir şehir merkezinin kuzeyinde yer alan
Şarhöyük – Dorylaion yerleşmesi, bugüne dek MÖ 3. binyıldan MS 12. yüzyıla dek
uzanan bir kültürel devamlılık ortaya koymaktadır. Höyükte gerçekleştirilen
kazılarda Erken Tunç Çağı verileri, mimari tabaka olarak tespit edilememiş
olmasına rağmen höyüğün genelinde figürinler, ağırşaklar, ağırlıklar ve geniş
bir çanak çömlek repertuvarı ile temsil edilmektedir. Bu yazıda tanıtılacak
olan ve 2016 yılı kazı çalışmalarında tespit edilen bir adet Erken Tunç Çağı
pişmiş toprak damga mührü de bu buluntu topluluğunun önemli bir parçasını
oluşturmaktadır. Konik formlu, yuvarlak bir bezeme yüzeyine sahip ve kompozit
çentik bezemeli olan bu damga mühür, İç Batı Anadolu bölgesinde tespit edilen
taş ve pişmiş toprak damga mühürlerle form ve bezeme açısından
karşılaştırılmıştır. İncelenen mühür, paraleller ve Şarhöyük ETÇ çanak çömleği
dikkate alındığında, kabaca ETÇ II’nin son evrelerine tarihlendirilebilir.

Anahtar Kelimeler

Erken Tunç Çağ, Şarhöyük, Dorylaion, Mühür

An Early Bronze Age Seal From Şarhöyük

Öz

Şarhöyük – Dorylaion, located to the North of
Eskişehir city centre, has exhibited a cultural sequence from the 3^rd
millennium BC to the end of the 12^th century AD. Although not
connected to a stratigraphical architectural layer, the excavations on the mound
provided a series of figurines, spindle-whorls, weights, and a considerable
large repertory of pottery dating to the Early Bronze Age. The Early Bronze Age
stamp seal, unearthed in 2016 campaign and introduced in this paper, is another
component of this group. The stamp with conical form, and bearing composite
decoration patterns on the circular stamp surface, has been compared to the
stone and earthen stamp seals from the other settlements excavated in Central
Western Anatolia, in sense of form and decoration patterns. The seal in
question can be dated roughly to the end of the Early Bronze Age II, with
regards to the parallels and Early Bronze Age pottery from the mound.

Anahtar Kelimeler

Şarhöyük, Dorylaion, Early Bronze Age, Seal

Kaynakça

• Baştürk, M.B.-Baştürk, E. (2017). Şarhöyük – Dorylaion Kazılarında Tespit Edilen Erken Tunç Çağı Çanak Çömleği. Arkeoloji Dergisi, XXII, 187-211.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Çevirici Coşkun, F., Bilgen, Z., Ünan, N., Silek, S., Çırakoğlu, S., Kuru, A., Özcan, F.Ç., Erdinç, Z., Akalın, M.B. ve Dikmen, B. (2015). TC. Dumlupınar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Seyitömer Höyük 2013 Yılı Kazı Raporu. Nejat Bilgen (Ed.) Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2013-2014) (s. 14-224). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi-TKİ.
• Bilgen, A. N., Coşkun, G., Bilgen, Z., Yüzbaşıoğlu, N. ve Kuru, A. (2011). TC. Dumlupınar Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Seyitömer Projesi 2009 Yılı Kazı Sonuç Raporu. Nejat Bilgen (Ed.) Seyitömer Höyük Kazısı Ön Raporu (2006-2010) (s. 204-372). Kütahya: Dumlupınar Üniversitesi-TKİ.
• Darga, M. (1994). Şarhöyük-Dorylaion Kazıları (1989–1992). KST, 15(1), 481-501.
• Darga, M. (1995). 1993 Yılı Şarhöyük-Dorylaion (Eskişehir) Kazıları. KST, 16(1), 351-367.
• Darga, M. (2004). Şarhöyük-Dorylaion (Eskişehir) Kazılarında Hitit Buluntuları (1989–2003). T. Korkut, H. İşkan ve G. Işın (Eds.), 60. Yaşında Fahri Işık’a Armağan. Anadolu’da Doğdu/Festschrift für Fahri Işık zum 60.Geburstag (s. 269-283). İstanbul: Ege Yayınları.
• Darga, M.-Tüfekçi Sivas, T. (2000). Şarhöyük-Dorylaion Kazı Çalışmaları 1997-1998. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 1(2), 97-127.
• Darga, M.-Tüfekçi Sivas, T. (2001). Şarhöyük-Dorylaion 1999 Yılı Kazı Çalışmaları. KST, 22(2), 51-62.
• Darga, M., Tüfekçi Sivas, T. ve Sivas H. (2002). 2000 Yılı Şarhöyük-Dorylaion Kazıları. KST, 23(2), 207-218.
• Darga, M., Tüfekçi Sivas, T. ve Sivas H. (2003). 2001 Yılı Şarhöyük/Dorylaion Kazısı ve Karatuzla Nekropolü Temizlik Çalışmaları. KST, 24(2), 47–58.
• Darga, M., Tüfekçi Sivas, T. ve Sivas H. (2003). Şarhöyük-Dorylaion Kazısı 2003 Yılı Çalışmaları. KST, 26(2), 343-350.
• Fidan, E. (2005). İç Batı Anadolu Orta Tunç Çağı Öncesi Metal Eserleri. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Lamb, W. (1937). Excavations at Kusura Near Afyon Karahisar: II. Archaeologia, 86, 1-64.
• Lloyd, S.-Mellart, J. (1962). Beycesultan Vol. I: The Chalcolithic and Early Bronze Age Levels.: London: The Bristhis Instute Of Archaeology at Ankara.
• Öner, B. (2009). Küllüoba Höyüğü Geç Kalkolitik ve İlk Tunç Çağı Küçük Buluntuları (Yontmataş Aletler ve Metal Eserler Hariç). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Sarı, D. (2017). Frigya Dağlık Bölgesi’nde Yer Alan Keçiçayırı İlk Tunç Çağı II Kalesi Küçük Buluntuları. Arkeoloji Dergisi, XXII, 117-147.
• Sivas, H. (2004). Eskişehir’den İlk Tunç Çağına Ait İki Pişmiş Toprak Kadın Figürini. Anadolu Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 2(1,2), 229-234.
• Sivas, H. (2009). Eskişehir’den İlk Tunç Çağı'na Ait İki Pişmiş Toprak Kadın Figürini. H. Sağlamtimur, E. Abay, Z. Derin, A.Ü. Erdem, A. Batmaz, F. Dedeoğlu, M. Erdalkıran, M.B. Baştürk, E. Konakçı (Eds.), Altan Çilingiroğlu'na Armağan Yukarı Deniz'in Kıyısında Urartu Krallığına Adanmış Bir Hayat (s. 627-631). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Türkcan, A. U.-Beyoğlu, Z. (2015). Höyüktepe 2014 Yılı Erken Tunç Çağı Damga Mühürleri. M. Türktüzün, S. Ünan (Ed.), Kureyşler Barajı Kurtarma Kazıları 2014 (s. 431-446). Ankara: Bilgin Kültür Sanat Yayıncılık.
• Tüfekçi Sivas, T. (2010). Şarhöyük. Eskişehir’in Geçmişini Aydınlatan Işık. Aktüel Arkeoloji Dergisi, 14, 56-73.
• Tüfekçi Sivas, T.-Sivas, H. (2014). Şarhöyük/Dorylaion Kazıları 2005-2012. KST, 35(3), 151-165.
• Türkteki, M. (2010). Batı ve Orta Anadolu‟da Çark Yapımı Çanak Çömleğin Ortaya Çıkışı ve Yayılımı. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). İstanbul Üniversitesi/Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Türktüzün, M., Ünan, S., Ünal, S. (2014). Çiledir Höyük Erken Tunç Çağı II Bulguları. Tüba-Ar, 17, 49-72.