Dünya Mirası ve Kamu Diplomasisi: Göbekli Tepe Örneği

Yıl 2020, Sayı: 49, 46 - 64, 30.04.2020

Aslı Yağmurlu

Öz

Göbekli Tepe arkeolojik yerleşim alanı 1 Temmuz 2018 tarihinde UNESCO Dünya Miras Listesine girerek Türkiye’nin 18. miras öğesi olarak tescillenmiştir. Dünya Miras öğeleri evrensel düzeyde ayırt edici nitelik taşıyan doğal ve insan yapısı miraslardan oluşmaktadır. Göbekli Tepe günümüzden 12 bin yıl önce daha taş devrinde olduğu düşünülen insan topluluklarının yaptıkları dinsel bir tapınak alanıdır. Göbekli Tepe kazı sonuçları tarihin akışıyla ilgili önemli bilgileri değiştirmiştir. Dünya Miras Listesine dahil olan Göbekli Tepe bir yumuşak güç öğesi olarak makalede yer almış ve Türkiye’nin itibarını arttırmaya yönelik olarak gerçekleştirilen kamu diplomasisi faaliyetleri örneklerle makalede tartışılmıştır. Bir ülkenin kaç tane Dünya Miras alanının bulunduğu yumuşak güç öğesi olarak değerlendirilmektedir. Bu tescili almış olan Göbekli Tepe önemli bir kültürel öğe olarak Türkiye’nin tanıtımında kullanılmaktadır. Arkeolojik kazılar ve bilimsel çalışmalar kamu diplomasisinin ortaklık kurmayı içeren işbirliğine dayalı uygulamaları için önemli bir örnek oluşturmakta, Dünya Miras Listesine dahil olmak ise ülkenin kültürel değerlere verdiği değerin bir göstergesi olarak ulusal itibarı yükseltmektedir.

Anahtar Kelimeler

kamu diplomasisi, yumuşak güç, dünya mirası, göbekli tepe

Teşekkür

KU Leuven Üniversitesi Sagalassos Projesi Müdürü Dr. Ebru Torun'a makaleye yapmış olduğu öneri ve değerlendirmeleri için teşekkür ederim.

Kaynakça

• Andrew C. (2014). Gobekli Tepe genesis of the gods: The temple of the watchers and the discovery of eden. Vermont: Bear & Company.
• Beile-Bohn, M., Gerber, C., Morsch, M., Schmidt, K., Geiss, M., ve Obermeier, S. (1998). Neolithische forschungen in Obermesopotamien-Gürcütepe und Göbekli Tepe. Istanbuler Mitteilungen, 48, 5-78.
• Birinci, S., Kaymaz, Ç.K., ve Camcı, A. (2018). Gobekli Tepe’nin arkeolojik turizm potansiyelinin değerlendirilmesi (Şanlıurfa). Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Entitüsü Dergisi, 22(3), 1351-1367.
• Brannagan, P. M. ve Giulianotti, R. (2018). The soft power–soft disempowerment nexus: the case of Qatar. International Affairs, 94(5), 1139–1157. doi: 10.1093/ia/iiy125
• Clare, L., Kinzel, M., Sönmez, D. ve Uludağ, C. (2019). Göbekli Tepe: UNESCO dünya miras alanı ve değişen yaklaşımlar (Çev. Sera Yelözer). Mimarlık, 405, 14-18.
• Council of Europe (27 Ekim 2005). Council of Europe Framework Convention on the Value of Cultural Heritage for Society (2005). 5 Ocak 2020 tarihinde, https://www.coe.int/en/web/conventions/full-list/-/conventions/rms/0900001680083746 adresinden erişilmiştir.
• Cull, N. (2009). Public diplomacy: lessons from the past. Los Angeles: Figueroa Press.
• Çiftçi, S. ve Tezcür, G. M. (2016) Soft power, religion, and Anti-Americanism in the Middle East. Foreign Policy Analysis, 12(3), 374-394.
• Doğuş Grubu (t.y.). Göbekli Tepe. 12 Aralık 2019 tarihinde, https://www.dogusgrubu.com.tr/tr/gobeklitepe-unesco-dunya-mirasi-listesi-nde adresinden erişilmiştir.
• Ekinci, Y. (t.y.). Dünya Mirası Nedir? Nasıl Girilir? Nasıl Kalınır? 10 Aralık 2019 tarihinde, http://www.worldheritageturkey.com/tr/detail/20/dosyalar/258/yasagul-ekincibr-dunya-mirasi-nedir-nasil-girilir-nasil-kalinir.html adresinden erişilmiştir.
• Emekli, G. (2006). Coğrafya, kültür ve turizm: kültürel turizm. Ege Coğrafya Dergisi, 15(1-2), 51-59.
• GAP İdaresi (t.y.). Yunus Emre Enstitüsü Arkeoloji Yaz Okulu. 8 Aralık 2019 tarihinde, http://www.gap.gov.tr/yunus-emre-enstitusu-nun-dunyanin-dort-bir-yanindan-agirladigi-arkeoloji-tutkunlari-gobeklitepe-de-haberi-304.html adresinden erişilmiştir.
• Gilboa, E. (2008). Searching for a theory of public diplomacy. Annals of the American Academy of Political and Social Science, 616, 55-77.
• Google Scholar (t.y.). Göbekli Tepe, Google Scholar Taraması 14 Aralık 2019 tarihinde https://scholar.google.com.tr/scholar?start=130&q=g%C3%B6bekli+tepe&hl=tr&as_sdt=0,5 adresinden erişilmiştir.
• Kalın, İ. (2011). Soft power and public diplomacy in Turkey. Perceptions, 16(3), 5-23. Karapınar, E. ve Barakazı, M. (2017). Kültürel miras turizmin sürdürülebilir turizm açısından değerlendirilmesi: Göbeklitepe ören yeri. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(1), 6-18.
• Köksal-Schmidt, Ç., ve Schmidt, K. (2010). The Göbekli Tepe “Totem Pole”. A first discussion of an Autumn 2010 discovery (PPN, Southeastern Turkey). NL, 1, 74-76.
• Kurt, A.Ö. ve Göler, M.E. (2017). Anadolu’da ilk tapınak: Göbekli Tepe, Cumhuriyet İlahiyat Dergisi, 21(2), 1107-1138.
• Kültür ve Turizm Bakanılğı (t.y.). UNESCO Dünya Miras Listesine Seçilme Kriterleri. 12 Aralık 2019 tarihinde, https://basin.ktb.gov.tr/TR-45529/unesco-dunya-miras-listesine-secilme-kriterleri.html adresinden erişilmiştir. Kültür ve Turizm Bakanlığı (t.y.) Dünya Miras Listesi. 11 Aralık 2019 tarihinde, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44423/dunya-miras-listesi.html adresinden erişilmiştir.
• Kültür ve Turizm Bakanlığı (t.y.) Göbeklitepe Arkeolojik Alanı. 10 Aralık 2019 tarihinde, https://kvmgm.ktb.gov.tr/TR-44420/gobeklitepe-arkeolojik-alani-sanliurfa.html adresinden erişilmiştir.
• McClory J. (2019). Soft Power 30 A Global Ranking of Soft Power 2019. London: Portland. 15 Aralık 2019 tarihinde https://softpower30.com/wp-content/uploads/2019/10/The-Soft-Power-30-Report-2019-1.pdf adresinden erişilmiştir.
• Mead, W. R. (2009). Americas sticky power. Foreign Policy. 15 Aralık 2019 tarihinde, https://foreignpolicy.com/2009/10/29/americas-sticky-power/ adresinden erişilmiştir.
• Nye, J. S. (2004). Power in the global information age: from realism to globalization. London: Routledge.
• Nye, J. S. (2016). Yumuşak güç (Çev.Rayhan İnan Aydın). Ankara: BB101 Yayınları.
• Özdemir, H. (2008). Uluslararası ilişkilerde güç: çok boyutlu bir değerlendirme. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 63(3), 113-144 .
• Pamment, J. (2013). New Public Diplomacy in the 21. Century: A Comparative Study Of Policy and Practice. New York: Routledge.
• Pekin, F. (2011). Çözüm: kültür turizmi. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Peters, J. ve Schmidt, K. (2004). Animals in the symbolic world of Pre-Pottery Neolithic Göbekli Tepe, south-eastern Turkey: a preliminary assessment. Anthropozoologica, 39(1), 179-218.
• Sancak, K. (2016). Yumuşak güç kaynağı olarak kültür ve Türkiye’nin yumuşak gücünde kültür faktörü. Balkan and Near Eastern Journal of Social Sciences, 2(4), 16-26.
• Schmidt, K. (2000). Göbekli Tepe, Southeastern Turkey: A Preliminary Report on the 1995-1999 Excavations. Paléorient, 26(1): 45-54.
• Schmidt, K. (2003). The 2003 campaign at Göbekli Tepe (Southeastern Turkey). Neo-Lithics, 2(03), 3-8.
• Schmidt, K. (2006). Animals and a headless man at Göbekli Tepe. Neo-Lithics, 2(06), 38-40.
• Schmidt, K. (2010). Göbekli Tepe–the stone age sanctuaries. New results of ongoing excavations with a special focus on sculptures and high reliefs. Documenta Praehistorica, 37, 239-256.
• Schmidt, K. (2011). Göbekli Tepe: a Neolithic site in southeastern Anatolia. In The Oxford Handbook of Ancient Anatolia.
• Schmidt, K. (2014). Göbekli Tepe: En eski tapınağı yapanlar (Çev. Rüstem Aslan). İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
• Şanlıurfa Ticaret ve Sanayi Odası (t.y.). Brüksel Göbekli Tepe Sergisi. 9 Aralık 2019 tarihinde, https://www.sutso.org.tr/haber/1305/gobeklitepe-brukselde-tanitilacak adresinden erişilmiştir.
• Şanlıurfa Valiliği (t.y.) Göbekli Tepe. 13 Aralık 2019 tarihinde, http://www.sanliurfa.gov.tr/gobeklitepe adresinden erişilmiştir.
• Tınar, Y. (2013). Alman Arkeoloji Enstitüsü’nün cumhuriyet yıllarında Anadolu faaliyetleri (1923-2011). Selçuk Üniversitesi SBE Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Prof. Dr. Ramazan Çalık, Konya.
• Türe, F. (1999). Kayıp zamanların peşinde Alman Arkeoloji Enstitüsü Anadolu kazıları. İstanbul: Yapı Kredi Kültür Sanat Yayınları.
• UNESCO (t.y.) Dünya Miras Listesi. 16 Aralık 2019 tarihinde, http://www.unesco.org.tr/Pages/125/122/UNESCO-Dünya-Mirası-Listesi adresinden erişilmştir.
• UNESCO (t.y.) Göbekli Tepe Description. 12 Aralık 2019 tarihinde, https://whc.unesco.org/en/list/1572 adresinden erişilmiştir.
• UNESCO (17 Ekim 2003) Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi, 10 Aralık 2019 tarihinde https://ich.unesco.org/doc/src/00009-TR-PDF.pdf adresinden erişilmiştir. UNESCO (16 Kasım 1972) Dünya Kültürel ve Doğal Mirasın Korunması Sözleşmesi, 11 Aralık 2019 tarihinde http://www.unesco.org.tr/Pages/158/177/Sözleşmeler adresinden erişilmiştir.
• Yapıcı, U. (2015). Yumuşak güç ölçülebilir mi? Uluslararası İlişkiler, 12(47), 5-25.
• Yunus Emre Enstitüsü (t.y.). Amsterdam Göbekli Tepe Konferansı. 14 Aralık 2019 tarihinde, https://www.yee.org.tr/tr/haber/gobeklitepe-konferansi adresinden erişilmiştir.
• Yunus Emre Enstitüsü (t.y.). Brüksel Göbekli Tepe Paneli-2015. 15 Aralık 2019 tarihinde, https://www.yee.org.tr/tr/haber/panel-gobekli-tepe-birth-civilization-held-brussels adresinden erişilmiştir.
• Yunus Emre Enstitüsü (t.y.). Gürcistan Göbekli Tepe Konferans ve Sergisi. 14 Aralık 2019 tarihinde, https://www.yee.org.tr/en/news/gobeklitepe-its-discovery-our-time-georgia adresinden erişilmiştir.
• Yunus Emre Enstitüsü (t.y.). Roma Göbekli Tepe Paneli 16 Aralık 2019 tarihinde, https://www.yee.org.tr/en/node/12631 adresinden erişilmiştir.
• Zaharna, R. S. (2012). The Cultural awakening in public diplomacy. Los Angeles: Figueroa Press.